تحلیل سید محمدعلی ابطحی از ابعاد کرونا در گفتگو با مستقل آنلاین:
نخستین قربانیان کرونا مردم قم بودند
سیدمحمدعلی ابطحی میگوید هنوز معلوم نیست اولین منشاء ویروس در ایران کدام شهر بوده ولی نخستین قربانیان آن مردم قم بودند. ابطحی میگوید در حوادث طبیعی و اپیدمی‌های جهانی کمک گرفتن از جامعه جهانی امری بدیهی است، اصولا انسان در مرز نمیگنجد و هر کسی که در بحران‌ها دیگران را تنها بگذارد، انسانیت ندارد.
«محمدعلی ابطحی» رئیس دفتر و مشاور سیدمحمد خاتمی بود و پیش از آن سال‌ها در حوزه‌های مرتبط با صدا و سیما فعالیت داشته است. ابطحی با حضور فعال در رسانه‌های الکترونیک و مجازی، با مدیریت افکار عمومی آشنایی شخصی دارد و از آنچه زیر پوست فضا و گفتمان رسمی کشور می‌گذرد باخبر است. او معتقد است که اگر دلایل سیاسی مجوز پنهان‌کاری در اعلام زمان درست شیوع ویروس کرونا در ایران بوده، یک جنایت اجتماعی صورت گرفته است. متن گفتگو با محمدعلی ابطحی به شرح زیر است:
آیا پنهان‌کاری و کتمان از مردم باعث شد که کرونا چنین گسترده شیوع پیدا کند؟
دلایلی می‌تواند وجود داشته باشد برای اینکه موضوع کرونا از ابتدا جدی گرفته نشد و اعلامش با تاخیر صورت گیرد. از یک طرف مسئولین نیاز به برنامه‌ریزی برای روز ۲۲ بهمن و پس از آن انتخاباتی داشتند که در این دوره مورد مخالفت عده‌ای در داخل و خارج قرار گرفته بود. از سویی دیگر نگرانی از شیوع و قطعی شدن کرونا در میان مردم وجود داشت. همه این‌ها دست به دست هم داد تا اینکه ورود کرونا به کشور به موقع اعلام نشود. من اطلاعات پزشکی دقیقی ندارم اما از میزان زمان فوت کسانی که به کرونا مبتلا شدند و اعلام زمان ورود ویروس و اینکه در اولین اعلام رسمی، ۲ نفر در قم بلافاصله فوت کردند، طبیعتا در اذهان تردیدهایی در خصوص زمان ابتلا ایجاد می‌کند. اگر واقع‌بین باشیم ابهام و تردیدی ممکن است در زمان وجود داشته باشد و این موضوع به دلیل زنجیره‌ای عمل کردن کرونا ممکن است در شیوع آن موثر باشد. در اطلاع‌رسانی تاخیر وجود داشت و سازمان‌دهی اطلاع‌رسانی هم با تاخیر صورت گرفت، یعنی بعد از اعلام رسمی هم تا صدا و سیما و دولت بتوانند خودشان را هماهنگ کنند، یک هفته تاخیر داشتند. مهم این است که الان باید چگونه این بحران را مدیریت کرد تا گسترده‌تر نشود و یا بتوان آن را مهار کرد.
عده‌ای متحجرانه با علم کردن طب اسلامی در مقابل طب نوین می‌خواهند اعتماد مردم نسبت به نظام پزشکی کشور را سست کنند، در این رابطه نظرتان چیست؟
مسئله تقابل علم و دین بحث تاریخی بوده که هم کلیسا و هم اسلام درگیر آن بوده است. در اوایل دهه ۴۰ شمسی رویه روشنفکری در ایران بیشتر به حالت افراطی آشتی دادن علم و دین گذشت که یکی از جدی‌ترین پایه‌گذاران آن مرحوم مهندس بازرگان بود. این روشنفکران می‌خواستند مسائل دینی را با واقعیت‌های علمی تطبیق دهند. البته این موضوع در کلیسا پررنگ‌تر و شدیدتر اتفاق افتاده بود. نهایتا توافق عملی صورت گرفت که بر اساس آن مشخص شد که هم دین برای حوزه‌هایی لازم است و هم علم مبنای رفتار بشری است و این دو با یکدیگر منافاتی ندارند. در ماجرای کرونا یکبار دیگر این موضوع به صورت تاریخی مورد چالش قرار گرفت. یک نگاه افراطی ایجاد شد که هر نوع دعا و مناجات و ارتباط با خدا را هم غیرواقعی و غیرعلمی می‌دانستند. البته که این هم دیدگاه غلطی است چرا که ارتباط با خدا و معنویات حتی اگر میزان اعتقادات هم کم باشد یک ضرورت است. از طرفی دیگر عده‌ای علم پزشکی را نفی کردند و با مبانی طب اسلامی به جامعه راه حل می‌دادند، طبیعتا این دیدگاه پایه‌های متحجرانه‌ای دارد. من مقوله‌ای به نام طب اسلامی را قبول ندارم چرا که اسلام وظیفه دین خود را طبابت نمی‌داند اگر هم روایاتی است عمدتا به صورت موردی است. مرجعیت اعلای دینی در سطوح عالی و اعتقادی، در این ماجرا به خوبی عمل کرده‌اند. سطوح کسانی که طب اسلامی را به صورت متحجرانه مطرح می‌کردند، سطوح متوسط به پایین حوزه‌ها بودند. مرجعیت این‌بار کلی‌تر و جامع‌تر از همیشه در این حوزه مقاومت نشان داد و افراد را به رعایت دستورات پزشکی توصیه کرد. در این تجربه مرجعیت اصلی شیعه از این فضا سربلند بیرون آمد. مسئله ممنوعیت نماز جماعت و جمعه هم مورد مخالفت مراجع تقلید قرار نگرفت. نکته ظریفی که در سطور سخنان اولیه مقام معظم رهبری به عنوان مرجعیت وجود داشت این بود که از پزشکان حمایت کردند، حمایت او نفی تلویحی جریانی بود که می‌خواستند نظام پزشکی را از اولویت بندازند.
آیا می‌توان راهی جست که کرونا تبدیل به یک بحران کشنده ملی نشود؟
این موضوع بیش از اینکه بحث سیاسی و اجتماعی باشد، بحث پزشکی است و راه‌حل‌های پزشکی دارد و تخصص من پزشکی نیست. اما توصیه‌های فراوانی از سوی گروه‌های مرجع شکل گرفته است. گروه‌های مرجع اجتماعی، فرهنگی و علمی همگی در این کارزار شرکت می‌کنند تا توصیه‌های کافی را به مردم منتقل کنند. اما به مباحث فرهنگی هم باید توجه کرد که آیا این توصیه‌ها چقدر به صورت کامل و جامع در فرهنگ عمومی می‌نشیند و موثر است؟ به زور نمی‌توان خیلی از کارها را انجام داد، بسیاری از افراد امکان ماندن در خانه را ندارند و مخارج زندگی روزمره خود را با کار کردن در بیرون از خانه فراهم می‌کنند، مرفهانی هم وجود دارند که به مردم کاری ندارند و به دنبال منافع خود هستند، بخشی هم افراد سودجویی هستند که فضای اجتماعی را به هم می‌ریزند. این‌ها واقعیاتی است که وجود دارد اما باید بتوان به عملی کردن توصیه‌ها ادامه داد.
شما به عنوان یک صاحب نظر علوم دینی نظرتان درباره بستن اماکن زیارتی تا ریشه‌کن کردن کامل کرونا چیست؟
اسلام یکسری نظرات قطعی دارد که مراجع بر اساس آن فتوا می‌دهند. این نظرات قطعی می‌توانند، محور همه دیدگاه‌ها باشند. یکی از نظرات قطعی اسلام، حفاظت از جان است یعنی اگر امری احتمال ضرر داشته باشد، آن امر حرام می‌شود. مثال آن روزه است یا بستن مراکز دینی. مراقبت و جلوگیری از شیوع بیماری یک وظیفه دینی است، نه فقط در مراکز دینی بلکه در هر جایی که اجتماعات قابل انتقال ویروس شکل بگیرد باید مانع آن شد. زیارت اماکن مقدس یکی از مستحبات است اما وقتی در برابر یک واجب احتمال ضرر گناه است، در ارتباط با مستحب هم همینطور است. اگر احتمال شیوع بیماری به دیگران باشد، شبهه حرمت ایجاد می‌شود.
شما به عنوان رئیس دفتر و معاون رئیس دولت اصلاحات که تجربه عالی مدیریتی دارید، قرنطینه کامل کانون اصلی کرونا نظیر قم را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اطلاعات متناقضی از شروع و شیوع ویروس کرونا از کانال اصلی و اولیه آن یعنی قم رسیده است. من اطلاعی ندارم که آیا واقعا کسی مانع قرنطینه شدن قم شده بود یا نه و نمی‌دانم از چه زمانی و چه کسانی از ورود کرونا به ایران آگاه شده بودند. اگر کسانی اطلاع داشته‌اند و به دلایل سیاسی آن را مطرح نکرده و یا مانع قرنطینه قم شده‌اند، یک جنایت اجتماعی مرتکب شده‌اند. قرنطینه کامل که دیر شده و زمان زیادی از شیوع ویروس گذشته است اما در حال حاضر قرنطینه در برخی از نقاط انجام می‌شود. اگر پیشتر اطلاع‌رسانی شده بود من فکر می‌کنم که خود مردم قم بیشترین تمایل را داشتند که با یک قرنطینه کامل مانع شیوع ویروس شوند. مردم قم قربانیان اولیه این اتفاق بودند. امکان قرنطینه کامل در قم وجود داشت، هنوز نمی‌دانیم که کانون اصلی قم بوده است یا جای دیگر اما فکر می‌کنم که قرنطینه کردن ناگزیر است. شعارهایی که داده می‌شد که قرنطینه قرون وسطایی است، زمان نشان داد که شعار درستی نیست و باید به صورت جدی این قرنطینه‌ها را انجام داد و خود مردم هم از این تدبیر استقبال می‌کنند پس آمادگی برای قرنطینه وجود دارد. شهرهای درگیر باید قرنطینه شوند تا این بلای ناگهانی از کشور دفع شود.
♦گفتگوی ص۳
«محمدعلی ابطحی» رئیس دفتر و مشاور سیدمحمد خاتمی بود و پیش از آن سال‌ها در حوزه‌های مرتبط با صدا و سیما فعالیت داشته است. ابطحی با حضور فعال در رسانه‌های الکترونیک و مجازی، با مدیریت افکار عمومی آشنایی شخصی دارد و از آنچه زیر پوست فضا و گفتمان رسمی کشور می‌گذرد باخبر است.
او معتقد است که اگر دلایل سیاسی مجوز پنهان‌کاری در اعلام زمان درست شیوع ویروس کرونا در ایران بوده، یک جنایت اجتماعی صورت گرفته است. متن گفتگو با محمدعلی ابطحی به شرح زیر است:
◼آیا پنهان‌کاری و کتمان از مردم باعث شد که کرونا چنین گسترده شیوع پیدا کند؟
ارسال نظر