سد کرج؛ تشنه یک جرعه آب

رضا قاسم‌پور

فعال فرهنگی

جستارگشایی:

ظاهرا معلمان در کشورهای جهان اول سالانه مکلف به جهانگردی و کسب تجارب عینی (مشاهده و قیاس سیستم‌های آموزشی) از دیگر نقاط کره زمین هستند.

ما در ایران علاوه بر مشکلات منزلتی و معیشتیِ تاریخی، مدام در کنار نابه‌سامانی مدارس عادی دولتی، گرفتار روزمرگی‌هایی چون رتبه‌بندی معلمان، استرس اعتراضات دانش‌آموزی، تحصن همکاران و ... هستیم.

در این سیستم ایستا و ناکارآمد، معلم نیز ناچارا در روزمرگی و قهقرا سیر آفاق و انفس می‌نماید و عملا مجالی برای مطالعه و مکاشفات اندرونی و ملاحظات بیرونی نداشته و نتیجتا برون‌داد دستگاه تعلیم و تربیت موجبات نارضایتی ذی نفعان متکثرش را فراهم می‌آورد.

روستای واریان ونیز ایران

روستای ایستای طالقان و واریان کرج از روستاهای اسرارآمیز ایران هستند. به پاس کنجکاوی رسانه‌ای پیارسال بازدیدی ناقص از روستای افسانه‌ای ایستا داشتم.

برای ورود به تنها روستای آبی ایران (ونیز ایران) با استاد فرهاد رجبی (قرآن پژوه و همکار بازنشسته) تماس می‌گیرم. پس از هماهنگی‌های لازم با پلیس راه جاده چالوس و قایقرانان سدکرج بالاخره پنج‌شنبه با اکیپی از همکاران شهید مدرس و میهمانانی از کرج و تهران (استاد پورسلیمان، مدیر دوست داشتنی صدای معلم) وارد این روستای به غایت بکر، زیبا و ماندگار می‌شویم.

پس از قایق سواری روی دریاچه رو به موت سد کرج، با پیاده‌روی مختصری درب ویلای استاد فرهاد رجبی (همکار بازنشسته و برادر دکتر مهراب و مهران رجبی) قرار می‌گیریم. به دعوت استاد وارد گوشه‌ای از بهشت برین می‌شویم.

برادران رجبی از مفاخر استان البرز و کشورند. مهران رجبی بازیگر سرشناس ملی، فرهاد رجبی نویسنده کتاب فاخر آیات انسانی، و دکتر مهراب رجبی البرز پژوه نامی و از سفرای اسبق ایران در اروپا هستند.

پس از صرف چای هیزمی و ناهار مختصر در پاییز برگ‌ریزان با راهنمایی استاد رجبی تا حوالی غروب به واریان‌نوردی مشغول می‌شویم. کوچه‌باغ‌های روح‌نواز، کلبه‌های سحرآمیز، ویلاهای بدون در و دروازه، املاک بدون حد و مرز و دیوار کشی، انواع درختان میوه، میوه‌های کوهی، آبشارهای مسلسل، کوه‌های سر به فلک کشیده، صخره‌های تند و تیز و ... گوشه‌هایی از این روستای مشرف به سد کرج است. اطلاعات کامل‌تر در خصوص واریان این جواهر سبز و بدون ماشین، ترافیک و دود و دم با مختصر جستجو در اینترنت هویداست.

 واریان روستای بدون ماشین

 "بیشتر مسافرانی که از جاده چالوس، راهی شمال می‌شوند، روستایی را در آن سوی سد کرج می‌بینند؛ روستایی که هر بیینده‌ای را کنجکاو خواهد کرد. روستای واریان، یکی از مرموزترین روستاهای ایران است که لقب تنها روستای آبی کشور را به دوش می‌کشد. این روستا که جزء دیدنی‌های استان البرز به شمار می‌آید، در فاصله کوتاهی از شهر کرج و تهران قرار دارد و تنها راه دسترسی به آن، از طریق قایق است.

روستای واریان ابتدا در جایی که اکنون بستر دریاچه سد کرج است، قرار داشت اما اهالی و ساکنان آن به مناطق بالاتر کوچ داده شدند و بدین ترتیب تنها راه ارتباطی آن‌ها راه آبی است. پس از پی‌ریزی سد امیرکبیر، تنها راه ارتباطی به ده واریان گذر از دریاچه سد کرج با قایق است. در این سوی دریاچه و کنار جاده هتلی به نام هتل واریان قرار داشت که امکاناتی برای قایق‌رانی و اسکی روی آب نیز دارا بود.

از سال ۱۳۳۴ که سنگ بنای سد کرج گذاشته شد. در روستای واریان حدود ۵۰۰ خانوار زندگی می‌کردند و این روستا مرکزیت داشت و پس از ساخت سد بخش بزرگی از روستا زیر آب رفت و برای تردد اهالی باقی‌مانده روستا که با جاده اصلی فاصله داشتند، قایقی در نظر گرفتند که عبور و مرور تا حدودی میسر شود و در سال ۵۹ نیز پس از اقدامات جهاد سازندگی طبق قرادادی مقرر شد که سازمان آب و فاضلاب تهران برای اتصال روستا به جاده اصلی پلی بنا کند، ولی این اقدام صورت نگرفت.

نوستالژی هتل واریان

 واریان در قدیم شامل چند محله بود؛ محله‌هایی که هر یک، محل سکونت خاندان متفاوتی بودند. به‌طور مثال، خاندانی که در محله کیان زندگی می‌کردند، با نام کیانی شناخته می‌شدند. کیانی‌ها، بزرگ‌ترین و با نفوذترین خاندان واریان بودند. واریان قدیم (پیش از دهه ۱۳۴۰) به روایت کربلایی حاج غلامحسین بهرامی دارای ۱۸ محله به نام‌های کیان، عبادان، پسه ده، توکلان، آهنگران، شاگیان، ساریان، جیرین سران، باغ خلیل، ایسیوول، باغ محله، قدمان، قیاسان، گریان، دومالان، مسگران، آنطرف‌ آب و میون سرا بوده است.

در اوایل آبگیری سد کرج در آن سوی دریاچه، در ساحل غربی سد کرج و کنار جاده، هتلی به نام هتل واریان ساخته شد که امکاناتی چون قایق سواری و اسکی روی آب را در اختیار مهمانان خود قرار می داد این هتل به علت جلوگیری از آلودگی آب دریاچه تخریب شده است.