بررسی مهم ترین تاثیرات توسعه تعاونی ها و کارآفرینی در برنامه های اقتصادی و ارائه پیشنهاداتی جهت پیشرفت آن

 با توجه به لزوم تکیه کشور بر ظرفیت های اقتصادی ملی و شرایط ناشی از کرونا و پتانسیل های بالای تعاونی ها، توجه به کارآفرینان می تواند راهکار مناسبی در جهت ایجاد اشتغال برای کلیه اقشار جامعه باشد. مشارکت تعاونی ها در ارتقای اشتغال کامل و مولد، دارای جنبه های متعددی است و آن ها را قادر به مشارکت در تولید سود، کاهش قیمت و خطرپذیری مشترک می نماید؛ به این منظور شناخت موانع و راه های تقویت و توسعه تعاونی ها و کارآفرینی می تواند تاثیر بسیاری بر اقتصاد کشور بگذارد.

ضرورت و اهداف پژوهش

کارآفرینی به منزله یکی از محورهای اصلی رشد و توسعه محسوب می شود. این فرایند ارزشی، منجر به تولید کالاها یا خدمات جدید و به کارگیری سرمایه ها و استعدادهای افراد در مسیر اشتغال زایی، افزایش سطح رفاه عمومی جامعه و پویایی اقتصاد کشور می شود. هم چنین با استفاده از تقویت و تکامل صنایع داخلی، زمینه رقابت صنایع داخلی را فراهم کرده و بهبود کیفیت کالاهای داخلی، افزایش صادرات و کاهش واردات را سبب می شود. از این رو در این گزارش به بررسی نقش تعاونی ها و کارآفرینی، برخی اثرات برجسته کارآفرینی و پیشنهادهایی در جهت پیشرفت آن ها پرداخته شده است.

اثرات برجسته کارآفرینی

با توجه به لزوم تکیه کشور بر ظرفیت های اقتصاد ملی در پی تجربه شکست غرب در آزمون جهانی ناشی از کرونا، کارآفرینی و توسعه آن توانسته تأثیر به سزایی در بهبود کیفیت زندگی، توزیع عادلانه درآمد و بهره برداری از منابع در جهت بهره وری ملی را فراهم آورد. تلاش لحظه به لحظه کارآفرینان در راستای توسعه و ابداع محصولات جدید، تولید ماشین آلات و سیستم های تولید مؤثرتر، بهبود دائمی استانداردهای زندگی و آسایش بیشتر را موجب می شود. به عنوان مثال امروزه تولیدات کشاورزی کاملاً مکانیزه شده و انجام فرایند به کمک ماشین آلات مختلف صورت می گیرد.

کارآفرینان هم چنین برای دستیابی به عوامل تولید از قبیل مواد خام با رفتن به مناطق بکر و ایجاد مؤسسات و شرکت های مختلف موجب توسعه و بهبود اقتصادی مناطق محروم می شوند. همین امر ایجاد اشتغال و توزیع درآمد در مناطق مختلف و محروم را به دنبال دارد و از مهاجرت های معکوس، ازدحام بیش ازحد صرفاً در مراکز استان ها و کلان شهرها جلوگیری می کند. هم چنین خلاقیت و نوآوری کارآفرینان با توجه به برخورداری بسیار کشور از منابع طبیعی و غنی فراوان، موجبات درآمدزایی افراد، صرفه جویی منابع و عدم نیاز به واردات را فراهم می کند.

تأثیر تعاونی ها در زمینه کارآفرینی

تعاونی ها با فراهم نمودن امکانات زیربنایی برای کارآفرینان، خدمات مشاوره ای در زمینه کارآفرینی و حمایت های فنی توانسته اند باعث افزایش قدرت رقابت برای حضور در بازارهای محلی، ملی و منطقه ای شوند. تعاونی ها قادرند با استفاده از فعالیت های مطالعاتی نظیر شناخت تجارب و موانع کارآفرینی، تقویت مهارت هایی همچون رهبری، تصمیم گیری و شیوه های حل مشکل و فعالیت های مشاوره ای نظیر شناخت قوانین و راه های ارتباطی و شیوه جذب سرمایه فرصتی ویژه را در اختیار کارآفرینان بگذارند. از سوی دیگر تعاونی ها این امکان را برای کارآفرینان فراهم می آورند که منابع انسانی و مالی خودت را یک جا جمع کنند و به ایجاد توسعه کسب وکار جدید و سرمایه بیشتر بپردازند.

نقش دولت در توسعه کارآفرینی

نتایج بررسی های صورت گرفته نشان داده است عواملی همچون بوروکراسی های ناکارآمد اداری، وجود نقصان در قوانین مالیات ها و عوارض و عدم حمایت مالی لازم از تعاونی های نوپا توسط دولت به عنوان بالاترین موانع توسعه کارآفرینی در تعاونی ها مورد توجه بوده است. دولت ها در کشور به دلیل داشتن بهترین موقعیت ها به لحاظ تعیین سیاست ها و طراحی برنامه ها با هدف تشویق کارآفرینی در سطوح خرد و کلان، از امتیازات و امکانات ویژه ای برخوردارند؛ از این امکانات به سیستم های آموزشی می توان اشاره کرد. دولت ها از طریق وزارت آموزش و پرورش و مؤسسات آموزشی وابسته به آن در ارتقا و بیان مفاهیم کارآفرینی نقش بسزایی دارند. هم چنین ارائه تسهیلات و مشاوره های مالی، فنی مهندسی و خدمات مناسب و حذف بروکراسی های وقت گیر و پیچیده اداری توسط دولت می تواند موجب رجحان و ترغیب کارآفرینان جهت فعالیت در مشاغل باشد. یکی دیگر از راهکارهایی که دولت می تواند از کارآفرینی حمایت کند استفاده از فضای رسانه ای و مجازی است؛ به این صورت که با استفاده از رهبران محلی و تشویق و معرفی کارآفرینان موفق نیز در راستای ترویج فرهنگ و روحیه کارآفرینی اقدام نمایند.

توصیه های سیاسی در جهت بهبود کارآفرینی

پیشرفت های اقتصادی بسیاری از کشورهای توسعه یافته مرهون توسعه کارآفرینی به ویژه از طریق ایجاد کسب وکارهایی با ماهیت گروهی و تعاونی بوده است. بر این اساس و با درنظرگرفتن جایگاه ویژه دولت در توسعه و ترویج کارآفرینی که در بند پیش، مورد اشاره قرار گرفت، به کارگیری توصیه هایی از طریق تعاونی های کشور می تواند راهگشا باشد. از این رو توصیه می شود همان گونه که در اصول اصلی تعاون بر آموزش اعضا تأکید شده است، تعاونی ها با تعبیه برنامه های آموزشی، عملیاتی منسجم و منظم در زمینه کارآفرینی را برای اعضا فراهم نماید. شکل گیری گروه هایی که تمام تلاش خود را صرف یافتن و ارائه ایده های نو برای تولید خدمات یا محصولات جدید و شیوه های نوین در ارائه خدمات می کنند، می تواند راهکاری مناسب و مدیریتی باشد.

مدیران تعاونی ها با ارزش قائل شدن برای فعالیت های نوآورانه و استفاده از انواع روش های تشویقی و حمایتی، می توانند زمینه تقویت و تثبیت این گونه فعالیت ها را در تعاونی ها فراهم آورند. بها دادن مادی و معنوی به خلاقیت اعضا زمینه مناسبی برای رشد و شکوفایی استعدادها و ظرفیت های انسانی را در درازمدت نیز فراهم و باعث رشد و توسعه تعاونی ها می شود. ایجاد بسترهایی به منظور ایجاد فرهنگ کارآفرینی، تقویت روحیه جمع گرایی، استفاده از نظرات اعضا در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها و تفویض اختیار و مسئولیت می تواند امکان بروز بیشتر خلاقیت و کارآفرینی اعضا را ایجاد کند.

جمع بندی

کارآفرینی به منظور یک فرایند ارزشی که یکی از محورهای اصلی رشد و توسعه اقتصادی است، حائز اهمیت می باشد. توسعه کارآفرینی می تواند عامل مؤثری در اشتغال زایی و اقتصاد کشور بهبود کیفیت زندگی ها و زمینه ساز توزیع عادلانه درآمد در اقصی نقاط کشور شود؛ لذا برای توسعه و پیشرفت آن ها نیاز است تا تدابیر مناسبی اندیشه شود. یکی از این تدابیر حمایت و تقویت تعاونی هاست. تعاونی ها با انباشتن سرمایه های کوچک در عرصه تولید و اقتصاد قادر به ایجاد کسب وکارهای جدید و اشتغال زایی می باشند. در این پژوهش به کارایی تعاونی ها و ابزارهای دولت نظیر سیستم آموزشی، برخورداری از منابع جهت انواع حمایت ها و ارائه تسهیلات و اشاعه فرهنگ و ترویج روحیه کارآفرینی در جهت توسعه کارآفرینی اشاره شده است.

این مطالعه در اندیشکده تعاون و توسعه توسط حمیده ترابی در سال ۱۳۹۹ انجام شده است.