نگاهی به زندگی و آثار کیومرث پوراحمد خالق قصه‌های مجید و شب یلدا

کیومرث پوراحمد فیلمساز خوش‌نام سینمای ایران است که آثار محبوبو و ماندگاری از او در ذهن علاقمندان سینما و تلویزیون شکل گرفته است. سریال محبوب قصه‌های مجید و فیلم‌های خواهران غریب و شب یلدا از جمله آن‌هاست.

سرویس فرهنگی مستقل‌آنلاین: کیومرث پوراحمد در تاریخ 25 آذر 1328 در نجف‌آباد اصفهان به دنیا آمد. او فرزند پروین‌دخت یزدانیان؛ بازیگر سینما و تلویزیون است که با بازی در نقش بی‌بی سریال قصه‌های مجید در میان مردم مشهور شد.

خود پوراحمد درباره کودکی‌اش چنین گفته است: «ما اهل نجف‌آباد هستیم و من فقط آنجا به دنیا آمدم، اصفهان که آمدیم در مدرسه و محله لهجه‌ی مرا مسخره می‌کردند، چون لهجه ما با اصفهانی‌ها فرق دارد. من هم از لهجه‌ی اصفهانی خوشم نمی‌آمد، لکنت زبان هم داشتم، به همین خاطر همه‌اش در خانه بودم و مشق می‌نوشتم و به مادرم کمک می‌کردم تا سنم رفت بالاتر و با کتاب آشنا شدم و… – درسم خیلی خوب نبود، فضای مدرسه زمان ما خیلی بد و تلخ بود، من لکنت زبان داشتم و زبانم می‌گرفت، فارسی را باید از رو می‌خواندیم و من زبانم می‌گرفت، معلم با چوب می‌زد توی سر من و می‌گفت چرا ادا اطوار درمی‌آوری، یا انشاء که می‌خواندم زبانم می‌گرفت و … – من سر جشنواره فیلم کودک و ساخت قصه‌های مجید که به اصفهان رفتم دوباره با لهجه‌ی اصفهانی آشتی کردم.»

کیومرث پوراحمد

جوانی کیومرث پوراحمد

کیومرث پوراحمد درباره دوران جوانی‌اش چنین گفته است: «من شخصاً خیلی گوشه‌گیر بودم و همیشه سرم به کار خودم بود و بخش عمده هیجاناتم در خواندن یک رمان، شعر و یا کشف یک فیلم ارضا می‌شد. اینکه بروم یک فیلم را ببینم، نقدهایش را توی نشریه‌های مختلف پیدا کنم، بخوانم و باز بروم فیلم را ببینم و این بار بهتر و آگاهانه‌تر ببینم… عشق به سینما آن‌قدر در من زیاد بود که اصلاً حواسم به چیز دیگری نبود و سینما و البته کتاب و نقد و رمان و تاریخ و این چیزها کفاف می‌داد. جوان‌های امروزی با تمام محدودیت‌ها امکاناتی که برای تفریح و سرگرمی دارند با دوره جوانی ما قابل قیاس نیست.»

ورود کیومرث پوراحمد به سینما

پوراحمد فارغ‌التحصیل کارگردانی سینما است. او فعالیت سینمایی خود را با نقدنویسی به‌خصوص در ماهنامه فیلم آغاز کرد. سپس دستیاری نادر ابراهیمی در سال 1353 در مجموعه تلویزیونی «آتش بدون دود» را به عهده گرفت و به کسب تجربه در سینما پرداخت.

فیلم‌های ابتدایی او در ژانر کودک و نوجوان بود. او فیلم‌نامه «قصه خیابان دراز» را نوشت که توسط محسن تقوایی کارگردانی شد؛ اما آنچه باعث محبوبیت پوراحمد شد سریال تلویزیونی قصه‌های مجید بود که بر اساس مجموعه کتاب‌هایی با همین نام نوشته هوشنگ مرادی کرمانی ساخته و از تلویزیون پخش شد و پوراحمد را به شهرت رساند.

کیومرث پوراحمد و سریال قصه‌های مجید

داستان کتاب قصه‌های مجید در شهر کرمان می‌گذشت شده‌ بود و روایتگر ماجراهای کودکی به نام مجید است که با مادربزرگش (بی‌بی) در اصفهان زندگی می‌کند، اما در سریالی از روی آن ساخته شد کیومرث پوراحمد محل وقوع قصه را به اصفهان منتقل کرد و این مجموعه در اوایل دهه ۱۳۷۰ در برنامه کودک و نوجوان از شبکه یک ‌صدا و سیمای ایران پخش شد.

کاراکترهای اصلی این سریال «مجید» و «بی‌بی» هستند؛ و این سریال در زمان خود از محبوبیت خاصی هم میان کودکان و نوجوانان و هم بین بزرگ‌سالان برخوردار شد.

داستان سریال درباره ماجراهای زندگی نوجوانی به نام مجید و مادربزرگش (بی‌بی) است. در این سریال داستان‌های متعددی را برای مخاطبان به نمایش می‌گذارند که از آن جمله می‌توان به ملخ دریایی، امتحان ورزش، زنگ انشاء، اردو و ... اشاره کرد.

کیومرث پوراحمد و فیلم پرفروش خواهران غریب

پوراحمد در سال 1374 فیلم «خواهران غریب» را بر اساس رمان خواهران غریب اریش کستنر کارگردانی کرد که بسیار موفق از کار درآمد و نظر مردم و منتقدین را به خود جلب کرد. او برای کارگردانی این فیلم در چهاردهمین جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را دریافت کرد. فیلم در گیشه نیز بسیار موفق بود و با فروش 141 میلیون تومان، پرفروش‌ترین فیلم سال 1375 شد.

کیومرث پوراحمد و سریال سرنخ

پس از موفقیت تجاری خواهران غریب، پوراحمد مجموعه تلویزیونی سرنخ را برای تلویزیون ساخت. سرنخ مجموعه‌ای تلویزیونی به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی کیومرث پوراحمد بود که در سال 1375 در ژانر پلیسی و معمایی ساخته و از شبکه اول تلویزیون پخش شد و موردتوجه بینندگان قرار گرفت.

سریال سرنخ ماجراهایی جنایی و پلیسی است که یک پلیس اصفهانی به نام امیرحسین اوصیا با بازی جهانبخش سلطانی با کمک دستیارش مصطفی با بازی بهزاد خداویسی سعی در حل آن‌ها دارد.

پس از این مجموعه موفق پوراحمد پروژه سینمایی کابینه را که به زندگی شاه سابق می‌پرداخت آغاز کرد اما با وجود تلاش‌های او هرگز به مرحله تولید نرسید.

کیومرث پوراحمد 2

کیومرث پوراحمد و فیلم شب یلدا

پوراحمد 3 سال بعد چند فیلم از جمله گل یخ و شب یلدا را با بازی محمدرضا فروتن کارگردانی کرد. فیلم شب یلدا در سال 1380 ساخته شد و داستان فیلم برگرفته از زندگی خصوصی خود اوست. دخترش، مریم پوراحمد نیز در فیلم شب یلدا به ایفای نقش پرداخته است. فیلمی ایرانی ساخته کیومرث پوراحمد محصول سال ۱۳۸۰ با بازی محمدرضا فروتن، یلدا هاشم‌پور، الهام چرخنده و پروین‌دخت یزدانیان است. داستان فیلم الهام‌گرفته از زندگی کارگردان است. در این فیلم، پری ملکی به‌عنوان تنظیم‌کننده موسیقی صحنه‌ها و تعلیم آواز با کیومرث پوراحمد همکاری داشته است.

داستان فیلم شب یلدا ازاین‌قرار است: حامد (با بازی محمدرضا فروتن) با وجود علاقه بسیار به همسرش مهناز (الهام چرخنده) و فرزندش نازی، آن‌ها را بعد از ده سال زندگی مشترک به خارج از کشور می‌فرستد. بهانه مهناز برای سفر، آزادی بیشتر است، اما پس از خروج از کشور، رفتارهای مشکوکی از او سر می‌زند. دوستان حامد در خارج، به او اطلاع می‌دهند که مهناز با فردی به نام «آقای شریف» (از دوستان قدیمی حامد) وارد رابطه شده است. حامد که از نظر روحی بسیار حساس شده، به همسرش بدگمان می‌شود و خود را در خانه حبس می‌کند. در این مدت، او به‌طور اتفاقی و به‌صورت تلفنی، با زنی مطلقه به نام «پریا فردوسی» آشنا می‌شود و به توصیه پریا، به‌مرور گذشته‌اش می‌پردازد. او به‌تدریج درمی‌یابد که مهناز او را دوست نداشته و بدون عشق با او زندگی کرده‌ است. مهناز پس از مدتی، تلفنی به حامد اطلاع می‌دهد که برای گرفتن اقامت، باید از حامد طلاق بگیرد و به عقد شریف دربیاید. حامد یک سال را در وضعیت سردرگمی و افسردگی می‌گذراند. در انتهای فیلم، پریا به دیدار حامد می‌آید.

کیومرث پوراحمد و مسعود کیمیایی

پوراحمد در مراسمی که برای بزرگداشت او برگزار شد خودش را شاگرد مسعود کیمیایی دانست و گفت: این افتخاری برای یک شاگرد محسوب می‌شود که در مراسم تقدیر از او در کنار استادش قرار گیرد.

پوراحمد در سال ۱۳۸۵ فیلم اتوبوس شب را ساخت که مورد تحسین منتقدان و عموم قرار گرفت.

فیلم مستندی درباره زندگی پوراحمد به کارگردانی مشترک سیدسجاد آوینی و اردلان آشوری ساخته شده است.

کیومرث پوراحمد شرح‌حال خود را در کتابی تحت عنوان «کودکی نیمه‌تمام» منتشر کرده است. فیلم مستندی درباره زندگی پوراحمد به نام به خاطر کیومرث به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سید مازیار هاشمی ساخته شده است.

زندگینامه پروین دخت یزدانیان

پروین دخت (فاطمه) یزدانیان سال 1306 در نجف‌آباد به دنیا آمد. او از سال 1370، با بازی در نقش بی‌بی (مادربزرگ مجید در سریال تلویزیونی قصه‌های مجید) به کارگردانی فرزندش، کیومرث پوراحمد پا به دنیای بازیگری گذاشت. او در سال 1371 با بازی در فیلم‌های صبح روز بعد و شرم وارد عالم بازیگری در سینما شد. یزدانیان توانست برای بازی در فیلم صبح روز بعد، برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش دوم زن از یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر را به دست آورد.

از دیگر فیلم‌های او می‌توان به نان و شعر (1372)، مهریه بی‌بی (1373)، خواهران غریب (1374)، شب یلدا (1379) و سریال سرنخ اشاره کرد. پروین دخت (فاطمه) یزدانیان پس از ابتلا به بیماری آلزایمر، در 5 فروردین 1391 از دنیا رفت و پیکرش در گلستان شهدای نجف‌آباد در جوار همسرش به خاک سپرده شد.

نظر کیومرث پوراحمد درباره آثارش

«من ماست ترش هم داشته‌ام، یعنی فیلم‌های بد. مثل اولین فیلمم، تاتوره. بعدها هم فیلم بد داشته‌ام. وقتی می‌خواهی فیلم بسازی مقیدی و متعهدی، دوست نداری فیلم بد بسازی، اما یک‌وقت درنمی‌آید و اشتباه می‌کنی، یک‌بار هم یک بلایی سرم آمد و فکر کردم که خیلی بلدم، اما … فهمیدم که نباید به خودت غرّه شوی.

از من پرسیده‌اند که فیلم کمدی نمی‌خواهید بسازید؟ چرا، می‌خواهم، اما خودش باید بیاید، من هیچ‌وقت نگفتم، مثلاً فیلم عاشقانه می‌خواهم بسازم، یک‌چیزی می‌آید، از زندگی، خبر یا … چنگ می‌اندازد توی وجودم و می‌گوید من را بساز.

کیومرث پوراحمد و فیلم‌سازی در ایران

کیومرث پوراحمد درباره فیلم‌سازی در ایران چنین گفته است: «والله برای نسل ما که قطعاً سخت‌تر شده. برای اینکه در دهه ۶٠، ٧٠ وقتی‌که تصمیم می‌گرفتیم فیلم بسازیم، می‌ساختیم؛ کارگردان‌سالاری بود. ولی تهیه‌کنندگان ما پخش‌کننده هم شدند. سینما هم خریدند یا اجاره کردند. الان صاحب سینما تصمیم می‌گیرد و در واقع هجوم جوانان که آمده‌اند. برخی‌ها واقعاً خیلی خوب هستند، بلدند و شخص من را شگفت‌زده می‌کنند. با هجوم این جوانان، ‌دیگر تهیه‌کنندگان برای چه با ما کار کنند؟ همان جوانان هم کم‌توقع‌ترند و هم حرف‌گوش‌کن‌ترند و می‌توانند بهشان تکلیف کنند که فلان بازیگر را بگذار و دیگری را نگذار؛ فلان قسمت سناریو را تغییر بده یا نده. با ما که چنین کاری نمی‌توانند بکنند. از همه مهم‌تر اینکه می‌گویند فیلم را ٣٠، ٣۵ روزه جمع کن؛ به ما که نمی‌توانند بگویند. اگر هم بگویند، من می‌گویم مگر زباله است که جمعش کنم! این فیلم است و باید پلان‌به‌پلان آن را خلق کرد و زمان معمول و معقول برای یک فیلم خوب دو ماه است؛ اما الان رایج شده و می‌گویند ٣٠، ٣۵ روزه جمعش کن! طبیعتاً برای نسل ما که به خودمان و سینما متعهدتریم، بسیار سخت‌تر شده. نشانه آن همین است که من در دهه ۶٠، ٧٠ سالی حتماً یک فیلم می‌ساختم. حالا الان چهار، پنج سال یک فیلم می‌سازم! به‌خاطر سختی‌ای است که در تولید وجود دارد.»