اگر اطلاعات حسیبی نبود نمایندگان مجلس نمی‌توانستند از حقوق ملت ایران دفاع کنند

کاظم حسیبی در مهر ماه ۱۲۸۵ در تهران چشم به دیده جهان گشود. پدر ایشان حاج میرزا محمد علی یزدی بود که در بازار در انجام معاملات چای فعالیت داشت که به صداقت و امانت شهره بود.

مهندس حسیبی دوران تحصیلات خود را در مدرسه کمال یا کمالیه تهران گذرانید و پس از آن چون در آن زمان برای تحصیلات عالیه تنها دو مرکز وجود داشت یکی مدرسه طب و دیگری مدرسه حقوق، مهندس حسیبی مدرسه حقوق را انتخاب کرد که ریاستش با علی اکبر دهخدا و معاونتش با علی شایگان بود.

مهندس حسیبی در سال ۱۹۲۸ ( ۱۳۰۶- ۱۳۰۷) چند ماه قبل از اعزام اولین گروه دانشجویان به خارج از کشور در مسابقه فوائد عامه آن روزی شرکت و با کسب نمره عالی راهی فرانسه می‌گردد و در مدت ۸ سال دوره ریاضیات عالی و مهندسی راه و ساختمان و معدن و دانشکده پلی تکنیک فرانسه را با موفقیت چشمگیر به اتمام رسانیده و با گذراندن دو سال دوره کارآموزی در معادن و کارخانجات فلزات و زغال سنگ و شبکه‌های راه آهن فرانسه و انگلستان و چکسلواکی در ۱۳۱۶ به ایران مراجعت و برای انجام خدمت سربازی به دانشکده افسری می‌رود.

در سال ۱۳۲۰ که ایران مورد تهاجم ارتش‌های خارجی قرار گرفته بود و دوره دیکتاتوری رضاشاهی خاتمه یافته بود و کشور شاهد شرایط وخیمی در اثر اشغال و ناکارامدی مدیریتی بود، بسیاری از تحصیل کردگان خارج از کشور و از جمله مهندس حسیبی در بدو ورود به فکر راه حلی برای این مشکلات بودند که از دروازه سیاست به نحوی گذر می‌کردند.

به گفته مهندس زیرک زاده اولین دبیر کل حزب ایران و از دوستان صمیمی مهندس حسیبی، در آن شرایط سرنوشت ساز (نمی‌دانستیم چه کنیم و از کجا شروع کنیم)، در آن دوران یکی از وکلای دوره سیزدهم مجلس به اسم نوبخت به علت نطق انتقادی نسبت به دیکتاتوری، صاحب شهرتی شده و به آزادی‌خواهی شهره شده بود. درصدد بر آمدیم از او کمک بگیریم از نظر ایشان تشکیل جمعیت می‌بایست به صورت مخفی صورت گیرد که مورد نظر ما نبود. لذا موفق شدیم با ۲۰ تا ۳۰ نفر از مهندسین و دکترها جمعیت منظمی تشکیل دهیم .... مهم‌ترین اقدام ما انتشار اعلامیه بر ضد دخالت ایران در جنگ در کنار متفقین بود و در ادامه اعتصاب مهندسین را سامان دادیم که اولین فعالیت دموکراتیک دامنه دار در ایران پس از مشروطیت بود و به زودی به غیر از مهندسین، اکثریت اساتید دانشگاه و هر که در ایران آن دوران مقام علمی داشت به آن پیوست. دیری نگذشت که مدرک علمی عامل تعیین مقام اداری شد.

حسیبی که از طرف حزب ایران مامور مطالعه در قرارداد شرکت نفت ایران و انگلیس شده بود با زحمات و کوشش خستگی ناپذیر توانست مفاد قرارداد، نقاط ضعف آن که شرکت به اسم قرارداد انجام می‌داد را روشن سازد و به وکلای مجلس و مبارزین جبهه ملی اجازه داد که مخالفت‌های خود را بر پایه منطق استوار ساخته و ایرادات را با اسناد محکم ارائه دهند.

دکتر مصدق درباره زحمات مهندس حسیبی چنین می‌گوید:

نطق‌های ما در مجلس شورای ملی درباره نفت پایه و مایه و عصاره همه گزارش‌هایی است که مهندس حسیبی تهیه می‌کند و اگر اطلاعات او نباشد نمایندگان اقلیت مجلس نمی‌توانند با اطلاعات بسیار کم و ناقصی که دارند از حقوق ملت ایران در نفت جنوب دفاع کند.

در مجلس ۱۵ بر سر تصویب قرارداد گس گلشائیان، مهندس نطق‌هایی را درباره نفت تهیه کردند که توسط مهندس جمشید میر عمادی (عضو ارشد حزب ایران و هیات رهبری جبهه ملی ایران) که در قید حیات هستند و مرحوم حبیب الله داوران بدست مکی رسانده می‌شد و این عمل که ۱۵ روز طول کشید باعث شد که مجلس تعطیل شود و این لایحه به تصویب نرسد.

 مهندس حسیبی در دوره ۱۷ نایب رئیس مجلس بود و در زمان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ جزء همراهان دکتر مصدق بود. حسیبی بعد از کودتای ۲۸ مرداد و ۱۹ ماه زندگی مخفیانه در تهران و قم سرانجام توسط مأمورین شهربانی دستگیر و در دادگاه به یک سال حبس و سپس محرومیت از فعالیت‌های اجتماعی محکوم گردید.

پس از کودتای ۲۸ مرداد، مهندس حسیبی به فعالیت‌های سیاسی خود در قالب نهضت مقاومت ملی و حزب ایران ادامه داد و در سال ۱۳۳۹ در تأسیس جبهه ملی دوم نقش به سزایی داشت. وی از سوی شرکت کنندگان در کنگره ۱۳۴۱ جبهه ملی به عضویت شورای مرکزی انتخاب گردید.

حسیبی در اولین جلسه شورای مرکزی جبهه ملی ایران در پس از انقلاب به اتفاق آرا به سمت ریاست شورای مرکزی انتخاب شد. او این سمت را تا پایان دوره جبهه ملی چهارم یعنی سال ۱۳۶۰ که فعالیت جبهه ملی ایران با حکم ارتداد آیت الله خمینی متوقف گردید برعهده داشت.

مهندس کاظم حسیبی در سال‌های آخر عمر، پس از چندین سال خانه نشینی، به دنبال یک سکته مغزی بیمار و زمین گیر شد و سرانجام این مرد بزرگ پس از ۸۴ سال زندگی سازنده و شرافتمندانه در روز دوشنبه ۷ آبان ۱۳۶۹ به سرای باقی شتافت و پیکر پاک آن مرحوم در قبرستان امام زاده عبدالله به خاک سپرده شد.