نان سنگکی و عوامل فساد اقتصادی

محمدکاظم کرمی

روزنامه‌نگار اقتصادی

مدتی است شاهد توجه بیشتر نانوایی‌های سنگکی به نان‌های خاص مثل کنجدی و خشخاشی هستیم به شکلی که اگر در گذشته این گونه نان‌ها با سفارش ویژه مشتری و البته گاها با عدم تمایل شاطرها پخت می‌شدند این روزها این دسته از نانوایی‌ها اغلب این نان‌های خاص را به صورت روتین پخت می‌کنند و به چندین برابر قیمت مصوب فروخته یا حتی تحمیل می‌کنند. در ادامه نیز برعکس نان ساده را با کم‌میلی و اغلب با سفارش مشتری پخت می‌کنند.

اگر اندکی نیک بنگریم متوجه خواهیم شد در شرایط حاد تورمی چون زمان حاضر نانوایی‌ها و تاکسی‌داران از جمله معدود مشاغلی هستند که هم کمتر راه گریزی از نرخ‌های مصوب و اعلامی دولت دارند و هم آخرین مشاغلی هستند که مشمول افزایش نرخ می‌شوند، گو اینکه زور ما فقط به این مشاغل می‌رسد.

کما اینکه مردم هم افزایش نرخ این مشاغل را خوب لمس می‌کنند و تاب نمی‌آورند. در حالیکه اگر اعتقاد داشته باشیم که در هر شرایطی این مشاغل هم نیازمند فراهم بودن شرایط برای تداوم کار خود هستند باید آن‌ها را درک کرده و بستر فعالیت سودمند آن‌ها را هم فراهم آورد.

وقتی هر روز قیمت انواع کالا و خدمات در حال افزایش است، آب و برق و گاز هم دچار افزایش شدید شده و دستمزد کارگر هم در حال افزایش قابل توجهی است طبیعی است که نانوایی‌ها هم برای ادامه حیات نیازمند صرفه اقتصادی کسب و کار هستند، البته این امر در مورد هر کسب و کار دیگری هم صادق است.

در شرایطی این چنین که اولا دولت بر اقتصاد تصدی‌گری کرده و با نرخ‌ها و سیاست های دستوری سعی کند بازار را کنترل نماید و دوما بازار در شرایط تورمی باشد، یا بقا کسب و کار با چالش مواجه می‌شود و یا فساد در حاشیه آن‌ها بوجود خواهد آمد.

اینجاست که راز تمایل شدید نانوایی‌ها به نان‌های کنجدی و خشخاشی را در می‌یابیم. نانوای بیچاره که اولا در شرایط سخت تورمی نیازمند تداوم کسب و کار خود است و ثانیا باید تابع نرخ دستوری دولت باشد مجبور است به فکر راهی برای حداقل سر به سر شدن هزینه و فایده کسب و کار خود باشد و این شروع حرکت در جهت فساد حاشیه کسب و کاری است که کالای آن قرار است برکت سفره‌ها باشد.

پخت نان کنجدی که نرخ مصوبی برای آن نیست و تحمیل آن بر مردم به چندین برابر نرخ، یکی از راه‌های کاهش بار تورمی و هزینه‌ای نانوایی‌های سنگکی برای تداوم حیات کسب و کار است، البته ممکن است کاهش وزن چونه هم مد نظر قرار گیرد تا بدین راه چندین نفر بیکار نشوند و تولید نان مردم هم با چالش مواجه نگردد.

این امر بدیهی را باید به همه فعالیت‌های اقتصادی تعمیم داد چه اینکه روشن است وقتی از یک سو شرایط حاد تورمی وجود داشته باشد و از سوی دیگر دولت بر اقتصاد و بازار تصدی‌گری کرده و بخواهد با نرخ‌های دستوری بازار و تورم حاکم بر آن را کنترل کند حتما فساد به وجود خواهد آمد چنان که می‌بینیم و درک می‌کنیم.