چرا کلید انتخابات قفلِ حصر را باز نمی‌کند؟

بار دیگر در آستانه برگزاری انتخابات، برخی افراد پیشنهاد می‌دهند که رفع حصر باعث افزایش مشارکت مردم در انتخابات می‌شود

گروه سیاسی- 13 سال از حصر میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورد در حالی سپری شد که طی دو دوره ریاست جمهوری حسن روحانی و یک دوره حضور تعداد قابل توجه‌ای از نمایندگان اصلاح‌طلب در مجلس دهم، هیچ اقدام جدی در خصوص رفع حصر این افراد که اتفاقاً نقش بسیار پررنگی در رای‌آوری روحانی و سه لیست انتخاباتی اصلاحات داشتند، صورت نگرفت.

و حالا بار دیگر در آستانه برگزاری یک انتخابات، برخی افراد نزدیک به اصلاح‌طلبان به حاکمیت پیشنهاد می‌دهند که رفع حصر می‌تواند باعث افزایش مشارکت مردم در انتخابات شود.

محمدعلی ابطحی هفته گذشته با انتشار یادداشتی در صفحه اینستاگرام خودش نوشت: «مسئله حصر اگر رفع شود نشانه مهمی برای مهربان شدن دل‌ها و زمینه‌ای برای فعال شدن مردم خواهد بود. حتی برای مشارکت مردم در انتخابات یهترین کار این است که مجلس در رأس امور قرار گیرد. وقتی مجلس قابل اهمیت است و مشارکت امکان پذیر است که اعلام شود حل مشکلات مزمن و بر زمین مانده کشور مثل حصر، سیاست خارجی و تحریم‌های کمرشکن یا بحث فیلترینگ که جامعه درگیر آن است به مجلس آینده واگذار می‌شود. برای مشارکت باید دلیل مشارکت به وجود آورد.»

اما روزنامه جوان در پاسخ به پیشنهاد ابطحی نوشت: «اگر کسی فقط اندکی با دغدغه‌های مردم آشنایی داشته باشد، می‌داند که موسوی و کروبی سال‌هاست موضوعیتی برای مردم ندارند. پافشاری اصلاح‌طلبان بر همین دغدغه‌های سیاسی در دورانی که دولت و مجلس را در دست داشتند، باعث غفلت از دغدغه‌های اساسی مردم و رویگردانی توده‌ها از آن‌ها شد. آیا عفو افراد ضدانتخابات می‌تواند باعث افزایش مشارکت مردم شود یا بدتر مردم را ناامید می‌کند؟ مردم دغدغه‌های اقتصادی دارند و از بازی‌های سیاسی خسته شده‌اند، اما برخی اصلاح‌طلبان همچنان دغدغه‌های سیاسی خود را دغدغه‌های مردم جا می‌زنند و از گذشته عبرت نمی‌گیرند.»

اینکه مردم هنوز هم دغدغه رفع حصر را دارند یا خیر به یک نظرسنجی غیردولتی و مستقل نیاز دارد که حداقل در این شرایط امکان آن وجود ندارد و بنابراین دستکم این ادعای روزنامه جوان محلی از اعراب ندارد. اما مطرح کردن این موضوع که رفع حصر این افراد مردم را ناامید می‌کند از آن مطالبی است که قطعاً صحت ندارد، مگر اینکه تعریف این روزنامه از «مردم» همان افرادی باشد که در تشکیلات مشخصی جا می‌گیرند و اساساً آزادی و رفع حصر و محدودیت هیچ منتقد یا انسانی در چارچوب نظام برای آن‌ها از اهمیت لازم برخوردار نیست.

حسن روحانی و مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی نخستین سیاستمدارانی بودند که در آستانه برگزاری انتخاباتی سال 92 و مشخصاً از اسفند 91 در گعده‌های انتخاباتی از رفع حصر موسوی و کروبی و رهنورد به کمک مردم و در صورت در دست گرفتن دولت، آنرا مطرح کردند. بعد از ردصلاحیت مرحوم هاشمی و حضور حسن روحانی در انتخابات که در آن سال‌ها کمتر کسی او را حتا به عنوان یک سیاستمدار اعتدالگرا می‌شناخت، شعار رفع حصر باعث شد تا به سرعت به سبد رای او افزوده شود و در نهایت پیروز انتخابات ریاست جمهوری یازدهم شود. 

روحانی حتی برای اینکه اعتماد بخش بزرگی از جامعه را به خودش جلب کند 16 اردیبهشت 92 مدعی شد که رفع حصر آیت‌الله حسینعلی منتظری، قائم مقام سابق امام خمینی(ره) ، با تلاش او صورت گرفته بود.

اما موضوع رفع حصر دو سال پس از این اظهارات ناامید کننده دولت همچنان توسط افرادی که روحانی رای داده بودند پیگیری می‌شد تا اینکه در جریان انتخابات مجلس در اسفند 94 بار دیگر مساله محصوران به یکی از موضوعات محوری این انتخابات تبدیل شد.

لیست امید برنده انتخابات مجلس دهم شد و پس از این پیروزی حداقل در بین مردم این‌طور تصور می‌شد که با حضور اطلاح‌طلبان در دو قوه مجریه و مقننه، روند رفع حصر سرعت بیشتری به خود بگیرد.

در فراکسیون امید هم کمیته‌ای به نام کمیته رفع حصر تشکیل شد تا به ظاهر هم که شده نمایندگان مجلس نشان دهند که وعده خود به مردم را فراموش نکرده‌اند. اما باز هم تلاش‌ها به نتیجه نرسید.

با این حال درگیری دولت با موضوع برجام و هدف روحانی بر حل وضعیت پرونده هسته‌ای کشور باعث شد تا دغدغه دولت درباره این موضوع برای حامیانش تا حدی قابل پذیرش باشد اما پس از امضای قرارداد برجام که با شادی و پایکوبی مردم در سراسر کشور همراه بود، حالا دیگر انتظار می‌رفت دولت و مجلس مسئله حصر را با شدت عمل بیشتری دنبال کنند.

شعار رفع حصر در انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد 96 یک بار دیگر به مطالبه‌ای محوری تبدیل شد و حسن روحانی در 25 اردیبهشت 96 در تبریز و در پاسخ به شعار رفع حصر حاضران گفت:« برخی کارها با رای ۵۱ درصد نمی‌شد ولی رای بالاتر کارساز خواهد بود.»

پیش از این هم خانواده میرحسین موسوی و مهدی کروبی از پیگیری نشدن وعده رفع حصر توسط حسن روحانی انتقاد کرده بودند.

فاطمه کروبی، همسر مهدی کروبی هم در فروردین 97 در جمع برخی از نمایندگان ادوار مجلس با انتقاد از حسن روحانی با استاد به اظهارات اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور که به او گفته بود حتی در شهرهای کوچک ایران هم رفع حصر، مطالبه اول مردم در انتخابات ریاست جمهوری بوده، هشدار داد: «وقتی مردم ببینند تلاشی برای تحقق وعده‌ها چه در حوزه آزادی‌ها وچه در حوزه اقتصاد و فرهنگ صورت نمی‌گیرد، ناامید می‌شوند و خسران ناامیدی مردم به مراتب بزرگتر از این حصر غیرقانونی است.»

پیش‌بینی که در نهایت به وقوع پیوست و حضور مردم نه تنها پس از انتخابات 1398 کم کم افول کرد بلکه، اعتراض‌های صورت گرفته در سال‌های 96، آبان 98 و اعتراضات پاییز1401 کار را به جایی رسانده که فاصله حاکمیت با مردم به دره‌ای عمیقی تبدیل شد که پر کردن این دره عمیق تدبیر و لیاقت ویژه‌ای می‌طلبد.