ساداتیان تحلیلگر حوزه بین‌الملل در گفتگو با مستقل:
ایران و عربستان حاضر به عقب‌نشینی از مواضع خود نیستند
ساداتیان می‌گوید: واقعیت این است که هم ایران و هم عربستان بر سر موضوع‌هایی که موجب اختلاف شده‌اند، تاکیدی موکد دارند و به‌همین دلیل حاضر به عقب‌نشینی از مواضع نیستند. در واقع اگر دنبال «کم کردن روی همدیگر باشند» همچنان منابع‌شان را هدر خواهند داد.
سرویس بین‌الملل مستقل: ایران و عربستان در حالی همچنان در حالت قطع رابطه دیپلماتیک قرار دارند که هر دو کشور را می‌‌توان مهم‌ترین کشورهای منطقه مهم خاورمیانه دانست. در واقع برقراری تعامل احتمالی میتواند هم برای ایران، هم برای عربستان، هم برای منطقه و البته برای جهان‌اسلام دست‌آوردهایی بااهمیت داشته باشد. البته دو کشور از سال پیش مذاکراتی را در سطوح پایین شروع کرده و در عراق ۵ جلسه برگزار کرده‌اند. با این حال به‌نظر نمی‌رسد نزاع ایرانی‌ها با سعودی‌ها به‌راحتی به‌نقطه پایانی برسد.
در همین راستا سید جلال ساداتیان، دیپلمات پیشین در گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه مستقل با اشاره به‌اینکه ایران و عربستان همسایه‌هایی مهم برای همدیگر هستند، اظهار داشت:
ایران و عربستان هر دو از اهمیت ویژه‌ای در خاورمیانه برخوردار هستند. در واقع ژئوپولوتیک ایران در کنار اینکه عربستان انرژی جهان را تامین میکند، به‌هرحال در منطقه موقعیت خاصی را برای این دو کشور ایجاد کرده است. همچنین پرده‌داری عربستان باعث شده دولت سعودی در جهان‌اسلام هم موقعیت خاصی داشته باشد. انقلاب‌اسلامی و همچنین حکومت شیعی و رهبری شیعیان، به ایران اهمیتی داده است که به ژئوپولوتیک اضافه میکند. اما درواقع اینگونه نبوده است که ایران بتواند بعد از انقلاب حالت برتری که در زمان پهلوی نسبت به سعودی‌ها داشت را برگرداند. در نتیجه اگر بتوانند فضای تعاملی را با هم تجربه کرده و امکانات‌شان را تبادل کنند، میتوانند در دنیای اسلام، منطقه و البته نظام بین‌الملل تاثیرگذاری پررنگی داشته باشند.
ریشه اختلافات کجاست؟
تحلیلگر دیپلماسی گفت: بعد از استقرار نـظام جمهوری اسلامی عربستان با بهره‌بردن از خلاء ایجاد شده سعی‌اش را به کار گرفت تا برتری را به سمت خودش بیاورد که در همین راستا شورای همکاری‌های خلیج‌فارس را راه‌اندازی کردند و با کمک به صدام‌حسین در جریان تهاجم نظامی عراق به ایران، نابودی حکومت نوپای اسلامی را به‌عنوان هدفی مهم دنبال کردند تا از این طریق بتوانند برتری خودشان در منطقه را حفظ کنند. با این توضیح که با گذشت بیش از ۴۰ سال، دشمنی و رویارویی‌ها به شکل‌های و رفتارهای مختلفی خودش را نشان داده است. ضمن اینکه که سعودی با تقویت گروه‌های تروریستی خشونت بیشتری نسبت به ایران اعمال کرده است تا تنازع ایران و عربستان تشدید شود.
تکلیف ایران و عربستان برای تعامل چیست؟
وی با اشاره به ضرورت تلاش هر دو کشور برای پایان اختلافات تصریح کرد: ایران و عربستان در هر موقعیتی میتوانند فضا را برای تعامل فراهم کنند. یعنی همان رویه که در دوره هاشمی رفسنجانی و ملک عبدالله همکاری‌های دوجانبه‌ای شکل گرفت و مقدار زیادی در روابط دو کشور، تنش‌زدایی رخ داد و در دولت اصلاحات محمد خاتمی هم ایران و سعودی رابطه‌ای تنگاتنگ داشتند. اما در دوره‌ای که محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت بود، سطح تنشها بین دو کشور افزایش پیدا کرد و تا اینکه در سال ۹۴ حمله به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد در نهایت به قطع رابطه و اخراج سفیر ایران از ریاض منجر شد. اما اکنون که به این نتیجه رسیدهاند که زورشان به‌همدیگر نمی‌رسد و پتانسیل‌های هر دو کشور هدر می‌رود، به این تشخیص رسیدهاند که سعی‌شان را برای برقراری رابطه به‌کار بگیرند که در همین راستا ۵ دیدار در سطوح مختلف در کشور عراق برگزار شده است تا این زمزمه مطرح شود که مذاکره بعدی شاید در سطح وزیران‌خارجه انجام شود که این میتواند نشانه‌ای بارز از پایان فضای تجادلی بین دو کشور باشد.
اختلاف چه هزینه‌هایی دارد؟
ساداتیان درباره خسارت‌های فضای تنش‌آلود بین دو کشور گفت: هم ایران و هم عربستان هزینه‌‌های هنگفتی در نتیجه اختلاف شدیدی که بین‌شان وجود دارد، متحمل شده‌اند، به‌طوریکه منابع دو کشور از بین رفته است. در واقع رقابت تسهیلاتی پتانسیل‌هایی که می‌توانست برای مردم دو کشور هزینه شود، هدر رفته‌اند. به‌ویژه عربستان که دلارهای بی‌شماری را به جیب غرب می‌ریزد تا از آن‌ها اسلحه و تسلیهات نظامی خریداری کند. در حالیکه همراهی ایران و عربستان برای امنیت منطقه بسیار موثر است و همچنین همکاری‌های دوجانبه میتواند در جهت تبادلات امکانات منطقه مفید واقع شود. همچنین میتوانند از ظرفیت‌های‌شان در راستای کمرنگ‌شدن فقر و فلاکت کمک بگیرند.
تنش چطور کمرنگ‌تر خواهد شد؟
کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به الزام‌هایی که توجه به آن‌ها تنش‌زدایی را موجب شود، تاکید کرد: واقعیت این است که هم ایران و هم عربستان بر سر موضوع‌هایی که موجب اختلاف شده‌اند، تاکیدی موکد دارند و به‌همین دلیل حاضر به عقب‌نشینی از مواضع نیستند. در واقع اگر دنبال «کم کردن روی همدیگر باشند» همچنان منابع‌شان را هدر خواهند داد. تصمیم منطقی از جانب هر دو کشور این است که تصمیم بگیرند، از امکانات و ظرفیت‌ها و البته از توانی که در تولید انرژی دارند و همچنین با تکیه بر توانمندیهای نظامی در منطقه و بهره‌بردن از ظرفیت‌های انسانی‌ای که دو کشور وجود دارد میتوانند سطح تنشها را پایین بیاورند تا بتوانند به‌راحتی ترکیبات امنیتی منطقه را با کمترین هزینه انجام بدهند.
نقش اسراییل در تنش؟
سفیر پیشین ایران در انگلیس در پایان گفت: اسراییل از این فاصله‌ای که بین ایران و عربستان افتاده است، سوءاستفاده میکند. این کشور با عملیات تحریک‌کننده حتی درصدد بدتر شدن فضای دو کشور است. چرا که این فضای توام با اختلاف به اسراییل فرصت تشدید در ایران‌هراسی را می‌دهد و همچنین آمریکا به‌عنوان متحد اصلی‌اش میتواند تسلیحات نظامی را به سعودی‌ها بفروشد. این در حالی است، اگر ایران و عربستان با هم همکاری کنند و قرار را بر اتحاد بگذارند و از دخالت‌های فرامنطقه‌ای جلوگیری کنند، امکانات و پتانسیل‌های منطقه‌ای بسیاری از مساله‌ها را حل و گره‌های کور منطقه‌ای را باز کند.
ارسال نظر