آواز دُهُلی که از دور خوش است

سرویس سیاسی

طرح صیانت از فضای مجازی که تاکنون با اسامی گوناگونی مطرح شده در عمل همان طرح محدودسازی اپلیکیشن‌های خارجی و کاهش سرعت اینترنت است که هم‌اکنون در حال اجراست. طراحان این طرح بدون مجوز نهایی مجلس و ظاهرا خارج از دولت در شورای‌عالی فضای مجازی مشغول صیانت هستند و تاکنون خود را ملزم به پاسخگویی به هیچ منتقد و کارشناسی ندانسته‌اند. 

پیشنهاد مناظره یا مباحثه را با زیرکی تبدیل به سخنرانی یک‌نفره می‌کنند و در نشست‌های تلویزیونی خود را حافظ جان و مال و ناموس مردم می‌خوانند. 

شاید برای نسل‌های جدید این رفتار عجیب و غیرقابل توضیح باشد اما برای آنانکه ممنوعیت ویدیو و ماهواره را پشت سر دارند محدودسازی امواج اینترنت امری عادی است و البته طبق پیش‌بینی‌ها شکست خورده. تنها فایده‌‌ی چنین طرح‌هایی بودجه‌ای است که صرف پژوهش و جلسات کارشناسی و اجرای آن خواهد شد که البته بودجه هم در اختیار مجریان و کارشناسان تائید کننده طرح است. 

برای بررسی ابعاد مختلف طرح صیانت و اجرای غیررسمی آن گفتگو کردیم با غلامعلی رجایی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و مشاور مرحوم هاشمی رفسنجانی، که مشروح آن را می‌خوانیم:

طرح صیانت بصورت غیررسمی در محیط دولتی ایران در حال اجراست، به ویژه از طریق اجبار به استفاده از اپلیکیشن‌های داخلی و با تبلیغات گسترده و پرهزینه‌ی آن؛ بنظر شما طرح صیانت چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟

من فکر می‌کنم که این مسئله از حد دولت فراتر است به همین خاطر مجریان آن نمی‌توانند عقب نشینی کنند و مجلس نیز باید در چارچوب تعیین شده عمل کند. تصور من این است که در کوتاه مدت موفق شوند برخی کارها را انجام دهند اما در درازمدت باید عقب نشینی کنند. مثل ویدئو و پهنای باند و مسائل دیگر که در گذشته نیز تکرار شده است. جامعه راه خودش را می‌رود و تا به حال هر چیزی مردم را محدود کرده است مردم از آن تمکین نکرده‌اند، الان هم عصر محدودیت نیست و باید جامعه توجیه شود. البته بحث اینترنت جنبه امنیتی دارد و همه دولت‌ها مسائل امنیتی را دنبال می‌کنند اما در ایران (مشکلات امنیتی آن) کمتر است.

دولت هم باید مردم را توجیه کند اگرچه مردم نسبت به طرح صیانت قانع نمی‌شوند همچون طرح افزایش سه برابری قیمت بنزین که توجیهی نداشت درحالیکه باید در مورد این مسائلی که مردم عکس‌العمل نشان می‌دهند و مستقیما با زندگی آن‌ها مرتبط است، باید مردم را قانع کرد.

مسئله ما هم دیگر در داخل نیست الان نرم افزارها و فیلترشکن‌هایی در خارج طراحی می‌کنند که اراده محدودسازی داخلی را می‌شکند آنوقت می‌خواهیم چکار کنیم؟

متاسفانه مسئولین واقع بینانه با مسائل برخورد نمی‌کنند، حکومت نباید از خواست مردم عقب بماند.

مردم ما عموما هم محتوای فاسد از فضای مجازی نمی‌خواهند و عده خیلی کمی دنبال این مسائل هستند. من گمان می‌کنم دولت‌ها و حاکمیت‌ها نباید خواسته مردم را نادیده بگیرند و اگر عقب‌تر از مردم باشند، جامعه به هر حال راه خودش را می‌رود. الان در مورد مسائل دیگر از جمله حجاب هم همینطور است و نمی‌توان دیگر برخورد گسترده کرد. باید خواست عموم در نظر گرفته شود و برای مطابقت با آن راهی در نظر گرفته شود.

با این وجود یعنی مجلس متوجه نیست که با این عملکرد نوعی نارضایتی و لجبازی در میان مردم نسبت به تصمیمات دولت و مجلس اتفاق می‌افتد؟ با چه پشتوانه‌ای این تصمیمات در مجلس گرفته می‌شود؟

بعید می‌دانم متوجه نباشند، منتها به قدرت خود مطمئن هستند. در اروپا و آمریکا هم اگر جامعه تمکین نکند و عکس العمل وجود داشته باشد به سمت اقناع و کار تبلیغی می‌روند.

در این زمینه هم جامعه نباید احساس کند حکومت می‌خواهد به سمت محدود کردن آن برود، جامعه امروز در شرایط محدود کردن نیست. من نمی‌گویم افسارگسیخته باشد اما به هر حال باید راهی پیدا شود که بتوانند خواست ملت را قانونی کنند و بعید می‌دانم راهی نباشد. مثلا در چین و روسیه محدودیت هست اما این محدودیت‌های طرح صیانت قابل اجرا هم نیست چون اقتصاد مردم را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برخی معتقدند که حتی میان اصولگرایان نیز تضادهایی بر سر این موضوع ایجاد شده است و جبهه پایداری با قالیباف بر سر این موضوع به مشکلات جدی برخورده است، نظر شما چیست؟

حتما همینطور است و اصولگرایان در دو حوزه معیشت مردم و صیانت دچار تضاد و تناقض می‌شوند. این یک دستی حکومت، آواز دهلی است که از دور خوش است و معایبی دارد که به مرور خود را آشکار می‌کند. مداحان و مبلغین و طرفداران این جریان نیز باید ایده‌ای برای اقناع مردم داشته باشند اما چیزی ندارند بگویند.

مثلا مردم به کسی رای داده‌اند که قیمت‌ها را سه برابر کرده است و محدودیت‌ها را افزایش داده است. مردم اگر از دولت و حاکمیت فاصله بگیرند شکافی ایجاد می‌شود که حرف هم را نمی‌فهمند و معمولا مردم کمتر شکست می‌خورند.

 آیا در دولت‌های قبل در سطوح مختلف قوا بحث محدودیت در فضای مجازی و صیانت مطرح شده بود یا این ایده صرفا ابتکار مجلس فعلیست؟

پیش‌تر نیز مطرح شده بود اما نه مثل این طرح و فقط مطرح شده بود که قید و بندهایی بگذاریم. اما مجلس فعلی آمد و گفت دولت باید همه چیز را محدود کند.

اصل قضیه پذیرفتنی است و در هیچ کشوری حتی آمریکا هم همه چیز آزاد نیست و ترددها و اموال و حتی تحصیل دانش آموزان در مدارس هم مشخص و شفاف است و فضای مجازی هم به همین شکل اداره می‌شود. اما آنچه در ایران اتفاق می‌افتد یک اتفاق محدود کننده است و کنترل مردم با این روش‌ها درست نیست.

 نکته آخر

مردم را نباید از دست داد مردم پشتوانه حکومت‌ها هستند و اگر مردم برگردند بازگرداندن اعتماد مردم بسیار مشکل است. مردم به خواسته‌هایشان نگاه می‌کنند که سفره‌شان پررنگ باشد و قاعدتا اگر مطالباتشان برآورده نشود فاصله‌شان با حکومت بیشتر می‌شود. پیشنهاد می‌کنم در حوزه صیانت بررسی بیشتری شود و فعلا این کار را به عقب بیندازند.