صفر کردن درآمدنفتی در بودجه تسلیم شدن در برابر فشار تحریم‌هاست

مستقل آنلاین/ سارا حامدی- درآمدهایحاصل از صادرات نفت، سالهاست که به عنوان یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین روش‌های درآمدزایی کشور است که دولت‌ها نیز هر سال در زمان تعیین بودجه سالانه کشور سهم بزرگی برای این درآمدها در نظر می‌گیرند. سال گذشته و پس از خروج ایالات متحده از توافق بین‌المللی برجام در 18 اردیبهشت ماه، دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیز  با هدف قراردادن فروش نفت ایران از تاریخ 13 آبان آغاز شد.

همان زمان بسیاری از کارشناسان حوزه نفت پیش‌بینی کردند در صورتی که قیمت هر بشکه نفت افزایش پیدا کرده و از مرز 100 دلالر عبور کند مشکلی برای ایران به وجود نخواهد آمد همچنین برخی کارشناسان نیز اعلام کردند راهکار کلیدی حفظ منافع کشور را در مدارا با دشمنان دانسته و پیشنهاد کرده بودند تا ایران صادرات نفت خود را توسط شرکت های مستقل از آمریکا و اسرائیل ادامه دهند.

اشاره به این موضوع نیز ضروری به نظر می‌رسد که 25 اردیبهشت ماه سال گذشته و درست پس از آنکه دونالد ترامپ اعلام کرد از توافق بین ‌المللی برجام خارج می شود قیمت نفت خام در بازارهاغی جهانی به بالاترین میزان خود در طی 4 سال گذشته یعنی 79 دلار بر هر بشکه رسید که البته این رقم تا امروز با وجود بروز تنش در منطقه خلیج فارس و دریای عمان  و موضوع نفتکش‌ها تکرار نشده و قیمت هر بشکه نفت خام رقمی در حدود 62 دلار است.

از سوی دیگر باید به این مسئله نیز توجه داشت که تحریم کامل نفت ایران اما از سازوکارهایی تبعیت می‌کند که به‌احتمال‌زیاد، فروش نفت از سوی ایران را اگر نه به سمت صفر که به کانال‌هایی پایین‌تر از ۵۰۰ هزار بشکه در طول روز هدایت می‌کند.

پیش‌بینی دولت از درآمدهای نفتی در بودجه ۹۸ این بود که بتواند ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی بفروشد. سهم فروش نفت معادل یک میلیون و ۳۷۴ هزار بشکه در روز بود. عملی شدن تصمیم آمریکا، حداقل نیمی از فروش نفت ایران را کاهش خواهد داد که می‌تواند به معنی کسری بودجه تاریخی برای اقتصاد ایران باشد. منابع عمومی بودجه ۹۸ معادل ۵/ ۴۴۸ هزار میلیارد تومان بسته شده است. در این بین منابع دولت از محل صادرات نفت خام، معادل ۵/ ۱۴۲ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که سهم ۳۱ درصدی از منابع دولت دارد.

همچنین در قانون بودجه پیش‌بینی شده که اگر منابع دولت از صادرات نفت خام به این عدد نرسد، دولت مجاز است که از محل ۵۰ درصد مانده منابع حساب ذخیره ارزی استفاده کند، البته در این حالت نیز باید سهم ۵۰ درصدی صندوق توسعه ملی نسبت به تامین مابه‌التفاوت حاصل شده، لحاظ شود. اما تحریم نفتی در حالتی که به‌دنبال صفر کردن فروش نفت ایران باشد، یک کاستی جدی را در منبع ۵/ ۱۴۲ هزار میلیارد تومانی دولت پدید خواهد آورد.

اما تمامی این موضوعات را که کنار بگذاریم پس از اجرایی شدن تحریم های نفتی آمریکا علیه ایران برخی منتقدان دولت فرصت یافتند تا از این طریق انتقادات سنگینی را بر نحوه کشورداری و به خصوص در رابطه با محاسبه بودجه سالانه کشور به دولت حسن روحانی وارد کنند. به طوری که به تازگی یکی از نمایندگان کمیسیون انرژی مجلس با گفته « اینکه درآمد نفت را در بودجه نبینیم یک موضوع بسیار ایده‌آل و خوبی است که باید از سال‌ها قبل این موضوع را شروع می کردیم، ما باید شروع می کردیم به تولید و رونق تولید که مد نظر مقام معظم رهبری است. باید در تولید متنوع عمل می کردیم و جنس با کیفیت  و با مزیت تولید می کردیم و صادر می کردیم و از این طریق از نفت و درآمد نفتی رها می شدیم.»، هدایت الله خادمی اینطور ادامه داست که «آن موقع که فرصت داشتیم مسئولان ما اقدام نکردند تا نفت را از بودجه کنار بگذارند و درآمدهای دیگر را جایگزین کنیم و نفت را برای نسل های آینده و به عنوان یک درآمد سرمایه‌ای استفاده کنیم.ما الان چاره‌ای جز جدا کردن بودجه از نفت نداریم.»

خروج درآمدهای نفتی از بودجه خلاف برنامه‌ریزی کشور است

اما اینکه در شرایط اقتصادی امروز کشور خارج کردن درآمدهای نفتی از بودجه امری امکان‌پذیر و شدنی‌ست سوالی است که آن را با عضو کمیسیون انرژی اتا ایران مطرح کردیم.

رضا پدیدار در گفت‌وگو با «مستقل آنلاین» با اشاره به اینکه صفر کردن درآمدهای نفتی در بودجه برخلاف برنامه‌ریزی‌های کشور است چون سند بالادستی در حال حاضر برنامه ششم توسعه است همچنین بر اساس برنامه سالانه بودجه قرار بود تا روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت به کشورهای مختلف صادر شود. البته پس از آغاز تحریم‌ها و بر اساس برنامه سازمان برنامه و بودجه که به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد میزان صادرلات نفت به حدود 800 هزار بشکه نفت در روز کاهش پیدا کرد.

پدیدار ادامه داد: علی رغم لغو صادرات نفت به برخی کشورها اما همچنان توافق ایران با کشورهای سنتی پابرجاست و نفت ایران به این کشورها  صادر می‌شود و درصد خرید این کشورها کاهش نیافته است.

عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران تصریح کرد: صحبت‌های آقای هدایت‌الله خادمی در رابطه با صفر کربدن درآمدهای نفتی در بودجه کشور در واقع تسلیم شدن در برابر فشاری است که از بیرون به کشور وارد می‌شود در صورتی که اگر قرار به حفظ منافع کشور باشد نباید چنین کاری را انجام داد.

 پدیدار گفت: در حال حاضر فرصت‌های خوبی در مبادلات تهاتری با 12 کشور آسیای میانه و 15 کشور در خاورمیانه وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد.

این عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران تاکید کرد: انرژی  فعل نیست بلکه یک جریان است مانند جریان اکسیژن و جریان خون در بدن انسان؛ از آنجایی که اقتصاد ایران، اقتصادی نفتی است و شاهرگ آن درامدهای حاصل از اقتصاد نفتی است اگر بخواهیم زود تسلیم شویم و درآمدهای نفتی را در بودجه به صفر برسانیم تحریم‌های خارجی می‌توانند اقتصاد داخلی کشور را نیز تحت تاثیر دهند و تولید کنندگان را به محاق برند.