ایران میان اقتدار گرایی شرق و غرب

 ابوالقاسم عابدین پور 

وضعیت کنونی ایران را نمی‌توان به طور کامل با هیچ کشور یا حکومت دیگری یکسان دانست، اما شباهت‌ها و تفاوت‌هایی وجود دارد که می‌تواند به فهم بهتر شرایط کمک کند. در ادامه با بررسی چند کشور شاخص، مقایسه‌ای تحلیلی ارائه می‌شود.

۱. ایران و روسیه (دوران پوتین)

شباهت‌ها:

تمرکز قدرت در دست یک حلقه محدود 

فشار بر مخالفان سیاسی و محدودیت رسانه‌ها.

اتکا به درآمدهای انرژی (نفت و گاز).

تفاوت‌ها:

روسیه اقتصاد بزرگ‌تر و متنوع‌تری دارد.

سیاست خارجی روسیه گسترده‌تر و روابطش با شرق و غرب فعال‌تر است.

ایران نظام مذهبی دارد، در حالی که روسیه سکولار است.

۲. ایران و ونزوئلا (دوران چاوز و مادورو)

شباهت‌ها:

اقتصاد نفتی و رانتی.

تورم بالا و بحران ارزی.

تحریم‌های بین‌المللی و اثر مستقیم آن بر زندگی مردم.

موج گسترده مهاجرت نخبگان و طبقه متوسط.

تفاوت‌ها:

ونزوئلا فاقد ایدئولوژی مذهبی حکومتی است.

ساختار سیاسی ونزوئلا بیشتر پوپولیستی است تا دینی.

۳. ایران و کره شمالی

شباهت‌ها:

انزوای بین‌المللی.

وجود یک ایدئولوژی رسمی حاکم بر سیاست و جامعه.

کنترل شدید بر رسانه‌ها و فضای عمومی.

تفاوت‌ها:

ایران جامعه مدنی فعال‌تر و دسترسی به فضای مجازی و اینترنت دارد.

کره شمالی تقریباً به‌طور کامل منزوی است، در حالی که ایران روابط منطقه‌ای فعالی دارد.

۴. ایران و عراق زمان صدام حسین

شباهت‌ها:

ساختار اقتدارگرایانه و تمرکز قدرت.

انزوای بین‌المللی و فشار تحریم‌ها.

سیاست خارجی تهاجمی و پرتنش.

تفاوت‌ها:

عراق صدام حکومت نظامی-حزبی داشت، در حالی که ایران بر پایه ایدئولوژی دینی اداره می‌شود.

در ایران، نهادهای انتخاباتی هرچند محدود وجود دارند.

ایران امروز ترکیبی از ویژگی‌های چند حکومت اقتدارگراست: از روسیه تمرکز قدرت و سیاست خارجی تهاجمی، از ونزوئلا بحران اقتصادی و رانتی بودن، از کره شمالی بخشی از انزوا و ایدئولوژی، و از عراق صدام فشارهای بین‌المللی و سیاست سخت‌گیرانه.

با این حال، ایران وضعیت منحصربه‌فردی دارد: یک نظام دینی-اقتدارگرا با اقتصاد نفت‌محور و جامعه‌ای پویا و متصل به جهان مدرن. همین ترکیب باعث می‌شود که مسیر آینده‌اش، به ویژه تحت فشار نسل جوان و تحولات منطقه‌ای و جهانی، به‌سختی قابل پیش‌بینی باشد.