اساطیر جدید 

فرهاد قنبری

فعال حوزه رسانه

تا چندین دهه پیش و تا قبل از اختراع و همه‌گیری تلویزیون و سینما، عمده سرگرمی مردم جمع شدن در قهوه خانه‌ها و شب‌نشینی‌ها و گوش سپردن به داستان‌هایی (نَقل‌ها) بود که برخی افراد تعریف می‌کردند. 

نقال‌ها احترام زیادی میان مردم داشتند و مردم آن‌ها را به خانه‌هایشان دعوت می‌کردند تا برای آن‌ها داستان‌های اساطیری را نقل کنند.

مردم در قهوه‌خانه شاهنامه می‌خواندند، چوپانان داستان‌های شاهنامه را در کوه و جنگل زمزمه می‌کردند و بسیاری در روستاهای مناطق مختلف کشور به صورت فولکلور شاهنامه را از حفظ بودند و سینه به سینه داستان سهراب و زال و سیاوش و رستم و اسفندیار و.. را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کردند. اساطیر شاهنامه بخشی از زندگی مردم ایران بود که از دل تاریخ و فرهنگشان می‌آمد و باعث پیوندشان با اسطوره و سنت و تاریخ می‌شد.

اما در دهه‌های اخیر به واسطه اختراع سینما و تلویزیون و گسترش رسانه‌های ارتباط جمعی کم کم شاهنامه خوانی و نقالی به فراموشی سپرده شد و قهرمانان شاهنامه جای خود را به بازیگران سینما و خوانندگان پاپ و قهرمانان ورزشی داد.

در این دهه‌ها مفهوم اسطوره دچار تغییر شد و دیگر نه رستم و سهراب و اسفندیار بلکه آل پاچینو و رابرت دنیرو و رونالدو و مسی و.. بودند که به عنوان اسطوره جامعه معرفی شدند.

در این دهه‌ها تلویزیون مارادونا [اسطوره ناپل]، فرانچسکو توتی[اسطوره رم] استیون جرارد [اسطوره لیورپول] پائولو مالدینی [اسطوره میلان] فرگوسن [اسطوره منچستر] و سایر قهرمانان ورزشی را به عنوان اساطیر به نسل جدید معرفی کرد. در این دهه‌ها این خوانندگان پاپ بودند که جایگاه اسطوره‌ای یافتند و این ابی و قمیشی و گوگوش و مایکل جکسون و.. بود که در جایگاه اسطوره قرار گرفته و چنان جایگاه خدایی را اشغال کردند که عده‌ای از دیدن آن‌ها از خود بیخود شده و با چشمانی گریان و جیغ زنان به دست و پایشان می‌افتادند.

رسانه‌های ارتباط جمعی در این دهه‌ها کار خود را کرد و تلویزیون جای «قهوه‌خانه» و ایلفلوئنسر و استندآپ کمدین جای «نقال» و هالیوود و سریال‌های ترکیه‌ای جای «شاهنامه» و بازیگران سینما و فوتبال جای «اساطیر شاهنامه» را گرفتند.

حالا دیگر مردم به جای جمع شدن در شب نشینی ها و قهوه‌خانه‌ها و گوش سپردن به سخنان نقال‌ها و شنیدن داستان‌های شاهنامه و نقل‌های تذکره الولیاء و تمثیل‌های مثنوی و سایر افسانه‌ها و اساطیر و داستان‌های تاریخی، مشغول تماشای سریال‌های ترکی و سریال‌های نمایش خانگی و دنبال کردن اخبار و حواشی سلبریتی‌ها [اساطیر جدید] و تماشای لایوهای استندآپ کمدین‌ها و اینفلوئنسرها و امثالهم هستند.