21میلیون جامانده، سهام عدالت می‌گیرند

 قرار بود سهام عدالت به دهک‌های پایین جامعه تعلق بگیرد و افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی، روستاییان، عشایر، زنان سرپرست خانوار، کارگران فصلی و بیماران دارای بیماری خاص در اولویت قرار بگیرند اما حالا آمارها خلاف این را نشان می‌دهد چنان‌که 21میلیون نفر از کم‌درآمدترین افراد جامعه سهام عدالت ندارند اما در مقابل 10میلیون نفر از پردرآمدترین گروه‌های جامعه، سهام عدالت دریافت کرده‌اند.

اطلاعات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد خطا در شناسایی افراد مشمول سهام عدالت سبب شده که ۴۵درصد از افراد دهک دهم جامعه یعنی ثروتمند‌ترین و پردرآمدترین‌ افراد مشمول سهام عدالت شوند و در مقابل 42درصد از کم‌درآمدترین گروه‌های جامعه فاقد سهام عدالت باشند که در بین آنها حدود 3میلیون نفر نیز افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی دیده می‌شود. خطا در تخصیص سهام عدالت تا جایی پیش رفته که تعداد افرادی که در دهک دهم یعنی ثروتمند‌ترین افراد جامعه سهام عدالت دارند بیش از تعداد افرادی است که در دهک یکم یعنی فقیر‌ترین افراد جامعه حضور دارند. طبق این اطلاعات افرادی که در دهک دهم سهام عدالت گرفته‌اند ۳میلیون و ۸۵۰ هزار نفر است درحالی‌که افرادی که در دهک یکم سهام عدالت گرفته‌اند 3میلیون‌و650هزارنفر است و به‌معنای آن است که طرح واگذاری سهام عدالت با انحراف زیادی مواجه شده و عملا اهداف آن محقق نشده است. به‌طور میانگین در دهک‌های یک تا ۶ که از کم درآمد‌ترین افراد جامعه هستند بین ۲۴تا۳۲درصد خانوارها سهام عدالت نگرفته‌اند.

جامانده‌ها چه کسانی هستند؟

گزارش‌های آماری نشان می‌دهد ۲۸درصد از افراد تحت پوشش بهزیستی یعنی یک‌میلیون نفر سهام عدالت ندارند. این آمار درخصوص افراد تحت پوشش کمیته امداد بیشتر است. ۲۱درصد افراد تحت پوشش کمیته امداد یعنی 2میلیون نفر سهام عدالت ندارند. براساس داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، ۴۲درصد یعنی 21میلیون نفر از افراد واقع در دهک‌های یک تا ۶ که گروه‌های هدف سهام عدالت بودند فاقد سهام عدالت هستند. بین این افراد، ۳میلیون نفر هم مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی دیده می‌شوند که سهام عدالت دریافت نکرده‌اند. این انحراف از اهداف واقعی واگذاری سهام عدالت درحالی رخ داده که در دهک‌های ۷تا۱۰ که اصلا جزو گروه‌های هدف طرح اعطای سهام عدالت نبودند، تعداد زیادی از ثروتمندان سهام عدالت دریافت کرده‌اند. این انحراف‌ها موجب ناکارآمدی یکی از بزرگ‌ترین سیاست‌های توزیعی در کشور شده است؛ انحرافی که با روح اصل۴۴ قانون و آرمان‌های عدالت‌خواهانه آن منافات دارد.

21میلیون مشمول جامانده

آمارهای موجود در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان نشان می‌دهد در دهک اول یعنی کم‌درآمدترین قشر جامعه، از مجموع ۴.۴میلیون نفر جمعیت، ۷۶۹هزار نفر فاقد سهام عدالت هستند. همچنین در دهک دوم از مجموع 6.6میلیون نفر 1.5میلیون نفر، در دهک سوم از مجموع 9.5میلیون نفر، 4.4میلیون نفر، در دهک چهارم از مجموع 9.7میلیون نفر4.7میلیون نفر، در دهک پنجم از 9.5میلیون نفر4.7میلیون نفر و در دهک ششم از 9.5میلیون نفر 4.7میلیون نفر از دریافت سهام عدالت بی‌نصیب مانده‌اند و سهام عدالت به این افراد اختصاص نیافته است.طبق این اطلاعات از جمعیت ۴۹میلیون و ۴۴۸هزار نفری دهک‌های یک تا ششم، تعداد ۲۰میلیون و ۸۰۶هزار نفر یعنی ۴۲درصد از کل جمعیت این ۶ دهک فاقد سهام عدالت هستند. براساس داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان در دهک اول یعنی کم‌درآمدترین و فقیرترین دهک‌ها ۷۴درصد خانوارها سهام عدالت دارند و ۲۶درصد از خانوارها فاقد سهام عدالت هستند. در دهک دوم، سوم و چهارم نیز به‌ترتیب ۷۶، ۷۳ و ۷۱درصد خانوارها دارای سهام عدالت و ۲۴، ۲۷ و ۲۹درصد خانوارها فاقد سهام عدالت هستند. در دهک پنجم و ششم نیز به‌ترتیب ۶۹و۶۸درصد خانوارها دارای سهام عدالت و ۳۲و۳۳درصد خانوارها نیز فاقد سهام عدالت هستند.

10میلیون مشمول ثروتمند

با وجود آنکه 21میلیون نفر از کم‌درآمد‌ترین افراد جامعه سهام عدالت دریافت نکرده‌اند آمارها نشان می‌دهد در مقابل 18.8میلیون نفر از دهک‌های بالا جامعه، سهام عدالت دریافت کرده‌اند که 10میلیون نفر آنها در زمره ثروتمند‌ترین افراد کشور هستند. طبق این اطلاعات در دهک نهم و دهم یعنی ثروتمندترین دهک‌های جامعه به‌ترتیب ۶۵ و ۶۰درصد افراد سهام عدالت دارند که 10میلیون نفر را شامل می‌شود و در دهک‌های هفت و هشت 67درصد خانوارها دارای سهام عدالت هستند این افراد نیز 9.3میلیون نفر را شامل می‌شوند.

این آمار‌ها نشان می‌دهد در دهک هفتم از مجموع ۹.۳میلیون نفر ۴.۷میلیون نفر، در دهک هشتم از ۹.۲میلیون نفر ۴.۶میلیون نفر، در دهک نهم از ۹میلیون نفر ۴.۴میلیون نفر و در دهک دهم یعنی ثروتمندترین افراد از ۸.۶میلیون نفر 3میلیون و ۸۵۴هزار نفر دارای سهام عدالت هستند. این ارقام نشانگر آن است که بنابه دلایل نامعلومی ثروتمندان از خوان نعمت سهام عدالت بیشتر از فقرا نصیب برده‌اند.

تصویب طرح جدید

به‌دنبال جاماندن برخی مشمولان سهام عدالت، پارسال کمیسیون اقتصادی مجلس طرحی را با عنوان ساماندهی سهام عدالت تصویب کرد که براساس آن باید به سایر مشمولان سهام عدالت نیز سهام اختصاص یابد. محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این‌باره به همشهری گفت: با وجود اهداف طرح واگذاری سهام عدالت، بسیاری از مستحقان ازجمله افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد و کارگران از دریافت این سهام محروم مانده‌اند، به همین دلیل در کمیسیون اقتصادی مجلس آماری گرفتیم و دریافتیم یک میلیون و ۲۰۰هزار نفر از افراد تحت پوشش کمیته امداد، فاقد سهام عدالت هستند. ۲میلیون و ۳۰۰هزار نفر افراد تحت پوشش بهزیستی نیز فاقد سهام هستند. کارگران هم بخش زیادی، سهام نگرفته‌اند. این اعداد، اعداد بزرگی است. او ادامه داد: در مجلس بحث کردیم و طرح جاماندگان سهام عدالت تدوین و در صحن، اعلام وصول شد. پنج، شش جلسه کار کردیم جمع‌بندی این بود که با اولویت دهک‌های کم‌درآمد به‌ویژه جمعیت تحت پوشش نهادهای حمایتی، سهام عدالت اختصاص یابد. این طرح ابتدای شهریور‌ماه پارسال به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارجاع داده و قرار شد این وزارتخانه ظرف 6‌ماه براساس اطلاعات مشمولان افراد جامانده را شناسایی کند.

 آنطور که محمد صفائی دلوئی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس پیش از این گفته بود؛ وزارت کار تا بهمن‌ماه پارسال فرصت داشت که مشمولان را شناسایی و با همکاری وزارت اقتصاد با منابع و سهام لازم برای مشمولان جدید را اختصاص دهد. اطلاعات دریافتی همشهری نشان می‌دهد؛ وزارت کار مراحل شناسایی جاماندگان سهام عدالت را مطابق با پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان به پایان رسانده و حالا فقط واگذاری دوباره سهام عدالت به سایر مشمولان در انتظار دستور مقامات بالای نظام است. گویا رئیس‌جمهور دستور اولیه را صادر کرده و قرار است در گام نخست سهام عدالت به همه روستائیان، افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و خانوارهایی که درآمد ماهانه کمتر از 5میلیون تومان دارند اختصاص داده شود.

دستور رئیس‌جمهوری

آن طور که محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس خبر داده، سیدابراهیم رئیسی موافقت اولیه خود را برای اجرای طرح ساماندهی سهام عدالت و واگذاری سهام به جامانده‌های سهام عدالت اعلام کرده است؛ او در این‌باره گفت: رئیس‌جمهور با اختصاص سهام برای جاماندگان سهام عدالت تا پایان سال و ارجاع موضوع به سازمان برنامه و بودجه موافقت کرده است. او همچنین درباره اینکه با طرح جدید مجلس چه تعداد از مشمولان، سهام عدالت دریافت خواهند کرد، به همشهری گفت: برآورد ما این است که به 10تا 15میلیون نفر از جامانده‌ها، سهام عدالت داده شود.

نماینده مردم کرمان و راور در مجلس یازدهم گفت: در این طرح جاماندگان سهام عدالت در چند گروه تقسیم می‌شوند؛ گروه نخست افرادی هستند که در سال84 جزو مشمولان دریافت سهام عدالت بودند اما به دلایل مختلف از لیست نهایی سازمان خصوصی‌سازی‌ حذف شدند، که تعداد آنها حدود یک میلیون و 800هزار نفر تا 2میلیون نفر است.رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: مشاغل تعریف نشده که اطلاعات جامعی از آنها وجود ندارد، مانند کارگران ساختمانی، دستفروشان و.... نیز جزو گروه مذکور هستند. اوتأکیدکرد: دومین گروهی که در طرح ساماندهی سهام عدالت تعیین تکلیف می‌شوند، افراد کمتر از 14سال هستند، از سال 85تاکنون بسیاری از خانواده‌هایی که سهام عدالت دریافت کردند، صاحب فرزند جدید شدند که این فرزند از سهام عدالت محروم است.

پورابراهیمی اضافه کرد: سومین گروهی که در طرح ساماندهی سهام عدالت، صاحب این سهام می‌شوند، افرادی هستند که طی سال‌های گذشته به‌دلیل بروز مشکلات اقتصادی، توان مالی آنها کاهش یافته و هم‌اکنون جزو دهک‌های کم درآمد محسوب می‌شوند. او درباره میزان واگذاری سهام عدالت به جاماندگان در طرح ساماندهی سهام عدالت، تصریح کرد: میزان واگذاری‌های جدید باید براساس فرمول خاصی صورت گیرد، زیرا این افراد همانند سایر صاحبان سهام عدالت که از سال86 مشمول سود سهام شدند، از آن برخوردار نیستند، بنابراین میزان سهام عدالت آنها متفاوت خواهد بود./همشهری