مذاکره با عربستان؛ مکمل احیای برجام 

امیررضا نظری 

روزنامه‌نگار

روز گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه در اظهاراتی اعلام کرد «ما آماده ادامه مذاکرات بین تهران و ریاض در بغداد هستیم و تعیین تاریخ و زمان دور بعدی مذاکرات منوط به اراده‌ای است که در ریاض باید ایجاد شود و به محض این که این اراده شکل بگیرد ما در بغداد حاضر خواهیم بود.» 

این حرف از نظر بسیاری از کارشناسان به معنای شکست مذاکرات با عربستان بود. جای تعجب است که چرا دولت و دستگاه دیپلماسی اشتباه دولت قبل را تکرار می‌کند، در دولت گذشته لوایح FATF باید موازی با برجام پیگیری و تصویب می‌شد تا ثمره آن که مکمل یکدیگر بود برای کشور بدست می‌آمد. اما متاسفانه رئیس جمهور وقت ترجیح داد در دولت اول برجام را به ثمر برساند و در دولت دوم و در شرایطی که ترامپ بر سرکار آمده بود و از برجام خارج شده بود به تصویب لوایح مربوط به FATF بپردازد که بی‌نتیجه ماند! 

برای همگان واضح و مشخص است مهم‌ترین چالش ایران در سیاست خارجی پس از مساله تنش با آمریکا، تنظیم رابطه با عربستان است. ایران و عربستان از سالیان گذشته علیرغم اتحاد و ائتلاف سیاسی و اقتصادی همواره به رقابت با یکدیگر پرداخته‌اند. این رقابت‌ها در حوزه نفت و مشخصا مساله اوپک تاثیر بسزایی داشته است. در ۶ سال گذشته و با حمله به سفارت عربستان روابط ۲ کشور وارد فاز جدیدی شد و شاید بتوان گفت الگوی روابط از رقابت به خصومت تغییر کرد و موجب شد عربستان بازوی اقتصادی و رسانه‌ای سیاست فشار حداکثری باشد. به همین دلیل اگر دولت جدید قصد تنش زدایی با جهان را دارد این مهم جز با حل اختلافات بین ایران و عربستان میسر نیست، زیرا اگر ریاض همچنان نسبت به ایران بدبین باشد این‌بار آن‌ها به جای آمریکا و راست‌گرایان اروپایی لابی‌های ضد ایرانی را رهبری خواهند کرد و این اتفاق به دلیل نزدیکی جغرافیایی دو کشور دارای تبعات منفی امنیتی خواهد بود. 

به خوبی می‌دانیم عربستان در ۱۰ سال گذشته و با رشد جایگاه محمد بن‌سلمان در صحنه سیاسی ریاض همواره دیدگاهی منفی توأم با تقابل به ایران داشته است. چنانچه این اختلافات برطرف نشود حتی در صورت بازگشایی سفارتخانه‌ها در تهران و واشنگتن، عربستان مانع از حصول منافع مادی این اتفاق خواهد شد! از طرفی با توجه به تغییرات سریع در عربستان و تغییر قریب الوقوع نسل سیاستمداران و حکام، به نظر می‌رسد باید ابتدا موانع تنش‌زدایی با غرب برطرف شود. اگر دولت محترم به رابطه با عربستان همچنان با همین دیدگاه نگاه کند و اهمیت این تنش‌زدایی را کمتر از مذاکرات با غرب بداند یقینا این مذاکرات نیز با بن‌بست مواجه خواهد شد.

اگر این اختلافات برطرف شود فصل جدیدی در مبحث روابط خارجی ایران گشوده خواهد شد که منجر به گشایش‌های اقتصادی متعددی خواهد شد. از طرفی چون بخش عمده نیازهای نفتی کشورهایی چون چین، کره و هند توسط تهران و ریاض تامین خواهد شد ادامه شرایط فعلی موجب خواهد شد ایران به کلی از بازارهای نفتی جهان حذف شود.