پیامدهای مواضع تند خاتمی چیست؟
انتخابات برای مردم است؛ باید واقعاً انتخابات صورت گیرد. نمی‌شود دست و پای کسی را ببندید و بگویید شنا کن! وقتی همه درها بسته می‌شود و بخش‌های زیادی از مردم اصلاً نامزد مورد نظر خود را ندارند که بتوانند رأی دهند، به چه چیز رأی بدهند.
خاتمی خواستار اعتراف نظام حکمرانی به اشتباهات خود و جبران آن شده است
زمانی که حسن روحانی به‌عنوان رئیس جمهوری پیشرو «بهشت اجباری» را انکار کرد، گروهی که بیشتر از نسل جوان بودند، شجاعت روحانی در بیان مباحثی که به‌نوعی تابو محسوب می‌شود را ستودند؛ اما آن‌ها نمی‌دانستند که سال‌ها پیش از آن سید محمد خاتمی اجبار برای هدایت انسانی را مذمت کرده بود؛ البته بعد از دوران ریاست جمهوری.
خاتمی در گذر زمان
ماه رمضان سال 1384 خاتمی که دو ماهی می‌شد ردای ریاست جمهوری را تحویل داده و عبای کنشگری را به تن کرده بود، و درست در بحبوحه جنجالی که محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری وقت ایران با طرح ایده نابودی اسرائیل به‌راه انداخته بود؛ گفت: «چه کسی به ما این اجازه را داده که برای مردم تعیین تکلیف کنیم؟»
او این سؤال را مطرح کرد اما کسانی که تلاش برای هدایت انسان‌ها به بهشت و دوری آن‌ها از جهنم می‌کردند، این پرسش را جواب ندادند که چه کسی این اجازه را به آن‌ها اعطا کرده است.
کشورمان از آن زمان دور‌ه‌ها و بحران‌های متفاوتی را گذرانده است؛ بایکوت جهانی برای پرونده هسته‌ای، افزایش بیش از 10 برابری قیمت جهانی نفت، تغییر سیاست بین‌الملل با چرخش به سمت کشورهای ضعیف از نظر اقتصادی، انتخابات ریاست جمهوری 1388، تورم شدید در ابتدای دهه 1390، حضور دوباره اصلاح‌طلبان بر قدرت با روی کارآمدن اعتدالی‌ها، امضای برجام، ابرتورم به دلیل خروج آمریکا از برجام، اعتراضات معیشتی در سال‌های 1396 و 1398، اپیدمی کرونا و البته اعتراضات گسترده با عنوان «زن، زندگی، آزادی».
خاتمی در این دوران سه وضعیت مشخص را از سر گذرانده است؛ دریافت احترام به‌عنوان رئیس جمهور سابق تا سال 1388، منزوی شدن با نظر نهاد عالی امنیتی کشور پس از اتفاقات 1388 و تلاش برای احیای دوباره در اذهان به هدف دور کردن طرفداران خود از ایده براندازی.
«اصلاحات» آرمان ماندگار خاتمی
اما در تمام این مدت او در راستای اعتلای «جامعه مدنی» آن چیزی که به آن اعتقاد دارد کوشیده است و شرکت در انتخابات مجلس نهم به عنوان رأی‌دهنده (نخستین انتخابات بعد از انتخابات 1388) نمونه بارز آن است. او سال گذشته و در بحث اعتراضات و جنبش اجتماعی که در سراسر کشور ایجاد شده بود، هشدار «براندازی» را گوشزد کرد تا با صرف تعقل و منطق بیشتر، جمهوری اسلامی از گزند حوادث مصون بماند. خاتمی همچنین در این مدت لزوم خوداصلاحی نظام را مطرح کرده است.
باید اعتراف به اشتباه کرد
او اخیراً هم در مقام مصلح خواستار اعتراف نظام حکمرانی به اشتباهات خود و جبران آن شده است تا از این طریق بتوان چهره مخدوش شده نظام را ترمیم کرد.
سید محمد خاتمی در دیدار با «شورای مرکزی کانون زندانیان سیاسی مسلمان قبل از انقلاب» با تأکید چند باره بر لزوم خوداصلاحی حاکمیت، با لحن نه‌چندان آرام گفت: «مردم که برده نیستند! آدمی را سرکار بیاورید که بتواند کار کند و جواب مردم را بدهد. اگر هم می‌گویید زور داریم و همین است که هست خب چرا به نام اسلام چنین می‌کنید؟»
وی همچنین اصولی که ابتدای انقلاب برای جمهوری اسلامی تصور شده بود را بازشمرد و در ادامه گفت: «اگر آن روز که همه‌پرسی شد می‌گفتیم؛ اسلامی که کنار این جمهوری می‌نشانیم، رأی مردم و حق حاکمیت مردم و توسعه را قبول ندارد و برای مجلس هیچ اصالتی قائل نیست و ...؛ آیا مردم به این رأی می‌دادند؟ این اسلامی که امروز وصف جمهوریت شده است اسلامی که در نوفل لوشاتو مطرح شد، نیست. آیا جمهوری ما همان است که در دنیاست؟ آیا اسلام که از آن دم می‌زنند، همان اسلام سازگار با جمهوریت است؟ این اسلام (یعنی برداشت ویژه از اسلام) با جمهوریت و با دموکراسی و مردم‌سالاری سازگار نیست، سبب اصلی ناکارآمدی‌هاست.»
نهادها دنبال قیمومیت بر مردم نباشند
قرائت‌های متفاوت از اسلام در ساختار حاکمیت کشورمان معضلی است که حوزه و دانشگاه نتوانستند آن را حل کنند و سیاستمداران هم با توجه به گرایش‌های فکری خود به جناح‌های سیاسی، از قرائت مطلوب خود طرفداری می‌کنند و نتیجه همین می‌شود که امروز با آن مواجهیم؛ شاید در ذهن برخی از مخاطبان موضوع حجاب یا بانکداری در کشور تداعی شود؛ اما همان «بهشت اجباری» که مدت طولانی کلیدواژه حسن روحانی بود، نمود بارز همین بحث است که بر اساس کدام اسلام، پایه حاکمیت خود را گذاشته‌ایم؟
خاتمی با استناد به همین بحث درباره عملکرد نهادهایی که اساس دینی دارند صحبت کرد و درباره شورای نگهبان گفت: «شورای نگهبان باید مراقبت کند که رأی مردم دزدیده نشود و حکومت‌ها رأی مردم را نخورند؛ نه اینکه قیمومیت بر مردم داشته باشد.»
او همچنین تأکید کرد: «نه از انقلاب پشیمانیم و نه جمهوری اسلامی را رد می‌کنم اما حرفمان این است که آنچه هست با جمهوری اسلامی فاصله بسیار زیادی دارد. برگردید به جمهوری اسلامی و خوداصلاحی کنید. اصلاح در ساختار به‌گونه‌ای که شورای نگهبان در نقش درست خود باشد و مجمع تشخیص نماینده عرف کارشناس باشد.»
شرکت در انتخابات باید مشروط باشد؟
شاید بارزترین نکته سخنان خاتمی در بحث انتخابات باشد که او این بار پاسخی غافلگیرکننده زده و شرکت در انتخابات را به‌نوعی مشروط اعلام کرده است. او گفت: «انتخابات برای مردم است؛ باید واقعاً انتخابات صورت گیرد. نمی‌شود دست و پای کسی را ببندید و بگویید شنا کن! وقتی همه درها بسته می‌شود و بخش‌های زیادی از مردم اصلاً نامزد مورد نظر خود را ندارند که بتوانند رأی دهند، به چه چیز رأی بدهند. وقتی ۷۰ درصد مردم نامزد مطلوب خود را نداشته باشند طبیعی است که علاقه‌ای به رأی دادن نداشته باشند. با ضرب و زور هم کار درست نمی‌شود.»
ارسال نظر