وقتی هویه را دست می‌گیرید و می‌خواهید یک قطعه حساس را روی برد نصب کنید، هیچ چیزی بدتر از این نیست که قلع به خوبی ذوب نشود یا اتصال سرد شکل بگیرد. خیلی وقت‌ها فکر می‌کنیم مشکل از مهارت دست ماست، اما واقعیت این است که ابزار نامناسب می‌تواند ماهرترین تعمیرکارها را هم کلافه کند. در این مطلب قرار است سراغ اصل مطلب برویم و ببینیم برای یک تجربه لحیم‌کاری تمیز و استاندارد دقیقا به چه چیزهایی نیاز دارید. اگر به دنبال ارتقای میز کارتان هستید یا تازه می‌خواهید شروع کنید، اینجا با هم بررسی می‌کنیم که کدام هویه، سیم و روغن برای کار شما مناسب‌تر است تا پولتان را دور نریزید و نتیجه نهایی کارتان تمیز و حرفه‌ای باشد.

هویه اصلی ترین عضو جعبه ابزار شما

همه چیز از منبع حرارت شروع می‌شود. اگر دستگاه شما نتواند دمای مناسب را به نقطه اتصال برساند، عملا بقیه ابزارها بی‌استفاده می‌شوند. انتخاب هویه مناسب به نوع پروژه‌هایی که انجام می‌دهید بستگی دارد. برای کارهای ظریف الکترونیکی و بردهای SMD، استفاده از هویه‌هایی با توان بالا که دمای غیرقابل کنترل دارند، می‌تواند باعث سوختن ترک‌های روی برد یا آسیب دیدن قطعات حساس شود. برعکس، اگر توان دستگاه کم باشد، سیم قلع به درستی ذوب نمی‌شود و اتصال اصطلاحا "سرد" و شکننده خواهد شد که رسانایی خوبی هم ندارد.

بهترین گزینه برای اکثر کارهای تعمیراتی، هویه‌های متغیر یا همان هویه استیشن هستند که به شما اجازه می‌دهند دما را دقیق تنظیم کنید. اما اگر از مدل‌های قلمی معمولی استفاده می‌کنید، توان ۴۰ تا ۶۰ وات معمولا برای اکثر کارهای عمومی کفایت می‌کند. المنت هویه باید کیفیت خوبی داشته باشد تا گرما را سریع و یکنواخت منتقل کند. هویه‌های سرامیکی در این زمینه عملکرد بهتری نسبت به مدل‌های سیم‌پیچ قدیمی دارند چون زودتر داغ می‌شوند و نوسان دمایی کمتری دارند. داشتن یک پایه هویه سنگین و مطمئن هم برای ایمنی کار بسیار مهم است تا از سوختگی‌های ناخواسته روی میز کار جلوگیری شود.

راهنمای خرید سیم لحیم با بهترین کیفیت و درصد قلع مناسب

شاید در نگاه اول همه سیم‌های لحیم شبیه به هم باشند، اما تفاوت در آلیاژ آن‌ها زمین تا آسمان است. وقتی برای خرید سیم لحیم با بهترین کیفیت به بازار می‌روید، باید حواستان به نسبت قلع و سرب باشد. در گذشته سیم‌های ۶۰/۴۰ (شصت درصد قلع و چهل درصد سرب) بسیار رایج بودند، اما امروزه مدل‌های ۶۳/۳۷ طرفداران بیشتری دارند. دلیل آن هم نقطه ذوب پایین‌تر و انجماد سریع‌تر است که باعث می‌شود اتصال براق و محکمی ایجاد شود. سیم‌های بی‌کیفیت معمولا ناخالصی زیادی دارند و موقع ذوب شدن بوی نامطبوعی می‌دهند و ظاهر اتصال را کدر و مات می‌کنند.

مسئله بعدی ضخامت سیم است. برای کارهای ظریف موبایل و قطعات SMD، سیم‌های نازک (مثلا ۰.۳ تا ۰.۵ میلی‌متر) کنترل بهتری به شما می‌دهند و از ایجاد پل قلع بین پایه‌ها جلوگیری می‌کنند. اما برای قطعات بزرگ‌تر، سیم‌های ضخیم‌تر سرعت کار را بالا می‌برند. یک ویژگی مهم دیگر که باید در نظر بگیرید، وجود کانال‌های فلاکس یا رزین در مغز سیم است. این ماده باعث می‌شود قلع راحت‌تر روی سطح جاری شود و اکسیداسیون را از بین ببرد.

موارد مهم در انتخاب سیم لحیم:

• درصد آلیاژ: بهترین حالت برای کارهای الکترونیکی معمولا آلیاژ ۶۳ درصد قلع و ۳۷ درصد سرب است.
• ضخامت سیم: برای کارهای عمومی قطر ۰.۸ میلی‌متر و برای کارهای ظریف قطرهای کمتر از ۰.۵ میلی‌متر پیشنهاد می‌شود.
• مغزی فلاکس: حتما دقت کنید که سیم دارای مغزی روغن (Flux Core) باشد تا نیازی به روغن جداگانه در کارهای ساده نباشد.
• برند سازنده: برندهای معتبر معمولا اطلاعات دقیق آلیاژ را روی قرقره درج می‌کنند و قلع آن‌ها خالص‌تر است.

عوامل تعیین کننده قیمت روغن لحیم و تاثیر آن در خروجی کار

روغن لحیم یا همان فلاکس، وظیفه تمیز کردن سطح اتصال از اکسیدها و کمک به جاری شدن بهتر قلع را بر عهده دارد. بدون یک روغن خوب، قلع به صورت گلوله‌ای در می‌آید و به پد مسی نمی‌چسبد. قیمت روغن لحیم در بازار تنوع زیادی دارد و این تفاوت قیمت بی دلیل نیست. روغن‌های ارزان قیمت معمولا خاصیت اسیدی بالایی دارند که اگرچه اکسیدها را سریع پاک می‌کنند، اما اگر بعد از کار به خوبی شسته نشوند، به مرور زمان باعث خوردگی برد و پایه‌ها می‌شوند. همچنین دود حاصل از این روغن‌ها می‌تواند برای ریه بسیار مضر باشد.

در مقابل، روغن‌های با کیفیت (مثل مدل‌های No-Clean یا RMA) طوری فرموله شده‌اند که باقیمانده آن‌ها غیرمخرب است و رسانایی الکتریکی ایجاد نمی‌کند. این موضوع در مدارهای فرکانس بالا بسیار مهم است. وقتی روغن لحیم مرغوب استفاده می‌کنید، قلع مثل آینه براق می‌شود و شکل مخروطی زیبایی به خود می‌گیرد. برای کارهای حساس مثل تعمیرات موبایل، استفاده از فلاکس‌های خمیری یا مایع با کیفیت بالا، حتی با وجود قیمت بالاتر، در درازمدت به نفع شماست چون از خرابی‌های بعدی و مرجوع شدن دستگاه جلوگیری می‌کند.

ضرورت خرید نوک هویه با کیفیت برای جلوگیری از اکسید شدن

نوک هویه نقطه تماس نهایی ابزار شما با برد است و تمام حرارت باید از همین نقطه منتقل شود. اگر نوک هویه سیاه شده باشد یا کیفیت پایینی داشته باشد، انتقال حرارت به درستی انجام نمی‌شود و شما مجبور می‌شوید هویه را بیشتر روی برد نگه دارید که این کار باعث کنده شدن پدهای مسی می‌شود. خرید نوک هویه با کیفیت سرمایه‌گذاری برای سرعت و دقت کار شماست. نوک‌های خوب معمولا مغزی مسی دارند که با لایه‌هایی از آهن و کروم آبکاری شده‌اند تا در برابر حرارت و اکسیداسیون مقاوم باشند.

نوک‌های ارزان قیمت خیلی زود در اثر حرارت بالا سیاه می‌شوند و دیگر قلع را به خود نمی‌گیرند. برای نگهداری از نوک هویه، همیشه باید آن را قلع‌اندود نگه دارید و هرگز برای تمیز کردنش از سمباده یا اجسام تیز استفاده نکنید، چون لایه محافظ آن از بین می‌رود. استفاده از اسفنج نسوز مرطوب یا سیم‌های ظرفشویی مخصوص طلایی رنگ، بهترین روش برای تمیز کردن نوک هویه حین کار است. شکل نوک هویه هم باید متناسب با کارتان باشد؛ نوک‌های سوزنی برای کارهای ریز و نوک‌های کاتری یا تبری برای تمیز کردن قلع‌های اضافه و نصب قطعات چندپایه عالی هستند.

جمع بندی

داشتن مهارت در لحیم‌کاری شرط لازم است، اما ابزار خوب شرط کافی برای رسیدن به یک نتیجه بی‌نقص است. یک هویه با دمای مناسب، سیم لحیم با آلیاژ استاندارد و روغن لحیمی که برد را تمیز نگه دارد، مثلث موفقیت در تعمیرات الکترونیک هستند. سعی کنید در انتخاب این ابزارها کیفیت را فدای قیمت نکنید، چرا که ابزار بی کیفیت هم خروجی کار را خراب می‌کند و هم خیلی زود باید جایگزین شود.