خشونت سیاسی، توسعه و صلح

مستقل‌آنلاین_سرویس سیاسی/ حسن امیدوار_جامعه شناس

در ادبیات جامعه شناسی صلح مفهوم خشونت از اهمیت خاصی برخوردار است.

از میان انواع مختلف خشونت، مفهوم خشونت سیاسی در دهه ۱۹۷۰ به همراه تئوری‌ها و مفاهیم جدید مطرح شد که به درک وسیع‌تر این پدیده کمک کرد. مفهوم خشونت سیاسی دارای تعاریف و طیف متنوعی است ولی یک تعریف ساده از آن، خشونت مرتکب شده توسط مردم یا دولت برای رسیدن به اهداف سیاسی است. اما حتی عدم اقدام نهادهای قدرت نیز گاهی می‌تواند خشونت سیاسی تلقی گردد، مثل بی‌توجهی به وضعیت معاش مردم.

مطالعات و مفهوم‌سازی از چگونگی تاثیرات خشونت سیاسی بر اقتصاد و توسعه با استناد به رگرسیون پانل‌های طولی نشان می‌دهد که خشونت سیاسی سازمان یافته، رشد اقتصادی را در بلندمدت کاهش می‌دهد و برای کشور پرهزینه می‌باشد. طبق نظریه کارکردگرایی که جامعه را ارگانیسم می‌داند، کل سیستم برای حفظ تعادل سیستمی باید در شرایط کاری مطلوبی باشد با این حال، هنگامی که شوکی به سیستم وارد می‌شود، جامعه به هم ریخته شده و شرایط آَشفتگی اجتماعی اجازه خشونت جمعی را می‌دهد. در جوامع مدرن، اعتراض و جنبش‌های اجتماعی به‌عنوان یک پدیده عادی شناخته می‌شود، جنبش‌های اجتماعی چون اجتماعی هستند پس حامل فرهنگ می‌باشند لذا زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه می‌توانند بر اشکال خشونت سیاسی تاثیرگذار باشند. این امر مبین آن است که چرا برخی از کشورها، شهرها یا مناطق مستعد خشونت است. اما نکته نگران‌کننده برای گروه جامعه‌شناسی صلح این است که اگر خشونت از شدت و حد خاصی عبور نماید با توجه به عدم تعادل قدرت بازیگران دولتی و غیر دولتی، چون بازیگران غیردولتی یارای مقابله رودر رو با بازیگران دولتی را نخواهند داشت، شواهد متعدد نشان داده است که جامعه به سمت تروریسم و جنگ چریکی حرکت می‌کند.

تروریسم یک تاکتیک است که اغلب توسط طرف ضعیف‌تر درگیری مورد استفاده قرار می‌گیرد و رقابت و درگیری، به شکل زیرزمینی و نامنظم تبدیل می‌گردد. تحقیقات چرخه اعتراضات نیز، خشونت سیاسی را به‌عنوان یکی از عناصر، در برخورد‌های خشن و خونین جهت شروع درگیری‌های مسلحانه معرفی می‌نماید. تعداد زیادی از مطالعات علوم اجتماعی نیز وجود دارد که بررسی می‌کنند؛ چگونه خشونت سیاسی بر افراد و اقلیت‌ها تاثیر می‌گذارد.

لذا این نکته را باید در نظر داشت که آنچه در سطح فردی و بخش‌های خاص جامعه اتفاق می‌افتد می‌تواند بر آنچه در سطح کلان اتفاق می‌افتد تاثیر بگذارد، باید توجه داشت که خشونت‌ها در خلاء رخ نمی‌دهند.