تجلیل از "چله بزرگ" فراموش شده

تموز در تقویم کهن ایرانی گرم‌ترین ماه سال است. "چله بزرگ"  یکی از جشن‌های ایرانی بوده که امروزه فراموش شده‌است اما در جنوب خراسان طولانی‌ترین روز سال را هنوز هم گرامی می‌دارند اما نه با آن اهمیتی که برای شب چله زمستان یا یلدا قائل هستند.

در قدیم روزهای بعد از نوروز را به دو چهل تقسیم می‌کردند، ۴۰ روز اول که چله معتدل است و ۴۰ روز بعد که روزهای گرم است و نیز بعد از چله دوم، چله تموز شروع می‌شود که داغ ترین روزهای سال است.  زمان قدیم در این فصل کشاورزان توان پرداخت باج و خراج را داشته و می توانستند با فروش محصول خود زندگی‌شان را سامان دهند و از همین رو سال نوی خود را در این زمان برگزار می‌کردند. آنها معتقد بودند که برافروختن آتش در نوروزبل موجب کاهش برف و سرما در زمستان می‌شود. در اجرای این مراسم زیباترین لباس‌های خود را می‌ پوشیدند و پس از برافروختن آتش، سال نو را به یکدیگر تبریک می‌گفتند.

در این جشن ۱۰ مرد با کلاه و شلوار خاص به میدان می‌آیند و دور تا دور آتش چرخیده و نوازنده‌های محلی موسیقی را با شدت و شور می‌نوازند.

 زمان دیلمیان که خود را وارث حکومت‌هایی مانند اشکانیان و ساسانیان و هخامنشیان می‌دانستند؛ چله تابستان رونق گرفت و به نام "نوروز بل" میان مردم رواج پیدا کرد.

بنا به روایتی دیگر فلسفه آیین نوروزبل را «آئین خراجی» دانسته‌اند به این معنا در این زمان که کشاورزان گندم خود را درو کرده و به بازار عرضه می‌کردند و از گوسفندان خود شیر و دیگر محصولات لبنی را به دست آورده، خراج یا مالیات خود را به ارباب تحویل داده و سهم خود را برداشت می کردند.

برای سپاسگزاری از اهورامزدا در نوروز بل، دور یکدیگر جمع می‌شدند و به شکرانه نعمت آتش روشن می‌کردند و سال جدید «خراجی» را به یکدیگر تبریک می‌گفتند.

امروزه نیز زرتشتیان در ۱۲ تا ۱۶ مرداد ماه به گونه‌ای دیگر به اجرای این جشن می پردازند و همه در یزد به زیارتگاه پیر نارکی می‌روند و با سرود و نیایش اهورامزدا را به فردید دادن مهر و نعمت و زندگی می‌ستایند و سرودهایی از اوستا را زمزمه کرده و به نیایش اهورامزدا «خداوند یگانه» می‌پردازند.

در گاهشماری و ایران قدیم بیشتر شهرهای ایران از جمله خراسان جنوبی این جشن را برگزار می‌کردند.