متن پیام زهرا بهروزآذر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده به مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب
متن پیام زهرا بهروزآذر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده به مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب که توسط مریم بهادری مدیرکل دفتر و مشاور امور حقوق بین‌الملل معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده قرائت شد به شرح زیر است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
حضار ارجمند، پژوهشگران گرامی و پرتلاش، مهمانان محترم، مسئولین سازمان اسناد و کتابخانه ملی، خانم‌ها و آقایان
با درود بی‌کران و تبریک صمیمانه به مناسبت روز اسناد ملی و میراث مکتوب، که نمادی از تعهد جمعی ما به حفظ هویت تاریخی و سرمایه‌های مستند سرزمین عزیزمان ایران است. از ریاست محترم سازمان اسناد و کتابخانه ملی، جناب آقای دکتر امیرخانی برای دعوت و برگزاری این مراسم ارزشمند سپاسگزارم و امیدوارم این گردهمایی، گامی مؤثر در راستای تقویت فرهنگ سندپژوهی و پاسداشت حافظه ملی و جمعی ما باشد.
۱۹ اردیبهشت‌ماه، روز اسناد ملی و میراث مکتوب، نقطه عطفی در حفظ هویت تاریخی ما و یادآور تصویب قانون اسناد ملی در سال ۱۳۴۹ است؛ قانونی که با تأسیس سازمان اسناد ملی، بنیانی برای حفظ و صیانت از اسناد تاریخی کشور ایجاد کرد. این قانون، دستگاه‌های دولتی را ملزم کرد تا اسناد راکد خود را به سازمان اسناد ملی تحویل دهند و همانطور که‌مستحضرید پس از ادغام این سازمان با کتابخانه ملی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به نهادی بسیار مهم تبدیل شد؛ با این حال، قانون اسناد ملی با وجود اهمیت تاریخی‌اش، قانونی حداقلی است و ابهامات و کاستی‌های متعددی دارد که مطابق با نیازهای زمانی، نیازِ به بازنگری و به‌روزرسانی این قانون بیش از پیش احساس می‌شود. در واقع ما نیازمند قانونی هستیم که پاسخگوی نیازهای امروز ما و پیچیدگی‌های نظام اداری در حال حاضر باشد.
به عنوان یک مثال ملموس برای اینجانب که به عنوان دغدغه‌ای مهم مطرح است؛ در حوزه ابهام زدایی و تقویت و بازنگری بر اسناد یکی از موارد مهمی که به نظر می‌رسد، مسئله ساماندهی اسناد معاونت امور زنان و خانواده در سالهای فعالیت آن چه به صورت مرکز امور مشارکت زنان و چه هم‌اکنون به شکل معاونت است. البته خوشحالیم که پروژه تاریخ شفاهی با دغدغه بزرگواران در سنوات اخیر تا حدودی پیش رفته اما با وجود گذشت بیش از ۳۵ سال از تأسیس مرکز امور زنان و خانواده، اسناد این مجموعه هنوز به‌صورت نظام‌مند ارزشیابی و به آرشیو ملی منتقل نشده‌اند که به واقع بخشی از تاریخ فعالیت‌های دولت در حوزه زنان است که امیدواریم بتوانیم تحت کدی اختصاصی در آرشیو ملی در این زمینه‌ها فعالیت جدی و مستمر داشته باشیم و همین‌جا بایست از تلاش‌های پیشین در ایجاد تالار زنان و همچنین دانشنامه الکترونیکی زنان از متخصصین فن در کتابداری و آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی تشکر وافر داشته باشم.
عطف به موضوعی که طرح شد اسناد حوزه زنان و نقش زنان تاریخ‌پژوه است:
اسناد تاریخی ما، آیینه تمام‌نمایی از نقش و جایگاه زنان در تاریخ پرافتخار ایران هستند. با این حال، پژوهش‌های مبتنی بر اسناد در حوزه زنان در کشور ما بسیار محدود بوده و با قدردانی از پژوهش‌های صورت گرفته اما برنامه جامعی برای این موضوع تدوین نشده است. در این میان، البته باید از تلاش‌های ارزشمند زنان تاریخ‌پژوه و تاریخ‌دان ایرانی قدردانی کنیم که با تعهد و پشتکار، راه را برای بازنمایی نقش زنان در تاریخ هموار کرده‌اند.
یکی از الگوهای برجسته در این حوزه، سرکار خانم دکتر منصوره اتحادیه، استاد برجسته تاریخ دانشگاه تهران، هستند. ایشان نه‌تنها با پژوهش‌های عمیق خود در تاریخ عصر قاجار، به‌ویژه در حوزه زنان، به غنای دانش تاریخی ما افزوده‌اند، بلکه همین روزهای اخیر بود که با اهدای اسناد ارزشمند خاندان نظام مافی به کتابخانه مرکزی، گامی بزرگ در حفظ میراث مکتوب کشور برداشته‌اند که ان‌شاالله پس از فهرست‌نویسی و تصویربرداری در دسترس پژوهشگران قرار خواهد گرفت و بی‌تردید، منبعی بی‌نظیر برای شناخت بهتر تاریخ اجتماعی، به‌ویژه نقش زنان در آن دوره، خواهد بود. از این‌رو، از سرکار خانم دکتر اتحادیه و همه زنان سندپژوه و تاریخ‌پژوه که با تلاش‌هایشان حافظه ملی ما را غنی‌تر کرده‌اند، بسیار سپاسگزارم.
در عین حال آرشیو ملی ایران، گنجینه‌ای ارزشمند از اسناد مرتبط با زنان را در خود جای داده که می‌توانند بستری برای تحقیقات عمیق فراهم کنند. که شاید از دوره قاجار به بعد اسناد کاملتری در دسترس قرار گرفته باشد که همگی قابل اعتنا و مهم و نشانگر ظرفیت بالای اسناد موجود برای پژوهش‌های جامع است.
و موضوع بعد که بسیار مهم می‌باشد؛ موضوع اسناد نهادها و سازمان‌های مردم نهاد به ویژه در حوزه زنان و خانواده است.
یکی از محدودیت‌های قانون اسناد ملی، تمرکز آن بر اسناد دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی است. این در حالی است که بخش قابل‌توجهی از اسناد به ویژه اسناد حوزه زنان و خانواده به فعالیت‌های نهادهای مدنی و سازمان‌های مردم‌نهاد مربوط می‌شود. این اسناد، که روایت‌گر تلاش‌های زنان در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و خیریه هستند، هنوز به‌صورت نظام‌مند جمع‌آوری و آرشیو نشده‌اند.
به نظر می‌رسد در این موضوع معاونت امور زنان و خانواده و سازمان اسناد و کتابخانه ملی می‌توانند با همکاری یکدیگر، برای جمع‌آوری و حفظ چنین اسنادی چه در قالب‌های موجود و چه با سازوکاری جدید و ویژه این حوزه برنامه‌ای طراحی کنند. ایجاد محملی در آرشیو ملی برای این اسناد، نه‌تنها به تکمیل حافظه ملی کمک می‌کند، بلکه بستری برای شناخت بهتر فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی و اقتصادی زنان فراهم می‌آورد.
و سخن پایانی آنکه؛
حافظه ملی ما، روایت‌گر داستان ملتی است که زنان و مردانش، همچون دو بال ، تاریخ پرافتخاری را به سوی قله‌های پیشرفت رقم زده‌اند. اسناد موجود که میراث گرانبهای نسل‌های گذشته برای ماست، گواهی بر نقش بی‌بدیل زنان در تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران دارد و در این میان، زنان تاریخ‌پژوه نیز توانستند نام و جایگاه خود را تا سطح تاریخ‌دانان و تاریخ‌نگاران زبده و شهیر قرار دهند. آنها به یقین الگویی الهام‌بخش برای نسل‌های امروز و آینده‌اند. و حفظ، ساماندهی و پژوهش در اسناد به خصوص در حوزه زنان و خانواده، هم‌اکنون مسئولیتی بزرگ و وظیفه‌ای ملی است که آینده‌سازان این سرزمین را با گذشته پرشکوهشان پیوند می‌دهد و امیدوارم این نشست و بزرگداشت این روز، سرآغازی برای همکاری‌های موثر میان معاونت امور زنان و خانواده و سازمان محترم اسناد و کتابخانه ملی باشد.
با احترام
زهرا بهروزآدر
۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴
ارسال نظر