آیا با صدور قطعنامه شورای حکام، مذاکره ایران و آمریکا به پایان می‌رسد؟

ترامپ به ایران ضرب‌الاجل دوماهه‌ای برای مذاکره بر سر یک توافق هسته‌ای جدید داد این ضرب‌الاجل روز ۱۲ ژوئن (۲۳ خرداد) به پایان می‌رسد

گروه سیاسی- درحالیکه هنوز زمان و مکان دور بعدی مذاکره بین ایران و آمریکا تعیین نشده، در این بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش تازه‌ای از فعالیت هسته‌ای ایران را منتشر کرده است. این در حالی است که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نهاد ناظر هسته‌ای سازمان ملل، روز دوشنبه 19 خرداد در وین تشکیل جلسه می‌دهد و ایران در صدر دستور کار آن قرار دارد.

در تازه‌ترین گزارش آژانس آمده است که ایران بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد غنی‌سازی کرده است؛ میزانی که اگر بیشتر تا سطح تسلیحاتی غنی‌سازی شود، برای ساخت تقریباً ده بمب هسته‌ای کافی خواهد بود. این ذخیره از ماه فوریه [اسفند] تاکنون حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است.

دولت‌های اروپایی و آمریکا قصد دارند از شورای حکام بخواهند ایران را مورد سرزنش رسمی قرار دهد. ایران هشدار داده که چنین اقدامی یک «اشتباه» خواهد بود.

در همین حال، مناقشه‌ای دیگر در افق دیده می‌شود. اوایل امسال دونالد ترامپ به ایران ضرب‌الاجل دوماهه‌ای برای مذاکره بر سر یک توافق هسته‌ای جدید داد؛ توافقی که جایگزین برجام شود؛ توافقی که او در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.

به‌گفته ترامپ، این ضرب‌الاجل روز ۱۲ ژوئن (۲۳ خرداد) به پایان می‌رسد. از ماه آوریل تاکنون پنج دور مذاکره بی‌نتیجه میان آمریکا و ایران برگزار شده است. دو طرف همچنان بر سر مسئله ادامه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران در چارچوب توافق جدید، اختلافات عمیقی دارند.

این در حالی است که محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در آستانه برگزاری نشست فصلی شورای حکام آزانس بین‌المللی انرژی اتمی و تلاش سه کشور اروپایی و ایالات متحده برای تصویب یک قطعنامه علیه ایران، در گفت‌وگویی با شبکه العربی قطر، گفت: هر کشوری حقوقی دارد و آژانس وظایفی، اما متأسفانه این آژانس و دیگر نهادهای بین‌المللی در سال‌های اخیر اعتبار خود را از دست داده‌اند، زیرا تحت سیطره یک‌جانبه‌گرایی آمریکا قرار گرفته‌اند و شیوه عمل آن‌ها عملاً اجرای فرامین آمریکا و نه قوانین، مقررات و اساسنامه آژانس است. این مشکلی است که مردم جهان با آن مواجه شده‌اند. ملاک فعالیت در صنعت هسته‌ای در جهان، قوانین و مقررات جاری است که ما آن‌ها را در قالب پادمان‌ها و معاهده NPT می‌شناسیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: ممکن است برخی دولت‌ها که با پرچم‌داری شما هماهنگ هستند، این را بپذیرند، اما مردم جهان آن را نمی‌پذیرند. بنابراین، باید به حقوق ملت‌ها احترام گذاشت و تلاشی برای نقض حقوق قانونی دیگر ملت‌ها صورت نگیرد. ما نیز در این چارچوب حرکت می‌کنیم. هیچ برنامه پنهانی یا اعلام‌نشده‌ای نداریم. هیچ کشوری به اندازه ما تحت نظارت نیست و این نکته بسیار مهم است. نزدیک به ۱۳۰ بازرس آژانس در ایران رفت‌وآمد دارند و تأسیسات هسته‌ای ما را بازرسی می‌کنند. آژانس دوربین دارد، بازرسی‌های سرزده و برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌دهد و این‌ها طبق پادمان‌ها و NPT است که ما به آن‌ها پایبند هستیم. اینکه تصویری جنجالی و پر از دروغ از ایران بسازند، این دروغ تا مدتی می‌تواند ادامه یابد. اما وقتی همه چیز روشن است و هیچ سند یا شواهدی از عدم انطباق مشاهده نمی‌شود، این‌ها صرفاً رفتار سیاسی و زیاده‌خواهی است. پاسخ ما هم روشن است؛ ما مسیر خود را با قدرت ادامه می‌دهیم و هیچ تردیدی در آن نداریم.

معاون رئیس جمهور همچنین در پاسخ به سؤال خبرنگار العربی درباره اصرار آمریکا بر تعطیلی غنی‌سازی در ایران نیز گفت: غنی‌سازی اساس صنعت هسته‌ای است. اما طوری صحبت می‌کنند که گویی غنی‌سازی چیزی فوق‌العاده است، در حالی که حقیقت این نیست. فرآیند هسته‌ای از غنی‌سازی آغاز می‌شود. آیا می‌شود گفت می‌خواهیم در حوزه هسته‌ای فعالیت کنیم، اما سوخت نداشته باشیم؟ سوخت برای تحقیقات، برای تمامی خدمات مرتبط با انرژی هسته‌ای، از جمله رآکتور و تولید برق، ضروری است. ما به آن نیاز داریم. کشور ما را تحریم کرده‌اند، هیچ همکاری با ما نمی‌کنند و هیچ حمایتی از ما نمی‌کنند. حتی آژانس هم، جز در مواردی که به ایمنی مربوط است، در سایر سرفصل‌های فناوری هسته‌ای با ایران همکاری نمی‌کند. اگر جای ایران بودید، چه می‌کردید؟ خودتان با تحقیقات به دست می‌آورید.

در همین حال علی بیگدلی تحلیلگر مسائل هسته‌ای کشورمان درباره تبعات صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام گفت: شورای حکام با نیت گروگان‌گیری تصویب می‌کند تا ببیند نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا چه خواهد شد. البته فعلا پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارسال نمی‌شود چون غربی‌ها می‌دانند اگر این اتفاق بیفتد قضیه خیلی پیچیده‌تر می‌شود.

وی افزود: آقای اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی اعلام کرده «اگر توافق شود، در تأسیسات هسته ای ایران را به روی بازرسان آژانس باز می کنیم» اما معتقدم اگر قطعنامه شورای آژانس تصویب شد و بدتر از آن با آمریکا و اروپا به توافق نرسیم، باز کردن در تأُسیسات هسته ای بر روی بازرسان دیگر فایده ای ندارد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه ایران باید دست به ابتکار عمل بزند، اظهار کرد: هنوز مشخص نیست دور ششم مذاکرات برگزار می شود یا  خیر یا اگر برگزار شود با چه نتیجه ای همراه خواهد بود. شخصا امیدوارم آمریکا در دور ششم مذاکرات نرمش بیشتری از خود نشان دهد یعنی با غنی سازی 1 تا 2.5 درصد در ایران موافقت کند.

وی با اشاره به پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم هسته ای بین ایران و کشورهای عرب منطقه ادامه داد: اجرای این طرح زمان بر خواهد بود چون ما هنوز به آن سطح از روابط مطلوب با عربستان و امارات نرسیدیم بنابراین آنها ترجیح می دهند زیر نظر آمریکایی ها تأسیسات هسته ای شان را راه اندازی کنند و سوخت مورد نیازشان را نیز از آمریکا بخرند.

این استاد دانشگاه درباره فعالسازی مکانیزم ماشه یادآور شد: قضیه فعلا دچار پیچیدگی های تو در تویی شده است و نمی توان پیش بینی روشنی از آینده داشت. امیدوارم ایران پاسخ نرمی به طرح پیشنهادی آمریکا بدهد و در عوض بتواند سهمی از غنی سازی را برای خودمان نگه داریم.