لزوم طرح نو در مدیریت‌ها

بابک ابراهیمی 

استاد دانشگاه 

من همانم که می در ساغر اندازم

طرحِ نو خواه که پی در پی در اندازم

در قمارم که عجبا گرچه می بازم

جهل و اندوه ز بنیادش بر اندازم

دیروز (روز نگارش این مطلب) روز موعود برگزاری وبینار اطفای حریق با کشور دوست و برادر ما ترکیه بود تا تجربیاتشان را در خاموش کردن موفق آتشِ افتاده به جان جنگل‌ها Urman yangılarında در تابستان پراضطراب امسال در اختیار ما نهند.

خوشبختانه برادران و خواهران ترک با استقبالی گرم تقاضای ما را پذیرفتند و ادارات کل منایع طبیعی و آبخیزداری تمام استان‌های کشور در توضیحاتشان در باب رویکرد و اقداماتشان موجب حیرت و حسرت شد؛ حیرتی توام با تحسین جدیت ترکی و حسرت نداشته‌ها و کوتاهی‌ها در ایران.

ترکیه بیش از دوهزار فقره آتش‌سوزی داشت که ۹۰ درصد آن بین ‌۲۸ جولای و ۱۸ آگوست رخ داد که در یادداشت اکوتوریسم بدان پرداختیم. خسارت بسیار سنگین آن حریق با دقت مورد محاسبه قرار گرفته است.

بارها راهکار توسعه ایران را بین‌المللی شدن اعلام کرده‌ایم و از نظام درخواست نموده‌ایم که پیشنهاد عادی شدن روابط با کشورها را با جدیت مورد عنایت قرار دهد. منافع حاصل از این رویکرد همراه با عزت روزافزون قابل اثبات علمی است و جان ما ضمانت اجرای آن به شرط جدیت و رعایت همه موارد. این درخواست آیت‌الله صافی گلپایگانی نیز است که پیش‌تر در همین روزنامه بررسی‌اش کرده‌ایم.

این امر در ترکیه که به عزت و شخصیت خویش حساس است، مورد عنایت است. این کشور حتی در زمینه جلوگیری از مخاطرات طبیعی و تهدیدات حوادث طبیعی علیه منابع طبیعی، نیز از ظرفیت بین‌المللی با تشکیل اتحادیه اطفای حریق یورآسیا با حضور کشورهای پیرامون بهره برده که امروزه همچون بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی منطقه‌ای چون اکو ضرورتی در جهت حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از تغییرات اقلیمی و آب‌وهوایی است. ترکیه در اطفای حریق از حدود ۴۰ هلی‌کوپتر و ۴ هواپیما استفاده می‌کند و از آنجایی که خود تولیدکننده و صادرکننده پهپادهای پیشرفته است از پهپادها نیز برای شناسایی کانون‌های اصلی Hotspots و محل‌های حریق بهره وسیعی می‌برد. غیر از ناوگان هوایی وزارت جنگل‌داری ترکیه در صورت لزوم سایر دستگاه‌های اداری ترکیه به یاری می‌شتابند. 

آنان برج‌های دیده‌بانی فیزیکی را به دوربین‌های هوشمند مجهز کرده‌اند. همچنین از اپلیکیشن و موبایل‌های هوشمند نیز بهره می‌برند. بیش از ماهواره از دوربین‌های حرارتی و پهپادها برای شناسایی حریق بهره می‌برند.

ماهواره پس از اطفای حریق برای بررسی خسارات به کار می‌رود. مرکز ثابت تخصصی مدیریت اطفای حریق با هدایت تیم‌های زمینی و هوایی به شکل لحظه‌ای حریق را کنترل و مدیریت می‌کنند. سیستم عملیات روشن و مشخص است، اینکه تیم‌ها در چه زمانی حرکت کنند و چه زمانی می‌رسند و چه کارهایی را انجام می‌دهد. علاوه بر سواره، بسیاری افراد پیاده نیز از داوطلب و موظف وارد عرصه می‌شوند.

هیچ نقطه‌ای از جنگل‌ها غیرقابل دسترس نیست و مناطق صعب‌العبور کوهستانی نیز راه‌هایی دارند و نهایتأ به غیرقابل‌دسترس‌ترین بخش‌ها افراد وطن‌پرست پیاده صعود می‌کنند.

 تمام استان‌های کشور ترکیه با تمام امکانات برای کمک به استان بحران‌زده می‌شتابند و بلافاصله امکانات را از استانی به استان دیگر هدایت می‌کنند که نیاز به صدور مجوز ندارد. مثال خودشان این بود که اگر در آنتالیا نیاز به هلی‌کوپتر باشد، بلافاصله هلی‌کوپتر از استانبول به پرواز در می‌آید. مرکز مدیریت اتش‌نشانی و ماشین‌های مجهز به دستگاه‌های هوشمند الکترونیکی نیز بلافاصله پس از درخواست از مرکز واحد مدیریت حرکت می‌کنند. برای هماهنگی سیستم‌های مختلف کشور در این خصوص، مؤسسات و وزارتخانه‌های دیگر تحت یک کمیسیون مشترک کشوری عمل می‌کنند.

سرعت عملیات بالاست و عاملان ظرف حدود ده دقیقه می‌رسند. میانگین شروع عملیات ۱۲ دقیقه محاسبه شده که در حال کاستن است‌. مجهز به حدود ۲۵ هزار بی‌سیم هستند، در حالی که در ایران بحث بی‌سیم به شوخی می‌گذرد و برخی شبه‌کارشناسان و شبه‌مدیران چنین استدلال می‌فرمایند که وقتی موبایل هوشمند هست چه نیازی به بی‌سیم؟!

هزار بی‌سیم رؤیای ما و برخی مدیران شرافتمند ماست در وسعتی دوبرابر مساحت ترکیه.

طبق محاسبات خود ترکیه نیز ترکیه از کشورهای همسایه موفق‌تر است. دلیلش هم روشن است اگر کمی دقت کنید.

آنان‌ معتقدند پرنده‌های آب‌پاش می‌توانند فقط حریق را کند کنند. در عین حال که هلی‌کوپترها موثرتر از هواپیماها هستند. گفتند کشور ما با دریاها احاطه شده. و این پرنده‌ها از دریاها و دریاچه‌های طبیعی و مصنوعی آبگیری می‌کنند و افزودند از آنجایی که هواپیماهایی که از سدها و دریاهای بزرگ می‌توانند آبگیری کنند زمان‌بر است از روسیه نوعی هواپیماهای تخصصی کرایه کردیم. یکی از آن‌ها سقوط کرد که شوربختانه ۳ انسان ترک و ۵ انسان روس بر اثر سقوط جان سپردند و این تجربه تلخ و دردناک باعث حذف این هواپیماها از سیستم شد.

ترکیه از مدل‌های شبیه‌سازی شده نیز استفاده می‌کند. دولت ترکیه بودجه‌های هنگفت تخصیص می‌دهد. آنان گفتند که یک میلیون دلار انتقال داده‌ایم و با فائو قرار داریم و پیشنهاد دادند اگر دوستان ایرانی بخواهند از این مراکز استفاده کنند می‌توانیم زبان فارسی را هم بدان اضافه کنیم با توجه به اینکه اکنون به ۱۶ زبان از اروپا و بالکان و آفریقا و آسیا آموزش می‌دهیم. آنان برای حضور دعوت کردند و گفتند در هر دو کشور همه را در خانه خود حس می‌کنیم و آنجایی که ساختارها و توپوگرافی دو کشور شبیه است می‌توانیم کارهای مشترک موفقی انجام دهیم. آنان ایران را کشوری قدرتمند با ساختارهای ریشه‌‌دار و محکم معرفی کردند که تمایل بسیاری زیادی به همکاری با این همسایه دارند.

سخن از چند ده هزار داوطلب به میان آمد و گفتند که نباید هنگام آتش‌‌سوزی به یادشان بیفتیم و به سراغشان برویم بلکه برای داوطلبان جان بر کف تسهیلاتی فراهم کرده‌ایم که از پارک‌‌های ملی و هتل‌ها و موسسات دولتی نیز رایگان بهره ببرند. داوطلبان اطفای حریق کارمندان رسمی دولت نیستند ولی می‌توانند از کارمندان رسمی دولت باشند. حمایت مالی و معنوی دولت از شهدا و زخمی‌ها بسیار قوی‌ست.

نکته قابل تأمل قانونگذاران کشور اینست که در ترکیه نیز عامل انسانی عامل اصلی حریق است. و مثلأ در حوزه دریای مدیترانه و اژه‌ به دلیل حضور بیشتر عامل انسانی حریق بیشتر است.

بنابراین قوانین سفت و سختی در این خصوص وجود دارد. آتش روشن کردن در داخل جنگل ممنوع است. حتی در  چهار کیلومتری جنگل‌ها نیز ممنوع است. اگر آتش به صورت عمدی به قصد ترور برپا شود، محکومیت خاطی به حبس ابد است. همچنین آتش‌سوزی مزارع پس از برداشت محصول ممنوع است و نکته جالب اینکه این مجازات‌ها به هیچ وجه مشمول عفو نیستند.

و سخن آخر، برای تمییز مدیران شرافتمند با مدیران خائن، تکرار پیشنهاد تشکیل کمیسیون بررسی عملکرد مدیران به قوه قضائیه مطابق یادداشت‌های پیشین است و درخواست ورود نهادهای اطلاعاتی و امنیتی کشور به عملکرد مدیریتی مدیران در گذشته که چگونه با یک سری مدیریت کلیشه‌ای غیرعلمی، ظرفیت‌های مدیریتی، کارشناسی و علمی کشور را بی‌اثر کرده‌اند و بیشتر به منافع شخصی اندیشیده‌اند و از انجام کارهای مشابه انجام‌شده در ترکیه ناتوان و بی‌خیال بوده‌اند و از قضا با چنین سوءمدیریت‌ها، فساد و خیانت پنهان، نظم و نظام کشور را سست کرده‌اند و باعث ضربه به کشور شده‌اند.

آه در فرهاد و شیرینم نگر افسرده جان را

مهر اگر تابد بسا جانی دهد پژمردگان را

جانِ من جانِ تو گر خواند مگر تسلیم گردد

چون که اکسیرِ مسیحا می دهد مر مردگان را