گوگل قدرت حیرت انگیزی در سانسور نتایج جستجو دارد

«پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ یکی از مباحث مهمی که در بحث حکمرانی فضای مجازی از اهمیت فراوانی برخوردار است، حکمرانی داده است که این موضوع در مجامع مختلف جهانی مثل مجمع جهانی حکمرانی اینترنت سازمان ملل متحد مورد تاکید واقع شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در دوره‌های مختلف برگزاری مجمع مذکور این مساله به عنوان مهمترین مسائل در حوزه حکمرانی داده مورد تاکید قرار گرفته است و ضرورت تسری الگوی مقررات حفاظت از داده اتحادیه اروپا در دیگر کشور‌ها و مناطق از جمله حوزه بریکس (روسیه، برزیل، هند، آفریقای جنوبی و چین) و برخی از ایالت‌های در آمریکا (مانند کالیفرنیا) و روند تبدیل شدن آن به یک چارچوب بین المللی مورد تأکید کشور‌ها واقع شده است.

یکی از ابزار‌های مهم برای برتری در حکمرانی داده در سطح جهانی، موتور‌های جستجو است. واضح است در حال حاضر گوگل به عنوان مهمترین موتور جستجو در کل دنیا مطرح است. گوگل پروژه‌ای تحقیقاتی بود که در ژانویه ۱۹۹۶ توسط لری پیج و سرگئی برین، دو دانشجوی دکترای دانشگاه استفنورد در کالیفرنیا رقم خورد. رسالت گوگل سازمان دادن به دنیای اطلاعات و قابل دسترس و مفید کردن آن است. گوگل تقریبا تمام نیاز‌های کاربران خود را مرتفع می‌سازد. گوگل به طور تخمینی دارای بیش از یک میلیون سرور در سراسر جهان است و روزانه بیش از یک میلیارد درخواست جستجو در آن صورت می‌گیرد.

در سال ۲۰۲۰، گوگل با حدود ۸۶ درصد، بیشترین تعداد جستجوی در بین موتور‌های جستجو را به خود اختصاص داده داده است. البته این سهم در مقایسه با سال ۲۰۱۰، حدود ۵ درصد کاهش داشته و در سال ۲۰۱۰ سهم جستجوی گوگل در دنیا بیش از ۹۰ درصد بوده است. همچنین گوگل یکی از بالاترین درآمد‌های شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال ۲۰۲۰ داشته است و با حدود ۱۸۱ میلیارد دلار در رتبه‌های نخست درآمدزایی قرار داشته است.

 در سال ۲۰۲۰، گوگل با حدود ۸۶ درصد، بینک حدود ۶ درصد، یاهو حدود ۲ و نیم درصد و بایدو حدود نیم درصد از سهم جستجوی دنیا را به خود اختصاص داده داده اند. نکته قابل توجه آنکه سهم بازار گوگل در سال ۲۰۱۰، بیش از ۹۰ درصد بوده است که در حال حاضر به دلیل رشد جستجوگر‌های کشور‌های مختلف به رقم حدود ۵ درصد کاهش یافته است.

انتقاد کارشناسان و سیاستمداران از عملکرد گوگل

مسلما گوگل را نمی‌توان صرفا موتور جستجوی بی طرف و منصف دانست؛ زیرا که بسیاری از سیاستمداران و کارشنان حوزه فناوری اطلاعات معتقدند گوگل توانمندی و قدرت حیرت انگیزی در سانسور و دستکاری در نتایج جستجو دست پیدا کرده که با این قدرت می‌تواند رقبای موجود را از گردونه رقابت خارج نموده و همچنین شکل دهی به فرهنگ جوامع در اختیار این شرکت فناوری بزرگ دهد. به اعتقاد ایشان گوگل تلاش دارد که با اثبات اقدامات غیرقانونی این شرکت ها، امتیازات ویژه موجود برای فعالیت آن‌ها در ایالات متحده را لغو کند.

در این باره تدکروز سیاستمدار و حقوقدان آمریکایی که از سال ۲۰۱۳ به عنوان سناتور ایالت تگزاس در سنای ایالات متحده حضور دارد و مدارک دانشگاهی خود را در رشته حقوق از دانشگاه‌های پرینستون و هاروارد کسب کرده با نشانه گرفتن انگشت اتهام خود به سمت گوگل در اشاعه سانسور گسترده و دستکاری در نتایج جستجو می‌گوید: اگر شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری (مثل گوگل)، نتوانند داده‌ها و شواهد قانع کننده‌ای مبنی بر عدم وقوع سانسور گسترده در سازوکار خود ارائه کنند هیچ دلیلی وجود ندارد که کنگره به سبب قوانین موجود، همچنان به آن‌ها امتیازات ویژه اعطا کند. این مساله عاملی است که ما را به عمق این مساله می‌برد. این شرکت‌ها بسیار غیرشفاف عمل می‌کنند. گوگل با افتخار اعلام می‌کند که برای همه و در هر زمان به صورت مداوم داده‌های مورد نظر را جمع آوری می‌کند و نمایش می‌دهد آن‌ها می‌گویند که می‌دانند شما چه چیزی را جستجو می‌کنید. از اطلاعات مربوط به خرید شما و علایقتان هم آگاهی دارند. این در حالی است که این نوع از اشتراک گذاری اطلاعات، یک جاده یک طرفه است. این روند باید تغییر کند و گوگل نمی‌تواند پشت الگوریتم‌های خود پنهان شود. همه ما به اطلاعات نیاز داریم و محافظت از آزادی اطلاعات و آزادی بیان چیزی است که به آن محتاج هستیم.

تدکروز می‌گوید: کنترل گوگل بر آنچه مردم می‌شنوند، می‌بینند، می‌خوانند و می‌گویند بی سابقه است. تقریبا ۹۰ درصد کل جستجو‌های اینترنتی در ایالات متحده از بیستر گوگل انجام می‌شود. تسلط این شرکت بر داده‌های اینترنت به حدی بالاست که فعل گوگل کردن به یکی از واژه‌های پرکاربرد زبان ما بدل شده است. گوگل با این قدرت بازار می‌تواند اغلب گفتمان‌های ما را کنترل کند و همواره در دفاع از خود، عنوان می‌کند که عمدی در این اتفاق وجود نداشته و همه مسئولیت‌ها بر عهده الگوریتم‌ها است. این در حالی است که موتور جستجوگر گوگل در واقع هیچ قدرتی ندارد و توسط انسان‌ها نوشته شده است؛ بنابراین هربار که در صفحات وب جستجو می‌کنید، فقط صفحاتی قابل مشاهده هستند که مدیران گوگل تصمیم دارند به شمار نمایش دهند. این مورد در شرکت‌های تابعه گوگل مثل یوتیوب هم قابل مشاهده است.

این حقوقدان آمریکایی با اشاره به اینکه فناوری‌های نوظهور نه تنها توانایی خاموش کردن صدا‌ها را دارند، بلکه قادر هستند بسته‌ای مشخص از خوراک اطلاعاتی را نیز در اختیار کاربر خود قرار دهند می‌گوید: مساله من این است که شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل با کنگره و مردم آمریکا در حال معامله هستند، آن‌ها اطمینان می‌دهند که بی طرف، منصف و به دور از رفتار‌های مغرضانه عمل کنند (ولی در واقع این گونه نیست). اگر یک غول فناوری بخواهد به بلندگوی یک حزب و گروه خاص بدل شود، قطعا این حق را دارد، اما باید بداند که در این صورت نمی‌تواند همچنان از امتیازات ویژه‌ای که دولت فدرال در اختیارش قرار داده است استفاده کند./تسنیم