توافق جدید عمر کوتاهی خواهد داشت

سرویس سیاسی

سردرگمی برجامی هر روز بیشتر می‌شود حتی الان که در یک قدمی توافق هستیم و پاسخ‌های ضد و نقیضی نسبت به اصلاحات ایران بر پیشنهاد بورل شنیده می‌شود. از یک سو با نگاهی منفی برخی مدعی هستند که آمریکا هیچکدام از پیشنهادات ایران را نپذیرفته است از سوی دیگر برخی نیز مدعی‌اند که آمریکا تا حدودی پیشنهادات را پذیرفته است و باید منتظر نتیجه نهایی باشیم. اما متاسفانه پابلیک دیپلماسی در ایران گویا جایی ندارد و هیچگونه ارتباط خبری میان روند مذاکرات و تیم سیاست خارجی و جامعه وجود ندارد که مطرح کند ما در کجای جهان ایستاده‌ایم.

به جهت بررسی موضوع فوق گفتگو کردیم با دیاکو حسینی، کارشناس روابط بین‌الملل، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:

طبقه گفته العربیه، آمریکا شروط ایران را رد کرده است. اما در مقابل نیز برخی خبرنگاران از قبول نسبی شرایط ایران صحبت می‌کنند بنظر شما کدام گزاره در این بین اعتبار بیشتری دارد؟

من بعید می دانم آمریکا شروط ایران را رد کرده و اصلاحیه‌های ایران را قبول نکرده باشد. چون همه کشورهای دیگر از جمله اتحادیه اروپا این اصلاحات ایران را معقول دانسته‌اند و برای آمریکا سخت است که بطور کامل این پیشنهاد را رد کند. باید توجه کرد با نزدیک شدن به پایان مذاکرات و رسیدن به توافق، در روزهای آینده فشار تبلیغاتی کشورهایی که با این توافق مخالف هستند و یا حتی گروه‌های ضدتوافق، در آمریکا بسیار بالاست. نتیجتا فیک نیوزها قوی‌تر از هر رسانه دیگری تبلیغ منفی می‌کنند. حرف‌هایی هم که از سوی آمریکایی‌ها و عرب‌ها زده می‌شود چندان معتبر نیستند و باید با احتیاط به این اخبار نگاه کرد. طرف آمریکایی می‌خواهد تا لحظه آخر نتیجه را تغییر دهد و طرف ایرانی نیز چانه زنی را تا لحظه آخر ادامه می‌دهد تا امتیاز کمتری بدهد. من در مجموع حس می‌کنم مذاکرات رو به پیشرفت است و فضایی نمی‌بینم که در آن بخاطر اختلافات باقی مانده توافق صورت نگیرد. اما تا رسیدن به آن نقطه فراز و فرودهای چانه زنی ادامه خواهد داشت.

اگر بر فرض به توافقی هم برسیم این توافق ساختار جدیدی دارد یا احیا برجام ۲۰۱۵ است؟

از آنجایی‌که برجام مصوبه شورای امنیت را پشت سر خود دارد اساسا امکان تغییر در متن آن وجود ندارد ممکن است اصلاحیه‌هایی جزیی وارد آن شود، چون بخشی از آن مربوط به نوع فعالیت هایی هسته‌ای پس از خروج آمریکا از برجام است و وضعیت فنی اتمی ایران را تغییر داد و بخش دیگر مربوط به تحریم‌هایی‌ست که اعمال شده و در آینده رفتار آمریکا و پایبندی آمریکا را می‌خواهد بسنجد. اصلاحیه‌ها در این زمینه است اما بسیار جزئی هستند و ساختار و اسکلت توافق دست نخورده باقی خواهد ماند، چون اگر تغییر جدی بخواهد صورت بگیرد باید دوباره در شورای امنیت بررسی شود که شدنی نیست آنچه ما شاهد آن هستیم حفظ برجام به شکل سابق به اضافه اصلاحات جزئی است.

دکتر مرندی اعلام کرده‌اند که پاسخ آمریکا در حال بررسی است، آیا امکان انجام مذاکرات جدید وجود دارد یا دیگر مذاکره‌ای شکل نخواهد گرفت؟

من فکر می‌کنم احتمالا ما با مکاتباتی که صورت می‌گیرد ممکن است به نتیجه نهایی نرسیم و مستلزم یک دور مذاکره دیگر هستیم. اگر آمریکا خواسته‌های مهم ایران را قبول نکرده باشد دور جدیدی شکل می‌گیرد. البته ما نمی‌دانیم آمریکا چه چیزی را نپذیرفته است و اگر در بین نپذیرفته‌شده‌ها برای ایران نکته‌ای اهمیت داشته و قابلیت چانه زنی وجود داشته باشد شاید یک یا دو دوره دیگر مذاکرات در هفته‌های نزدیک آینده داشته باشیم. منتهی اینکه طرفین اعلام نکرده‌اند مذاکرات در چه مرحله‌ایست ناشی از وضعیت بی‌اعتمادی طرفین است.

چرا طرفین مذاکره کننده هم طرف آمریکایی و هم ایرانی هیچ جزئیاتی از وضعیت فعلی برجام ارائه نمی دهند؟ این پنهان‌کاری بابت چیست؟

من فکر می‌کنم مذاکراتی که آقای باقری انجام داده است بنا بر این است که رسانه‌ای کردن مذاکرات و مطالبات ممکن است به مذاکرات آسیب بزند. چون توقعاتی ایجاد می‌کند و در نتیجه میزان انعطاف در میز مذاکرات را کاهش می‌دهد و کشورهای دیگر را به میان می‌کشد و تا اندازه‌ای قابل درک است که طرفین مذاکره جزئیات گفتگوها را منتشر نکنند و مطالبات و پاسخ‌ها فعلا مطرح نشود.

نکته آخر

من فکر می‌کنم با توجه به نزدیکی به پایان مذاکرات زود است که بخواهیم نتیجه قطعی بگیریم که توافق خواهد شد یا خیر، اما احساس کلی این است که ما به سمت توافق در حال حرکت هستیم. در داخل کشور نیز تا جای ممکن باید وحدت‌نظر را حفظ کنیم، این توافق با توجه به فضای داخلی آمریکا و سوابق گذشته عمر کوتاهی خواهد داشت و به جای دعواهای داخلی باید به سرعت از همین امروز استراتژی بهره‌مندی از توافق را در حوزه اقتصادی طراحی کرده باشیم تا در زمان باقی مانده توافق از امتیازات آن بهره ببریم. البته انتقاد به مذاکرات طبیعی است که باعث می‌شود دانش و بینش ما نسبت به مذاکرات قوی‌تر شود اما انتقادات نباید به حوزه دیپلماسی باشد و باعث شود انرژی دولت فقط و فقط صرف پاسخ‌دهی به انتقادات شود و سردرگم شویم. دولت نیز باید استراتژی برای استفاده از توافق پیش رو با تمام ایراداتش داشته باشد.