حمله قلبی چیست، چه علائمی دارد و چطور می‌توان مانع از آن شد؟

حمله قلبی یکی از رخدادهای شایع در جهان است که سالانه سبب مرگ افراد زیادی می‌شود. در این مقاله قصد داریم حمله قلبی را توضیح دهیم و به بررسی علائم و علل آن بپردازیم. درنهایت روش‌های پیشگیری از آن را بیان می‌کنیم. با آگاهی از این علائم می‌توان جان افراد بسیاری را نجات داد.

حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قلب به شدت کاهش می‌یابد و یا مسدود می‌شود. انسداد در شریان‌های قلب (کرونر) معمولا به دلیل تجمع چربی، کلسترول و سایر موارد است. رسوبات چرب و حاوی کلسترول «پلاک» نامیده می‌شوند. فرآیند تشکیل پلاک «آترواسکلروز» نام دارد.

گاهی اوقات یک پلاک می‌تواند پاره شود و لخته خون تشکیل دهد که این لخته موجب مسدود شدن جریان خون می‌شود. کمبود جریان خون ورودی به قلب می‌تواند به بخشی از عضله قلب آسیب برساند یا سبب از بین رفتن آن شود.

حمله قلبی را به صورت تخصصی «انفارکتوس میوکارد» یا «myocardial infarction» نیز می‌نامند.

علائم حمله قلبی

این رخداد علائم متفاوتی دارد که در زیر آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

درد قفسه سینه که ممکن است مانند وارد شدن فشار بر قلب، سفت شدن آن و یا فشرده شدن باشد. درد یا ناراحتی که به شانه، بازو، پشت، گردن، فک، دندان‌ها یا حتی بالای شکم وارد می‌شود و یا در این نواحی گسترش می‌یابد. عرق سرد، خستگی، سوزش سردل یا سوء هاضمه، سبکی سر یا سرگیجه ناگهانی، حالت تهوع و تنگی نفس نیز از دیگر علائم هستند.

در نظر داشته باشید که برخی افراد علائم خفیفی دارند و برخی دیگر این علائم را به صورت شدید تجربه می‌کنند. حتی گاهی افرادی نیز وجود دارند که هیچ علامتی در حمله قلبی ندارند.

زنان ممکن است علائم غیرمعمولی مانند درد کوتاه یا شدید در ناحیه بازو، گردن یا پشت قفسه سینه نیز داشته باشند. گاهی اوقات اولین علامت ایست قلبی ناگهانی است.

برخی از حملات قلبی به صورت ناگهانی رخ می‌دهند. اما بسیاری از مواقع فرد در طول چند ساعت یا چند روز دارای علائم هشدار دهنده است. درد یا فشار قفسه سینه که مدام اتفاق می‌افتد و با استراحت کردن از بین نمی‌رود، یک علامت هشدار اولیه محسوب می‌شود.

علل بروز

یکی از دلایل عمده بروز حمله قلبی بیماری «عروق کرونر» است. در این بیماری، یک یا چند رگ قلب مسدود می‌شود. این بیماری به دلیل رسوبات حاوی کلسترول به نام «پلاک» رخ می‌دهد. پلاک‌ها می‌توانند شریان‌های قلب را باریک کنند و جریان خون ورودی به قلب را کاهش دهند.

اگر پلاک باشد شود می‌تواند سبب لخته شدن خون در قلب شود و احتمال سکته قلبی افزایش می‌یابد. در این مقاله سکته قلبی را به صورت کامل بررسی کرده‌ایم.

حمله قلبی همچنین ممکن است در اثر انسداد کامل یا جزئی شریان قلب ایجاد شود. البته همه حملات قلبی ناشی از انسداد شریان‌ها نیستند. علل دیگر عبارتند از:

گرفتگی عروق کرونر: در این حالت رگ خونی به شدت فشرده است - اما مسدود نمی‌شود.

عفونت‌های خاص مانند عفونت ناشی از ویروس کرونا - عفونت‌های ویروسی همچنین می‌توانند باعث آسیب به عضله قلب شوند.

پارگی در داخل شریان قلب که با نام «دیسکسیون خودبخودی عروق کرونر» شناخته می‌شود (به اختصار SCAD).

چه عواملی سبب افزایش احتمال حمله قلبی می‌شوند؟

اولین مورد که سبب افزایش احتمال حمله قلبی می‌شود، سن است. مردان 45 سال به بالا و زنان 55 سال به بالا بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند.

مصرف سیگار و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود سیگار یکی دیگر از دلایل است.

فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند به شریان‌هایی که به قلب متصل هستند، آسیب برساند. فشار خون بالا اگر همراه با چاقی، کلسترول بالا و یا دیابت باشد ریسک بیشتری دارد.

کلسترول بالا: سطح بالای کلسترول در بدن باعث باریک شدن شریان‌ها می‌شود که درنتیجه آن جریان خون ورودی به قلب کاهش می‌یابد و درنتیجه خطر حمله قلبی افزایش می‌یابد. اگر سطح کلسترول خون در محدوده نرمال و طبیعی باشد، این خطر تا حد چشمگیری کاهش می‌یابد.

دیابت: زمانی که بدن هورمونی به نام «انسولین» نمی‌سازد یا نمی‌تواند به درستی از آن استفاده کند، میزان قند خون افزایش می‌یابد. قند خون بالا خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد.

سندروم متابولیک: سندروم متابولیک ترکیبی از حداقل سه مورد از موارد زیر است. بزرگ شدن کمر که به چاقی مرکزی معروف است، فشار خون بالا، کلسترول پایین و قند خون بالا. ابتلا به سندروم متابولیک احتمال ابتلا به بیماری قلبی را تا دو برابر افزایش می‌دهد.

سابقه خانوادگی حملات قلبی: اگر برادر، خواهر، والدین و یا پدربزرگ و مادربزرگ (در سنین 55 سالگی برای مردان و سنین 65 سالگی برای زنان) سابقه حمله قلبی داشته‌ باشند، احتمالا فرد در معرض خطر بیشتری قرار دارد.

کم تحرکی و کمبود فعالیت بدنی با خطر بیشتر حملات قلبی همراه است. ورزش منظم می‌تواند منجر به سلامت قلب شود.

رژیم غذایی ناسالم: رژیم غذایی سرشار از قند، چربی، غذاهای فرآوری شده، چربی‌ ترانس و نمک برای قلب بسیار مضر هستند. در مصرف غذاهای سالم و سبزیجات بکوشید.

فشار روانی، استرس عاطفی و عصبانیت شدید نیز از عوامل خطرناک برای قلب هستند.

در نهایت مصرف مواد مخدر می‌تواند باعث گرفتگی عروق کرونر شود و درنتیجه حمله قلبی رخ دهد.

عوارض

حمله قلبی سبب آریتمی یا ضربان قلب نامنظم می‌شود. آسیب به قلب بدین صورت بر نحوه حرکت سیگنال‌های الکتریکی قلب تاثیر می‌گذارد و در برخی موارد می‌تواند جدی و کشنده باشد.

شوک قلبی از دیگر عوارض است. هنگامی که حمله قلبی رخ می‌دهد، احتمال دارد قلب برای چند دقیقه قادر به انتقال خون و پمپاژ آن نباشد که بر کارکرد سایر ارگان‌های بدن تاثیر می‌گذارد.

نارسایی قلبی: در این صورت آسیب زیادی به بافت عضله قلب وارد می‌شود و آن را تضعیف می‌کند. قلب در این حالت به صورت مزمن (طولانی مدت) کیفیت کارایی خود را از دست می‌دهد.

ایست قلبی: در بدترین حالت قلب از کار کردن باز می‌ایستد و در این حالت زمان برای درمان فرد بسیار حائز اهمیت است. در این صورت بهتر است در قدم اول با اورژانس تماس گرفته شودد. در وهله دوم مهمترین عمل اقدام به انجام CPR است. توصیه می‌شود افراد روش انجام CPR را به صورت صحیح آموزش ببینند تا در شرایط لزوم از آن برای جان نجات افراد استفاده کنند.

عوامل خطرناک در بروز حمله قلبی چیست؟

افزایش سن، مصرف سیگار، مصرف نوشیدنی‌های الکلی، مصرف مواد مخدر، ژنتیک، چاقی، کم تحرکی، دیابت و کلسترول بالا.

آیا حمله قلبی می‌تواند سبب مرگ فرد شود؟

بله. حمله قلبی در حالتی که شدید باشد و جریان خون ورودی به قلب به صورت کامل قطع شود می‌تواند منجر به مرگ فرد شود. در زمان حمله قلبی بهتر است در ابتدا با اورژانس تماس گرفته شود و سریعا اقدام به انجام CPR شود تا عضله قلب مجددا به کار بیفتد.