پرستاری و پشت صحنه‌ پر مشقت آن

براساس استاندارد‌های جهانی، تعداد پرستاران باید سه برابر تعداد پزشکان یا دو برابر تعداد تخت‌های بیمارستانی باشد یا در ازای هر هزار نفر جمعیت، سه پرستار وجود داشته باشد.

استاندارد‌های جهانی نشان می‌دهد در بخش داخلی و جراحی، هر ۴ تا ۶ بیمار باید یک پرستار داشته باشند در صورتیکه در ایران، هر ۱۲ بیمار یک پرستار دارند.

کمبود نیروی پرستاری تنها مشکل جامعه پرستاران نیست و این قشر، با مشکلات و مسائل زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ برخی رسانه‌ها معتقدند: سالانه بیش از ۷۰۰ پرستار ایرانی کشور را به مقصد آمریکا، کانادا و استرالیا و امارات ترک می‌کنند چراکه آنجا حقوق پرستاران به مراتب بالاتر از ایران است.

کمترین حقوق پرستاران با کمترین میزان تحصیلات در آمریکا، ۵۲ تا ۵۵ هزار دلار در سال است و بالاترین آن ۱۸۶ هزار دلار در سال و بالاترین حقوق پزشک، ۶۶۵ هزار دلار در سال بوده و کمترین حقوق پزشک ۱۱۷ هزار دلار در سال است. در همان کشور‌هایی که اغلب برای مهاجرت پرستاران انتخاب می‌شود، حقوق پرستاران حداکثر ۱۸۶ هزار دلار در سال، یعنی به نسبتی حدود ۳ تا ۴ برابر است که در ایران این اختلاف گاهی به ۴۰۰ برابر نیز می‌رسد.

بنا به اعتقاد برخی از پزشکان، کارانهٔ پزشکان در اجرا همیشه بالاتر از پرستاران بوده‌است و طبیعی است با افزایش تعداد بیماران، کارانهٔ آن‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند؛ ولی، چون کارانه پرستاران مقداری حداقلی است، افزایش بیماران نیز تغییر چندانی در حقوق آن‌ها ایجاد نمی‌کند. در مقابل برخی پرستاران اعتقاد دارند آن‌هایی که کمتر کار می‌کنند حقوق بیشتری می‌گیرند، ولی پرستاران از حداقل حقوق برخوردار می‌شوند.

پس از مشکلات زیادی که به دلیل کمبود نیروی پرستاری در کشور ایجاد شد و جهت جبران کمبود پرستار در مراکز درمانی، مجوز استفاده از دانشجویان پرستاری ترم شش به‌بعد داده‌شد تا به این ترتیب فشار کاری پرستاران کاهش یابد.

مهر ماه سال ٩٣ اعلام شد که قرار است طی برگزاری دوره‌ی آموزشی به مدت ۶ماه کمک‌پرستارانی تربیت شوند که اغلب آن‌ها نیز مدرک دیپلم دارند؛ همان زمان محمد شریفی‌مقدم عضو شورای عالی نظام‌پرستاری، تربیت‌کمک‌پرستار به بهانهٔ رفعِ کمبود نیروی پرستاری در بیمارستان‌هارا، «ظلم» مضاعف در حق بیماران دانست و گفت: در حالی که دنیا به سمت پرستاری تخصصی و فوق تخصصی می‌رود، استفاده از افراد دیپلمه که‌بایک دوره‌آموزشی ۶ ماهه در مراکز درمانی حاضر می‌شوند، ظلم به بیماران است.

محمد شریفی‌مقدم همچنین می‌گوید، به بهانه کمبود کادر پرستاری، سعی در احیای کمک پرستاری دارند، در حالی که موضوع تربیت کمک پرستار در اوائل دهه هفتاد یکبار مطرح شد که آن زمان با واکنش جامعه پرستاری مواجه گردید و منتفی شد.

البته این دست اقدامات همچنان ادامه دارد و مردادماه ٩٧ اعلام شد که قرار است رشته‌ای جدید تحت عنوان «مراقب سلامت» ایجاد شود، اما نمایندگان پرستاری بر این عقیده بودند که تربیت نیرو‌هایی تحت عنوان مراقب سلامت، کار زائد و بیهوده‌ای است. زیرا، خدماتی که قرار است این نیرو‌ها ارائه دهند، تقریبا مشابه خدمات پرستاری است.

نمایندگان پرستاران معتقدند: وزارت بهداشت به جای حل مشکلات پرستاران و رفع دغدغه‌های آنها، حاشیه‌های پرستاری را تشدید می‌کند. همین مسئله باعث شده پرستاری ایران روز به روز از پرستاری دنیا فاصله بگیرد و جذابیت‌های این حرفه کم رنگ‌تر شود.

آن‌ها می‌گویند: می‌خواهند با چنین برنامه هایی، پرستاری را از مطالبات اصلی خودش دور نگه دارند. در حالی که کمبود نیروی پرستاری در بیمارستان ها، فشار مضاعف و سنگینی را متوجه پرستاران کرده است.

البته در جمع دولت‌مردان، مشکلات جامعه پرستاری یکی از سوژه‌های ماندگار نمایندگان مجلس است که هر از چند گاهی اظهار نظراتی از آن‌ها در جهت حمایت از پرستاران می‌شنویم. نمایندگان مردم می‌گویند: این مشکلات به عملکرد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت بهداشت و درمان برمی‌گردد، چرا که مجلس در این رابطه کار خود را انجام داده است.

آن‌ها معتقدند که رفع مشکلات این حوزه هم در رابطه با استخدام پرستاران و هم کاهش فشار کار این قشر و هم پرداخت کارانه آن‌ها بر اساس تعرفه خدمات پرستاری از جمله وظایف وزارت بهداشت است که باید با حمایت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور صورت بگیرد.

اما در واقعیت این مشکلات همواره لاینحل باقی مانده است و شیفت‌های کاری سنگین و پشت سرهم به دلیل کمبود نیروی پرستاری و همچنین مشکلات اقتصادی روز به روز جان و انگیزه آنان را می‌گیرد و باید دید وزارت بهداشت چه زمانی تصمیم به رفع کامل مشکلات پرستاران می‌گیرد؟ و آیا مشکلات معیشتی و کمبود نیروی پرستاران دغدغه وزارت بهداشت هست؟