سال 2019، سالی حقیر و اندوه‌بار برای سینما

بیش از چهار ماه مانده به پایان سال ۲۰۱۹ چنین به نظر می‌رسد که سالی اندوه‌بار را از جهت عرضه و نمایش آثار با ارزش سینما پشت سر گذارده‌ایم. امسال – مثل هر سال – روال فیلمسازی سالی سخت حقیر را طی کرده است. نگاه به انبوه فیلم‌هایی که در این مدت زمان بهار و تابستان بر پرده سینماها ریخته‌شده، نشان از این دارد که بندرت می‌شود حتی به عنوان نمونه از میان آنها چند تا فیلم مهم و مشخص را انتخاب کرد. اصولاً کدام فیلم ها؟ آخرین فیلم ام. نایت شیامالان «گلس»، ابر قهرمانانه زنانه «کاپیتان مارول»، کمدی رابرت زمه کیس «به ماروین خوش آمدید»، حادثه ای تخیلی «انتقام‌جویان: پایان بازی» و البته سه فیلم از انیمیشن های معروف کمپانی دیزنی «دامبو» ساخته تیم برتن و «علاءالدین» ساخته گای ریچی و «شیر شاه» ساخته جان فاورو که هیچکدام نتوانستند به پای انیمیشن‌هایشان برسند. تا جایی که یادمان می آید امسال به نظر می‌رسد نامطمئن‌ترین و نامشخص‌ترین سال از لحاظ ارائه آثار عمیق و قابل تأمل است. هر چند بسیاری از فیلم‌های ظاهراً با ارزش در ماه‌های پایانی هر سال به نمایش درخواهد آمد (خاصه فیلم‌هایی که انتظار می رود نقش مهمی در گلدن گلوب و اسکار داشته باشند) اما معمولاً تا پایان هر سال حتی در ضعیف‌ترین سال‌ها هم این اتفاق نظر شکل می گیرد که ۱۰ – ۱۲ فیلمی که جزو پنج نامزد اسکار بهترینها خواهند بود، کدام‌ها هستند.

همیشه در اوایل سپتامبر می‌شنوید که امسال چگونه گذشته است و اغلب می گویند نگران نباشید تا دسامبر حتماً چند تا فیلم با اهمیت و بزرگ از راه خواهد رسید تا از بین آنها چند تایی برگزیده شود، ولی امسال تا این لحظه به دلیل فقدان فیلم های خوب این اتفاق اصلاً رخ نداده است. هر سال همین مشکل وجود دارد و یادمان نمیآید هیچ سالی این قدر سینما مبهم و نامعلوم بوده باشد. تردید نیست امسال نامشخص‌ترین سال در تعیین «بهترینها»ست و این ما را وا میدارد که رجعتی داشته باشیم به سالهای دور، به آن سالها که سینماها سرشار از فیلمهایی ساده، با صلابت و بسیار پر معنا و جلو از مضمونهایی بود که محصول ذهن‌های مخیل اصیل بود. آن فیلم ها در حقیقت بهانهای در ما ایجاد میکردند و عینکی بر چشممان میگذاشتند که در و دیوارها و فضای تاریک و غم انگیز اطرافمان به یک شکل معجزه آسایی جادویی میشد.

اما اینک بهترین فیلمی که روی پرده سینماها آمده، آخرین کار کوئنتین تارانتینو «روزی روزگاری در هالیوود» به جای آن حسهای جادویی باید ناظر صحنههای ساختگی از یک دوره نوستالژیک سینما باشیم.

پرویز نوری - منقد سینمایی