همه چیز در چارچوب 《برجام》است

این خواسته دولت آمریکا به هیچ وجه واقع بینانه نبوده و گمان هم نمی‌رود که اروپایی‌ها نیز زیر بار این خواسته غیر منطقی بروند.

این واکنش تهران می‌تواند پاسخی به بی‌عملی طرف‌های اروپایی برجام، پس از خروج یکجانبه و خارج از عرف آمریکا از این توافق بوده و گامی برای جلب توجه جهان و حساسیت این موضوع باشد.

《 دانلد ترامپ》، رئیس جمهوری آمریکا، هشدار داده که حکومت ایران با آتش بازی می‌کند.

دیروز دوشنبه سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تایید کرد که ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی شده عبور کرده است.

واشینگتن نیز در واکنش به تصمیم تهران اعلام کرد: "این اشتباه بود که در چارچوب توافق هسته‌ای ایران، به این کشور اجازه غنی سازی در هر سطحی داده شود. شکی نیست که حتی پیش از آن که توافق حاصل شود، ایران آن را نقض می‌کرد."

در بیانیه کاخ سفید همچنین آمده: "ما باید استاندارد قدیمی غنی سازی صفر برای جلوگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای را در قبال ایران زنده کنیم. آمریکا و متحدانش هرگز اجازه نخواهند داد که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند."

وزارت خارجه آمریکا هم در یک بیانیه رسمی اعلام کرد: "هیچ توافق هسته‌ای هرگز نباید به حکومت ایران اجازه غنی سازی در هر حدی را بدهد. شورای امنیت سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۶ میلادی به بعد شش قطعنامه تصویب کرد که حکومت ایران را به تعلیق همه فعالیت‌های غنی سازی و بازیافت ملزم کرد. این در آن زمان یک استاندارد درست بود، الان هم یک استاندارد درست است."

این در حالیست که ایران برنامه هسته‌ای خود را صلح آمیز و غنی سازی اورانیوم را حق مسلم خود می‌داند. مقام‌های جمهوری اسلامی هنوز به بیانیه کاخ سفید واکنش رسمی نشان نداده‌اند اما 《محمدجواد ظریف》، وزیر خارجه، در توییتر خود نوشته:"جدی؟"  و توضیحی در مورد آن نداده است.

بنیامین نتانیاهو، رییس رژیم اسرائیل هم با صدور یک بیانیه ایران را به نقض تعهدات هسته‌ای متهم کرد. او گفت اسرائیل اجازه نمی‌دهد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. او همچنین خواهان تشدید تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران شد.

《جرمی هانت》، وزیر امور خارجه بریتانیا، هم از عبور ذخایر اورانیوم غنی شده ایران از سقف تعیین شده ۳۰۰ کیلوگرم، "عمیقا" ابراز نگرانی کرده است.

او گفته که بریتانیا به توافق پایبند می‌ماند و از همه ابزارهای دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها در منطقه استفاده می‌کند. او از ایران خواست از هرگونه اقدام مغایر دیگری درباره توافق هسته‌ای پرهیز کند و مجددا به اجرای تعهدات خود بازگردد.

گذر از مرز ۳۰۰ کیلوگرم گام اول ایران برای کاهش تعهدات برجامی بوده است.

《سرگی ریابکوف》 معاون وزیر خارجه روسیه هم اقدام ایران را "تاسف‌بار" خواند و خواست "مسئولانه" عمل کند اما گفت نباید شرایط را زیاد دراماتیک کرد.

《ظریف》، وزیر امور خارجه ایران نیز در این‌باره گفت: "طبق آنچه بنده اطلاع پیدا کردم ایران طبق برنامه‌اش از مرز ۳۰۰ کیلو عبور کرده و این را قبلاً هم اعلام کرده بودیم. بر اساس آنچه اعلام شده خیلی شفاف گفته‌ایم چه‌کار می‌کنیم و بر اساس آن عمل می‌کنیم؛ این را از حقوق خودمان در داخل برجام می‌دانیم".

گفته‌های ظریف از لحاظ حقوقی بدون شک درست است. در پاراگراف ۳۶ "برجام"، به‌طور مشخص قید شده که اگر یکی از طرفین، نقض تعهد کند طرف مقابل هم می‌تواند نسبت به آن پایبند نباشد و آنگاه مکانیسم پیچیده‌ای برای حل اختلافات، پیش رو است.

جمهوری اسلامی با کاهش تعهدات تنها تلاش دارد که طرف‌های اروپایی را به سوی اقدام‌های اجرایی‌تر و اساسی‌تر سوق دهد.

از سوی دیگر باید توجه داشت که اگرچه جواد ظریف مبحث حقوقی درستی را طرح کرده اما مشخص است که برجام بیش از یک بحث حقوقی است و جنبه‌های سیاسی بسیاری نیز دارد و آن این است که کشورهای اروپایی این روزها آنچنان هوادار حفظ برجام و آن هم به بهای سنگین نیستند و ممکن است به دنبال بهانه‌ای باشند که از این توافق بیرون بروند.

کاهش تعهدات هسته‌ای پس از آن رخ داد که تهران خواستار برقراری "اینستکس" با طرف‌های اروپایی است و این دو اقدام با هم در تناقض قرار دارند.

شاید طرف‌های اروپایی در بهترین حالت اقدام اخیر جمهوری اسلامی را نادیده بگیرند و اعتراض چندانی نکنند اما این احتمال هم وجود دارد که آنان، هم‌صدا با آمریکا، وضعیت را برای دیپلمات‌های تهران سخت‌تر کنند که در این صورت باید منتظر اقدام بعدی جمهوری اسلامی ماند.

نکته حساس این است که غنی‌سازی ۴ درصدی آنچنان حساسیت برانگیز نیست اما اگر گام بعدی جمهوری اسلامی رسیدن به غنی‌سازی ۲۰ درصدی باشد بعید است اروپایی‌ها نیز آن را تحمل کنند.

اما آنچه مسلم است، رسیدن به غنی‌سازی صفر یعنی آنچه خواسته دولت آمریکا است به هیچ وجه واقع بینانه نیست و گمان نمی‌رود که اروپایی‌ها نیز زیر بار این خواسته آمریکا بروند.