غارت ملی با نابودی رویشگاه‌های طبیعی
زنگ نابودی رویشگاه‌های گیاهان وحشی و خودرو چند سالی است که به صدا درآمده، و فعالان محیط زیست و دوست‌داران منابع طبیعی با هشدارهای جدی در رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی اعلام خطر کرده‌اند.
حسین عبیری گلپایگانی
فعال محیط زیست
به واقع زیبایی فصل بهار، در بیدار شدن طبیعت است که با رویش گیاهان و شکوفا شدن گلها همراه می‌باشد.
رویش گیاهان در طبیعت عموما به صورت خودرو و بدون دخالت دست انسان است. بجز رویش‌های طبیعی، مابقی رویش توسط انسان و بصورت کشاورزی، باغداری یا روش‌های دیگر انتفاعی انجام می‌شود.
اگر به کتب علمی مخصوصا کتب پزشکی دوره باستان مراجعه شود می‌بینیم قرن‌های زیادی است که دانشمندان علم طبابت، در تمام قرون پیشین که قرص و آمپولی وجود نداشت برای سلامتی بیماران و حتی برای پیشگیری از امراض، مردم را به استفاده از این نوع گیاهان و یا عصاره آن‌ها تشویق می‌کردند.
طی دو قرن اخیر با توجه به افزایش بی‌رویه جمعیت و صنعتی شدن جوامع بشری، متاسفانه رویشگاه‌های گیاهان وحشی با دو مشکل اساس روبرو شده‌اند:
اولین مشکل: بخش زیادی از رویشگاه‌های طبیعی برای توسعه امر کشاورزی (مکانیزه یا دست کاشت) تخریب و به مزارع تبدیل شده است.
دومین مشکل: بخش‌هایی از رویشگاه‌ها که هنوز توسط ادوات مکانیکی تخریب نشده و دست نخورده باقی مانده‌اند، توسط بعضی افراد با برداشت بی‌رویه گیاهان از طریق کندن گیاهان از ریشه، پاکوب کردن به علت تردد بیش از حد و یا چرای بی‌رویه دام در خطر نابودی جدی هستند.
به همین دلیل زنگ نابودی رویشگاه‌های گیاهان وحشی و خودرو چند سالی است که به صدا درآمده، و فعالان محیط زیست و دوست‌داران منابع طبیعی با هشدارهای جدی در رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی اعلام خطر کرده‌اند.
ضمن اینکه با حضور شخصی برای حفاظت، نگهبانی و جلوگیری از تخریب رویشگاه‌ها، آستین همت بالا زده‌اند و با فعالیت‌های فرهنگی، حفاظتی و یا اجرایی وارد عرصه کارزار جدی نگهبانی از این رویشگاه‌ها شده‌اند.
نگارنده نیز با کمک فعالان عزیز محیط زیستی در این سال‌ها که فعالیت‌های زیست محیط انجام می‌دهم بخش زیادی از افکار و فعالیت‌های خود را به حفاظت از طبیعت، بویژه نگهبانی از رویشگاه‌های گل‌های وحشی اختصاص داده‌ام. (بیش از دوازده سال نگهبان دشت گل‌های شقایق دامنه‌های جنوبی کوه دماوند بودم).
متاسفانه چند سالی است که بعضی افراد آگاهانه و یا ناآگاهانه و بعضی نیز با اجیر کردن کارگران غیر ایرانی در فصل بهار، برای کسب در آمدهای اقتصادی، با برداشت غیر اصولی از گل‌های وحشی، گیاهان خوراکی و یا دارویی وحشی، باعث شده‌اند بعضی از گونه‌های این نوع گیاهان با خطر انقراض جدی روبرو شوند.
لذا برای حفاظت و جلوگیری از نابودی این رویشگاه‌ها موارد زیر پیشنهاد می‌گردد:
۱. وزارت جهاد کشاورزی که بانی اصلی بخش کشاورزی در ایران است باید با سه راهکار اساسی برای جلوگیری از نابودی این سرمایه های ملی اقدام کند:
الف- با توجه به اینکه اعلام عدم برداشت مطلق این نوع محصولات در جامعه غیرممکن است، به همین منظور وزارت کشاورزی و نهادهای علمی با تهیه دستورالعمل‌های علمی برای برداشت این محصولات و همچنین با اطلاع‌رسانی و آموزش به مردم از طریق رسانه‌های عمومی در مورد زمان و روش‌های صحیح برداشت این نوع محصولات، بدون آنکه کمترین آسیب به این عرصه‌های طبیعی وارد شود از این رویشگاه‌ها حفاظت کنند.
ب- وزارت کشاورزی و مراکز اقتصادی با در اختیار قرار دادن تسهیلات و امکانات به کشاورزان و فارغ التحصیلان رشته کشاورزی برای تولید این نوع محصولات که امکان تهیه آن‌ها به روش کشاورزی و گلخانه‌ای وجود دارد اقدام کنند. (این اقدام خواهی نخواهی باعث کاهش برداشت مردم از مناطق طبیعی می‌شود)
ج- وزارت کشاورزی در رویشگاه‌هایی که تخریب شدید بوده با ساختارهای نظارتی خود در فصل بهار و هنگام برداشت این نوع محصولات با اعلام "مناطق ممنوعه برداشت" در بعضی از سال‌ها از نابودی این مناطق طبیعی شدیدا جلوگیری کند.
۲. سازمان حفاظت محیط زیست بانی اصلی اعلام مناطق حفاظت شده و ممنوعه می‌باشد که بخشی از زیست بوم گیاهی و رویشگاه‌های منحصر بفرد در کشور شامل این مناطق می‌شود. از طرفی کنترل و رسیدگی به جرم خرید و فروش این نوع محصولات در بازارها و بازارچه‌ها تحت نظر اداره کل محیط زیست استان‌ها و نهادهای نظارتی و انتظامی می‌باشد، لذا ادارات محیط زیست می‌توانند با همکاری نیروی انتظامی و دادستان‌ها برای جلوگیری از تخریب رویشگاه‌ها از کسانی که به صورت گسترده از این رویشگاه‌ها برداشت غیر قانونی انجام می‌دهند وارد عمل شده و متخلفین را به نهادهای قضایی معرفی کنند.
۳. تشکل‌های دوستدار محیط زیست و منابع طبیعی که در حوزه ملی و یا محلی فعالیت می‌کنند بویژه اعضای تشکل‌های محلی که در حاشیه این رویشگاه‌ها زندگی می‌کنند، با مشارکت و همکاری نهادهای دولتی متولی این رویشگاه‌ها زمان مخصوصی را برای اقدامات جدی حفاظتی در بعضی از فصول سال برای حفاظت از گیاهان وحشی خودرو که محل رویش آن‌ها بیشتر در کوهپایه‌ها ، مراتع و بیابان‌ها هستند اختصاص دهند. (چه گیاهان خوراکی مانند ریواس و چه گیاهان دارویی)
۴. در صورت صلاحدید جوامع علمی برای بذرپاشی در رویشگاه‌ها در شهرها و روستاهایی که محل رویش گیاهان خودرو وحشی می‌باشد، ادارات دولتی بانی امور کشاورزی در این شهرها با همکاری مردم و سازمان‌های مردم نهاد، در فصل‌هایی از سال که زمان بذر پاشی ممکن است با بسیج امکانات در زمان بذر پاشی که بیشتر به صورت دستی می‌باشد نسبت به احیای این رویشگاه‌ها اقدامات لازم انجام شود.
۵. از انجمن‌های علمی بویژه در بخش پزشکی و دارویی درخواست می‌شود با توجه به اینکه بخش زیادی از گیاهان وحشی خودرو هیچ خاصیت دارویی ندارند ولی بعضی افراد سودجو و فرصت‌طلب با اطلاعات غلط علمی که به مردم عادی می‌دهند، آنان را تشویق به خرید این نوع گیاهان برای خوردن و یا تهیه دمنوش عصاره این گیاهان می‌کنند، برای آگاهی مردم از رسانه‌های عمومی تصویری، صوتی و نوشتاری به صورت محفل‌های علمی به این موضوع ورود پیدا کنند و مردم را آگاه کنند و تا کسی گول این نسخه پیچی‌های بدون پشتوانه علم پزشکی را نخورد.
ارسال نظر