بررسی راه‌های سرمایه‌گذاری مشترک در گفت‌وگوی اقتصادی ایران و عربستان

نخستین نشست مجازی صندوق سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران و عربستان سعودی با عنوان «افق جدید همکاری های اقتصادی ایران و عربستان سعودی؛ هم افزایی اقتصادی در سایه سرمایه گذاری هوشمند» با حضور چهره‌های اقتصادی برجسته دو کشور برگزار شد. در این نشست که با هدف بررسی افق‌های جدید همکاری‌های اقتصادی ایران و عربستان سعودی در دوران جدید بهبود روابط دو قدرت بزرگ منطقه برگزار گردید فعالان اقتصادی، تجار، بازرگانان، تولیدکنندگان و پژوهشگران ایرانی حضور داشتند و با زمینه ها، الزامات و شرایط مراودات تجاری بین دو کشور آشنا شدند.

به گزارش صندوق سرمایه گذاری و توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران و عربستان: دکتر عبدالامیر ربیهاوی مدیرکل دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت ایران، دکتر عبدالله المطیری فعال بخش خصوصی عربستان سعودی و نادر عباس مدیر ارشد شرکت مجری نمایشگاه های این کشور سخنرانان این نشست تخصصی بودند که به میزبانی صندوق سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران و عربستان سعودی برگزار شد.

چشم‌انداز سیاست ایران در همکاری با عربستان سعودی

دکتر عبدالامیر ربیهاوی مدیر‌کل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به اینکه با توجه به چشم‌انداز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چه مولفه‌هایی باید در روابط اقتصادی بین ایران و عربستان سعودی نهادینه شود، گفت: سازمان توسعه تجارت ایران وظیفه دارد تجارت خارجی کشور را در همه زمینه‌ها مدیریت کند. با توجه به وظایف، این سازمان با تمام کشورهای جهان و بخش خصوصی آنها روابط اقتصادی بسیار خوبی دارد. اما برای اینکه بتواند به اهداف خود برسد یک برنامه‌ریزی مستمر تجاری برای استمرار تجارت خارجی کشور انجام داده و اولویت‌هایی را نیز در نظر دارد که این اولویت‌ها به دلیل زیرساخت‌های کشور برای ۱۵ کشور همسایه و دو کشور کشور چین و هند تعیین گردیده است.

مدیر‌کل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت در ادامه با بیان اینکه حدود ۴۵ درصد از تجارت کشور در حوزه‌ی دفتر کشورهای غرب آسیا شکل می‌گیرد، اظهار داشت: حدود ۹۰ درصد تجارت‌های کشور با این کشورها صورت می‌گیرد و باقی ۱۰ درصد تجارت نیز با کشورهای افریقایی است. بنابراین کشورهای همسایه در اولویت تجاری ما هستند.

دکتر ربیهاوی ادامه داد: شاخص ها و ظرفیت های بزرگ اقتصادی عربستان سعودی باعث شده تا این کشور از مزیت های ویژه ای در منطقه برخوردار گردد و همچنین در حوزه تجارت خارجی برای ایران نیز بسیار پر اهمیت‌تر از قبل باشد. عربستان سعودی دارای مزیت‌های مختلفی است و ما نیز برای اینکه بتوانیم به منافع مشترک برسیم باید این منافع را سرلوحه خود قرار دهیم.

تجارت و سرمایه‌گذاری در عربستان

وی همچنین با اشاره به تجارت و سرمایه‌گذاری در عربستان گفت: دهکده اقتصاد جهانی به دنبال این است که تمامی کشورها از منابع دهکده استفاده ببرند و زیرساخت‌های تجاری عربستان نیز روزبه روز پیشرفت‌های بهتری را به خود می‌گیرد. اقتصاد عربستان سعودی رویکرد خود را از اقتصاد تک محصولی تغییر داده و بهبود بخشیده که این مسئله آینده آن را از نظر ابعاد اقتصادی پیشرفته‌تر می‌کند.

فرصت‌ها و ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری مشترک

مدیرکل توسعه دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت با اشاره به ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری مشترک ادامه داد: ایران نیز ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیار زیادی برای سرمایه‌گذاری دارد که باید یک به یک این فرصت‌ها را بررسی کنیم. در همین زمینه منابع انرژی تجدیدپذیر یکی از فرصت‌های بسیار مناسب برای سرمایه‌گذاری هر دو کشور است، یکی از زیرساخت‌های آماده تجارت « انرژی » است که می‌تواند یکی از فرآیندهای سرمایه‌گذاری مشترک بین دو کشور باشد.

وی با بیان اینکه همکاری‌های صنعتی از دیگر مولفه‌های ما هستند اظهار داشت: عربستان سعودی در بخش کشاورزی در سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی داشته است. بنابراین با توجه به ظرفیت‌های کشاورزی ایران می‌توانیم تامین امنیت غذایی به عنوان یک مولفه مهم برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک و خلق صنعت کشاورزی در کنار دیگر صنایع را در نظر بگیریم. در این راستا هوش مصنوعی نیز به عنوان رویکرد جدید کشورهای در حال توسعه بوده که می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

اقدامات زیرساختی ایران

ربیهاوی در پاسخ به اینکه آیا در ایران اقدامات مهم در حوزه زیرساخت‌ها انجام شده است؟ گفت: ما همواره آماده همکاری با کشور عربستان سعودی در کمترین زمان ممکن هستیم، یعنی هر زمان که کشور عربستان درخواست کند این آمادگی وجود دارد. اما زیرساخت‌هایی که در این چند سال اخیر متوقف شده است باید از طریق دوستان عربستانی ما بازنگری شده و مجوزات لازم اخذ شود تا روابط ما به حالت قبل بازگردد. با برقراری روابط سیاسی بین دو کشور قطعاً موضوعات تسهیل تجارت بین دو کشور مطرح خواهد شد. درخواست کردیم که کمیته مشترک بازرگانی راه‌اندازی شود که هدف این کمیته تسهیل سرمایه‌گذاری و رفع موانع سرمایه‌گذاری در هر دو کشور است. در این رابطه درخواست ایجاد انجمن‌های دوستی بین دو کشور را داریم که به رفع موانع و تسهیل روابط کمک می‌کند‌.

وی همچنین در پاسخ به اینکه جمهوری اسلامی ایران در حوزه فعالیت بخش خصوصی چه رویکردی داشته و چه سرمایه گذاری‌هایی را برای حمایت از بخش خصوصی در ایجاد تعاملات اقتصادی با عربستان طرح ریزی خواهد کرد؟ اظهار داشت: هر دو کشور به عنوان پیشران می‌توانند فعالیت‌های مستمر داشته باشند که موجب رفع موانع و تسهیل در اجرای عملیات‌های سرمایه‌گذاری باشد. دفتر تجاری ایران که در جده راه‌اندازی شده است یکی از بخش‌های مهم در فعالیت‌های اقتصادی بخش خصوصی است. بخش خصوصی ما نیز می‌تواند به عنوان یک هماهنگ‌کننده نقش ایفا کند. در این راستا مراکز تجاری، رایزنان دولتی و در کنار آن سازمان توسعه تجارت زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده است. 

روابط ایران و عربستان تضمین‌کننده آینده منطقه

دکتر عبدالله المطیری فعال بخش خصوصی عربستان سعودی نیز در این نشست در پاسخ به اینکه ویژگی‌های اصلی فضای کسب و کار در عربستان سعودی به چه صورت است و فعالان خارجی چه نکاتی را باید مدنظر داشته باشند؟ گفت: اقتصاد عربستان سعودی به دلیل چند عامل کلیدی یکی از قوی‌ترین اقتصادهای جهان اسلام است که موجب شده این کشور از بازیگران محوری در کشورهای اسلامی باشد.

وی با اشاره به عضویت عربستان سعودی در گروه جی ۲۰ تصریح کرد: درخصوص عربستان سعودی ابتدا باید به قدرت‌های نفتی و ذخایر نفتی این کشور اشاره کنیم. عربستان یکی از بزرگترین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد که باعث شده است یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت در جهان باشد، این مهم عامل اصلی ظرفیت اقتصاد عربستان سعودی است. نفت فقط یک منبع اصلی درآمد عربستان نیست بلکه به عنوان یکی از تامین‌کنندگان مالی بزرگ توسعه‌ای در عربستان نیز نقش آفرینی کرده است. دغدغه عربستان این است که وابستگی اقتصادی خود را به نفت کاهش دهد. بنابراین عربستان در زمینه‌های مختلفی مانند گردشگری، فناوری و انرژی‌های تجدید پذیر سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است. سرمایه‌گذاری‌ها اقتصاد عربستان سعودی را تقویت کرده و آن را پایدار کرده است.

جذابیت مالی عربستان

مدیرعامل شرکت بیزنس لیر ترید، با اشاره به جذابیت مالی در عربستان گفت: بخش مالی ریاض یکی از مراکز مالی بزرگ در جهان اسلام و یکی از برجسته‌ترین مراکز مالی در خاورمیانه محسوب می‌شود. نهاد پولی عربستان سعودی «ساما» یکی از قدیمی‌ترین بانک‌های منطقه بوده و بورس اوراق بهادار عربستان به نام تداول نیز یکی از بزرگترین بازارها در جهان اسلام است. جایگاه عربستان سعودی در سازمان همکاری اسلامی نقش راهبردی این سازمان را دارد و یکی از بزرگترین فعالانی است که پروژه‌ها را از لحاظ مالی حمایت می‌کند و از طریق عضویت در این سازمان نقش قابل توجهی در ثبات اقتصادی منطقه دارد. واحد پول ملی عربستان یا ریال سعودی یکی از ارزهای پایدار منطقه محسوب شده و به ثبات سیستم مالی کمک می‌کند و همچنین بازار قوی‌ای را ایجاد می‌کند که برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار جذاب است.

جذابیت گردشگری عربستان

وی همچنین با اشاره به جذابیت گردشگری عربستان ادامه داد: عربستان سعودی در غرب جهان اسلام واقع شده است که این امر به آن موقعیت استراتژیک در تجارت جهانی می‌دهد. وجود حرمین شریفین در مکه و مدینه سالانه میلیاردها زائر را جذب کرده و اقتصاد عربستان را در گردشگری مذهبی رونق داده است. این مسئله موجب نزدیکی تجاری عربستان با بسیاری از کشورها شده و به تقویت جایگاه اقتصادی جهانی آن کمک می‌کند.

حوزه‌ها و صنایع عربستان سعودی برای همکاری مشترک با ایران

وی همچنین در پاسخ به اینکه چه حوزه‌ها و صنایعی در عربستان سعودی برای همکاری مشترک با ایران وجود دارد؟ اظهار داشت: با توجه به تحولات اقتصاد جهانی، روند رو به رشد منابع درآمدی، روابط اقتصادی بین کشورها با وزن بازار یعنی آنچه که به عنوان منابع طبیعی و ظرفیت‌های تولید در عربستان سعودی و ایران وجود دارد شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند در آن حضور یابد. در کشور عربستان و ایران با دو نوع اقتصاد مواجه هستیم که منابع طبیعی وسیع از جمله نفت، گاز، منابع خورشیدی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک در مسیرهای جهان از جمله آن هستند. بنابراین احیای روابط تجاری بین این دو کشور می‌تواند فرصت‌های اقتصادی جامعی در تجارت بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌ها و ادغام بخش‌ها ایجاد کند که می‌تواند در آینده اقتصادی این دو کشور تاثیر بسزایی داشته باشد. همچنین عربستان سعودی دارای ظرفیت‌های بسیار بزرگی است که ایران می‌تواند برای تولید و ایفای نقش در این زمینه فعالیت بسزایی داشته باشد. پی بردن به اینکه چه روابطی بین دو کشور می‌تواند شکل گیرد و زمینه اقتصادی بین آن دو یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید به آن بپردازیم تا بر اساس آن تبادل فناوری و تولید و کار صورت گیرد. در همین زمینه ارتباط‌های لجستیک یعنی ارتباط بین بنادر تجاری ایران و عربستان در خلیج‌فارس میتواند اقتصاد عربستان سعودی را از طریق ایران و آسیای مرکزی و کشورهای افریقایی ارتقا دهد.

به گفته المطیری؛ تجارت بین دو کشور در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲۰۰ هزار دلار بود اما این میزان در سال ۲۰۲۴ صرفاً در صادرات ایران به عربستان به بیش از ۲۳ میلیون دلار رسید که این به معنای جهش ۹۷ درصدی در طول ۲ سال است.

پروژه زنجیره تامین عربستان سعودی

این فعال بخش خصوصی با اشاره به پروژه زنجیره تامین که توسط عربستان سعودی برای اقتصاد جهان آغاز شده است، گفت: ایران منابع آبی و زمین‌های کشاورزی حاصلخیزی دارد و عربستان نیز از جهت فناوری و سرمایه‌گذاری در کشاورزی‌ میتواند فرصتهای ادغام در این صنایع را ایجاد کند. همچنین صنایع پزشکی و دارویی نیز یکی از برجسته‌ترین صنایعی است که می‌تواند به سرعت در این زمینه همکاری‌هایی را ایجاد کند. همچنین خدمات زیارتی یکی از فرصت‌های دائمی در بازارهای اقتصادی عربستان است که ایران می‌تواند در زمینه حمل‌ونقل هوایی، زمینی، اقامت، هتل داری، خدمات، لجستیک و غیره برای حجاج ظرفیت‌های اقتصادی ایجاد نماید.

وی ادامه داد: بازار عربستان یکی از بازارهای بسیار بزرگ است و بسیاری از فعالان ایران مایل‌اند که روابط تجاری مشترکی در آن داشته باشند. بر همین اساس در حال بررسی امکان ایجاد برخی از صنایع و کارگاه‌های خاص در عربستان با مشارکت طرفین ایرانی هستیم. یک نقشه راه در این زمینه طراحی شده که در آن فرصت‌ها و پیش نمایش و چگونگی ورود به آن توضیح داده شده است.

وی در جمع‌بندی سخنان خود گفت: آنچه که روابط بین دو کشور را بر پا کرده است روابط اقتصادی بسیار روشنی است که میتواند آینده اقتصادی آنها را تغییر دهد. به دلیل اینکه آینده اقتصادی ایران و عربستان برای منطقه بسیار مهم است در این زمینه ما فقط به اعداد و ارقام بسنده نمی‌کنیم بلکه به ایجاد شغل‌های بیشتر و روابط تجاری بهتر و استفاده اقتصادی دو کشور نگاه می‌کنیم. نکته بسیار مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که ما سرمایه‌گذاری می‌کنیم برای اینکه روابط و همکاری‌های بین ایران و عربستان سعودی افزایش یابد زیرا که روابط مشترک میان دو کشور آینده، امنیت و ثبات منطقه را در پی خواهد داشت.

اکسپو ۲۰۳۰ عربستان، درگاهی برای شروع روابط اقتصادی با ایران

نادر عباس مدیر ارشد شرکت مجری نمایشگاه‌های عربستان سعودی نیز در ادامه این نشست در پاسخ به اینکه با توجه به اهمیت برگزاری نمایشگاه‌ها که یکی از پایه‌های همکاری بین دو کشور ایران و عربستان است و با توجه به تجربه شما در برگزاری نمایشگاه و رویدادها در عربستان سعودی دیدگاه شما در خصوص ظرفیت‌ها و مسیرهای پیش رو چیست و چه الزامات و اقداماتی برای تسهیل حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه‌های عربستان صورت گرفته است؟ گفت: به دنبال حضور کشور ایران در این نمایشگاه هستیم تا موفقیت بیشتری را شاهد باشیم. چرا که ما به نمایشگاه پیش رو فقط از لحاظ برگزاری آن نگاه نمی‌کنیم بلکه آن را به عنوان درگاهی برای شروع روابط اقتصادی با ایران می‌دانیم.

این مدیر اجرایی سعودی با اشاره به جمعیت بیش از ۱۲۰ میلیون نفری مصرف‌کننده در هر دو کشور گفت: همین جمعیت مصرف‌کننده بسیاری از فرصت‌ها را برای هر دو کشور ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: یکی از فرصت هایی که چشم‌انداز ۲۰۳۰ ایجاد می نماید توانمندسازی شرکت‌های ایرانی به ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط برای دسترسی به بازارهای عربستان سعودی از طریق تنوع بخشی به اقتصاد است. بر همین اساس بازارهایی که ایران می‌تواند در آن نقش ایفا کند را بررسی و مشخص کردیم. این بخش‌ها شامل محصولات کشاورزی، صنایع پتروشیمی، صنایع آرایشی، صنایع دستی و فرش غذا، چرم، خدمات ساختمانی و غیره است.

نادر عباس ادامه داد: تولیدات پتروشیمی جزء بازارهایی هستند که در عربستان وجود دارد و زمینه سرمایه‌گذاری‌ها در این مورد نیز فراهم شده است. بر همین اساس می‌توانیم نقش یاریگر را برای ایجاد بستری برای مشارکت بین شرکت‌های دو کشور داشته باشیم.

ظرفیتهای مشوق اقتصادی ایران

مدیر ارشد شرکت مجری نمایشگاه‌های عربستان سعودی در پاسخ به اینکه با توجه به شناختی که از اقتصاد منطقه دارید چه حوزه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی و صنایع مختلف ایران می‌تواند در نمایشگاه‌های ریاض حضور داشته باشد؟ گفت: ایران در ۲۰ سال گذشته به پیشرفت‌های بسیار زیادی رسیده است و دارای بسترهای فراوانی است که می‌تواند تشویق‌کننده شرکت‌های بین دو کشور باشد. صنایع دارویی، ساختمانی و غیره از این موارد هستند که می‌توانیم در زمینه آنها همکاری‌های مشترک داشته باشیم. همچنین اقتصاد عربستان می‌تواند در اختیار اقتصاد ایران نه تنها در کشور عربستان بلکه در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس باشد. این نمایشگاه بهترین راه دست یافتن به بازارهای جهانی است. بنابراین حضور ایران و تولیدات تولید‌کنندگان آن می‌تواند نخستین قدم و سنگ بنای حضور ایران در اکسپو ۲۰۳۰ عربستان باشد.

وی در پایان باتاکید بر اینکه نباید صرفاً به برگزاری این نمایشگاه بسنده کرد اظهار داشت: نقش سازنده بخش خصوصی مانند صندوق سرمایه گذاری و توسعه همکاری های اقتصادی ایران و عربستان در تسهیل این روابط و رفع موانع بسیار تعیین کننده است.

صندوق سرمایه گذاری و همکاری های اقتصادی ایران و عربستان سعودی یک نهاد تسهیلگر

دکتر محمدحسین محمدی مشاور سرمایه گذاری صندوق سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری های اقتصادی ایران و عربستان سعودی نیز در این نشست درخصوص تاریخچه فعالیت های این مرکز اقتصادی گفت: صندوق برپایه مصوبه هیئت وزیران در خصوص تاسیس صندوق های غیر دولتی توسعه صادرات، در سال ۱۳۸۸ با مجوز سازمان توسعه تجارت تاسیس و فعالیت خود را آغاز کرد تا زمینه تعامل و همکاری میان دو کشور را ایجاد نماید.

مشاور سرمایه گذاری صندوق با اشاره به دیدارهای اخیر میان سران دو کشور در بالاترین سطح در تهران و ریاض اظهار داشت: گام بلندی برای حرکت از یک توافق اولیه در ۲۰۲۳ به یک همکاری جامع بویژه در حوزه های اقتصادی برداشته شده است.

دکتر محمدی افزود: بازیگر جدی این تحول بخش خصوصی در دو کشور هستند که با نگاه ارتقا سطح تجارت میان دو کشور و سرمایه گذاری های متقابل می توانند نقش مثمرثمری در مبادلات تجاری فی مابین ایفا نمایند.

وی ضمن ابراز امیدواری از به ثمر نشستن فعالیت های صندوق در مدت اخیر و مذاکرات متعدد با بخش های مختلف طرف سعودی تصریح کرد: برگزاری نمایشگاه های توانمندی های جمهوری اسلامی ایران در عربستان سعودی، اعزام هیئت های تجاری میان دو کشور، برگزاری جلسات تخصصی و کارشناسی مختلف و سایر امور که منجر به افزایش مبادلات تجاری دو کشور با نقش آفرینی صندوق به عنوان نهادی تسهیلگر شود؛ در برنامه های آتی این مرکز تجاری است.

گفتنی است این نشست تخصصی نخستین رویداد با حضور کارشناسان و مسئولین اقتصادی دو کشور بود که به همت صندوق سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران و عربستان سعودی برگزار گردید و انتظار می رود برگزاری چنین رویدادهایی با هدف تسهیلگری و گسترش عملی روابط اقتصادی میان دو کشور بزرگ منطقه غرب آسیا ادامه داشته باشد.