نقد تئاتر؛
یادداشتی بر نمایش «لانچر 5» / وقتی «قیصر» شرلوکهلمز میشود
در پادگانی نظامی سه تیراندازی به فاصله ی زمانی یک ماه منجر به مرگ سه سرباز شده است. به دلیل اهمیت موضوع، سروان شایگان افسر دایره ی بازرسی از طرف ستاد کل مامور حل و فصل پرونده می شود. این خلاصه ای از داستان نمایش «لانچر ۵» است که به نویسندگی و کارگردانی مسعود صرامی، پویا سعیدی و بازی امیر نوروزی، میلاد چنگی، مجید یوسفی، محمد حق شناس، صادق برقعی، مرتضی سلطان محمدی، فرشید روشنی، حامد محمودی، عماد درویشی، مجتبی یوسفی، پوریا عربگری، عرفان امین و هادی شیخ الاسلامی این روزها بر روی صحنه سالن تئاتر مستقل در حال اجراست.
هادی حقانی - سرویس فرهنگی مستقلآنلاین: نمایش لانچر 5 این روزها در تئاتر مستقل به روی صحنه است و با استقبال قابلتوجهی از سوی مخاطبان روبرو شده است. این نمایش جزو معدود نمایشهایی در سالیان اخیر است که بدون بهرهگیری از سلبریتیهای سینمایی و تنها با استفاده از عناصر نمایشی توانسته مورد توجه قرار گیرد و این موضوع ذهنیت شایع در میان اهالی تئاتر که مهمترین فاکتور فروش یک تئاتر نه یک متن و اجرای جذاب بلکه استفاده از سلبریتیهاست را به چالش میکشد.
لانچر 5 از نمونههای خوب یک کمدی سیاه در تئاتر ایران به حساب میآید. ترکیب موزون و هماهنگ طنز و تراژدی در نمایش باعث شده وقتی تلخی عریان به اوج خود میرسد زهرش با طنزی که اغلب خندهدار از کار درآمده گرفته شود و این نکته در موفقیت نمایشی که بیش از دو ساعت طول میکشد بسیار موثر بوده است.
موضوع نمایش لانچر5 دغدغهای بکر و جذاب است که تابهحال به این صراحت در هنرهای نمایشی معاصربه آن پرداخته نشده. موضوع تجاوز و خشونت در محیطهای خشک مردانهای چون پادگانهای نظامی و نمایش لانچر 5 همینجا اولین عنصر جذابیت خودش را نشان میدهد. سازندگان به درستی بستری معمایی با چاشنی طنز را برای روایت قصه خود برگزیدهاند که نکته قوت دیگری برای نمایش به حساب میآید.
علیرغم اینکه قصه در زمان رژیم گذشته میگذرد اما بیننده کاملا متوجه میشود که این انتخاب، محملی هوشمندانه است برای بیان آزادانه دغدغهای که هنوز هم به شکلی جدی در جامعه وجود دارد.
بازیها عمدتا درخشان است. بازی تمام سربازان بدون استثنا عالی است و البته متن قوی و شخصیتپردازی مناسب برای آنها نیز در جذابیت این شخصیتها تاثیری مهم دارد. بازی شخصیت اصلی نمایش به نام سروان شایگان با بازی امیر نوروزی با وجود اینکه قابلقبول است اما به خوبی بقیه بازیها از کار درنیامده و البته تا حدی به شخصیت بلاتکلیفش در نمایش باز میگردد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
نمایش طراحی صحنه و میزانسنبندی قابلقبولی دارد که به خوبی در خدمت متن قرار میگیرد. سازندگان با هوشمندی در انتخاب فرم نمایش بدون غلطیدن در بازیهای فرمی مرسوم و استفاده بیجا از افکتهای صوتی و نورپردازیهای اغراقآمیز، ایجاز و سادگیای در پیش گرفتهاند که باعث روانی و یکدستی در اجرا شده است.
نمایش البته چند اشکال مهم دارد که عمدتا به طراحی شخصیت اصلی نمایش (سروان شایگان) و به جهانبینی متن باز میگردد. در جاهایی از نمایش که از زبان سروان شایگان خطاب به سربازان (نقل به مضمون) میشنویم: چرا در مورد موضوع تجاوز سراغ ما نیامدید؟ اینجا «ما» اشارهای همدلانه به سیستم حاکم و نظم موجود دارد که قرار است فریادرس قربانیان این تراژدی باشد. طراحی این شخصیت در سراسر نمایش نیز این موضوع را تقویت میکند. همه چیز جوری طراحی شده که تماشاگر قرار است با او همدلی کند. چرا که به دنبال حقیقت است و دیالوگهایی درباره عدالت میگوید. سعی میکند با پیش کشیده موضوع نبود «زن» در فضاهای صرفا مردانهای چون پادگان بحران را ریشهیابی کند. اما در عین حال برای کشف حقیقت به خشونتی افسارگسیخته متوسل میشود که در بسیاری از موارد آزاردهنده است. به عبارت دیگر ابزار قهرمان نمایش برای کشف حقیقت نه هوش سرشارش و نه میلش به کشف حقیقت است، بلکه اعمال قدرت و خشونت است. نقض غرضی برای دغدغهای که کل نمایش بر پایه آن بنا شده است.
قسمت معماگونه و گرههای داستان نیز چندان پخته از کار درنیامده و بهنظر میرسد شاید نویسندگان نتوانستهاند پازلهای معما را جوری در کنار هم بچینند که قهرمان نمایش و همراه او مخاطب بتواند حقیقت را با استنتاج و بدون توسل به خشونت کشف کند.
نکته آزاردهنده دیگری که در نمایش وجود دارد لمس بیش از حد قربانیان تجاوز از سوی سروان شایگان به عنوان نماد عدالت در سیستم است. او در قسمتهای مختلف نمایش بدون اینکه توجیه نمایشی داشته باشد قربانیان تجاوز جنسی را میبوسد و لمس میکند و بهنظر میرسد از بیاطلاعی سازندگان از روانشناسی قربانیان تجاوز ناشی میشود.
در مجموع نمایش لانچر 5 فارغ از کاستیهای ذکر شده توانسته تابوی کمتر پرداخته شده خشونت جنسی در محیطهای مردانه را با زبانی جذاب و جسورانه روایت کند و در جلب نظر همزمان منتقدان و تماشاگرانش موفق باشد.
ارسال نظر