مذاکرات وین شکست نمی‌خورد

امیرحسین جعفری

مذاکرات احیای برجام یا رفع تحریم‌ها به روزهای حساس خود رسیده و کماکان، تب و تاب توافق یا عدم توافق را به داخل کشور منتقل می‌کند.

مخالفان مذاکرات در این ایام دست بالاتر را داشتند و توانستند با فضاسازی، برهم خوردن مذاکرات را به افکار عمومی داخلی القا کنند. اما شواهد نشان داده این پروسه متوقف نشده و علیرغم حوادث بین‌المللی همچون تنش‌های اوکراین یا حضور تحمیلی اسرائیل در وین، ولی مذاکرات همچنان رو به جلو ادامه دارد و انعقاد یک تفاهم چندجانبه برمبنای منافع طرفین محتمل است. درباره موضوع فوق گفتگو کردیم با محمدحسین بهشتی پور استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل، که مشروح آن را می‌خوانیم:

 خبرگزاری رویترز دیروز مدعی شد پیش‌نویس توافق ایران و غرب نهایی شده است، اما این خبر توسط سخنگوی وزارت خارجه تکذیب شد، به نظر شما علت انتشار و تکذیب چه بود؟ 

این تکنیک کشورهای غربی است زمانی که می‌خواهند هدفی را جا بیندازند سعی می‌کنند با نقل از یک منبع آگاه مطالب مدنظر خود را منتشر کنند. آنچه رویترز گفته خواسته آمریکاست که ایران آن را بپذیرد و بصورت پیش نویس توافق صرفا نظرات خود را منتشر می‌کنند تا با فضاسازی به اهداف خود دست پیدا کنند و ایران نیز در جو قرار بگیرد.

اصل قضیه را آمریکا و رویترز هم می‌دانند که ایران بر سر چنین مسائلی توافق نکرده است و در آن به خواسته‌های ایران توجه نشده و نکاتی گفته شده که کاملا با شروط ایران متفاوت است. خواسته ایران لغو تحریم نفت، پتروشیمی و بانک بود که حتی این مسائل نیز در متن رویترز وجود ندارد.

حسین امیرعبداللهیان هفته گذشته مدعی شد ایران برای رسیدن به توافق عجله دارد، به نظر شما آیا ایران باید تعجیل کند؟ از سوی دیگر باقری کنی می‌گوید یا بر سر همه چیز توافق خواهد شد یا هیچ چیز و خارجی‌ها نیز در مقابل می‌گویند ایران در حال فرسوده کردن روند توافق است. 

حرف آقای باقری تعارضی با حرف آقای عبداللهیان ندارد ایشان جواب رویترز را می‌دهد که اینطور نیست که شما خواسته‌هایتان را مطرح کنید و خواسته‌های ایران را در نظر نگیرید، ما یا بر سر همه چیز توافق می کنیم یا بر سر هیچ چیزی توافق نمی‌کنیم.

این حرف را سال ۹۴ نیز آمریکایی‌ها مرتب می‌گفتند و منظور این بود که توافق یک پکیج است و نمی‌توان آنچه خوب است به نفع خود مصادره کنید و آنچه به ضرر است را نپذیرید.

حرف آقای باقری کنی تعارضی با امیرعبداللهیان ندارد حرف امیرعبداللهیان هم بخاطر این است که تحریم‌ها فشار بسیار زیادی به مردم آورده است و مردم نتیجه‌ی تحریم‌ها را می‌بینند و اگر بتوانیم هر چه زودتر جلوی تحریم‌ها را بگیریم منفعت است، و باید تحریم‌های بی‌سابقه در تاریخ که علیه ملت ایران وضع کرده‌اند را لغو کنیم. با شعار دادن هم جلوی تحریم‌ها گرفته نمی‌شود.

الحمدالله آقایانی که مخالف گفتگو بوده‌اند الان دست‌اندرکار گفتگو شده‌اند البته موفقیت آن‌ها موفقیت همه است.

 در صورت شکست مذاکرات وین، ایران چه انتخابی دارد؟ 

وین که شکستی نخواهد داشت و مطمئن باشید که شکستی برای آن متصور نیست.

البته من نجوم و آینده‌نگری نخوانده‌ام تا بتوانم شکست و پیروزی را بگویم اما بر اساس تئوری بازی‌ها فرضیه این است که کشورها بر اساس منافع تصمیم می‌گیرند، امروز منافع ایران و آمریکا و اروپا و چین و روسیه در بدست آمدن این توافق است.

طولانی‌تر شدن آن بحث چانه‌زنی برای امتیازات بیشتر است اما بطور منطقی این توافق به نتیجه خواهد رسید، دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد.

 نشست امنیتی مونیخ طی روزهای آینده برگزار می‌شود، آیا ایران از این فرصت جهت مذاکره با آمریکا می‌تواند استفاده کند؟ 

الان این نشست در حال برگزاری است. این کنفرانس همیشه برگزار شده است محور آن امنیت است در شرایط فعلی با توجه به برجام که یکی از محورهای مهم این جلسه است بنابراین گفتگوها در حاشیه این نشست که مهم‌ترین مقامات امنیتی جهان در آن شرکت می‌کنند برای ایران اهمیت دارد.

امیدواریم آقای امیرعبداللهیان از آن استفاده کند و مذاکراتی را در پیشبرد برجام در دستور کار قرار دهد. من شنیدم که با دبیر کل سازمان ملل نیز گفتگو و دیدار خواهند داشت ولی هر چه هست، بنظر من فرصت خوبیست و دیپلماسی همین جاها باید خود را نشان دهد و در همین صحنه‌هاست که دیپلماسی ما باید فعال باشد.

من متاسفم برای کسانیکه طی سال‌های گذشته که دکتر ظریف در این نشست‌ها شرکت می‌کرد آن را سازشکاری تحلیل می‌کردند در حالیکه بالاخره باید در این گفتگوها شرکت کرد و نقطه نظرات جمهوری اسلامی را مطرح کرد. ما باید برای جهان توضیح دهیم دیپلماسی عمومی هم یعنی همین که شما به جهان بگویید که چه نظراتی دارید و در حاشیه آن دیدارهای دوجانبه رسمی داشته باشیم تا مواضع خود را تبیین کنیم. امیدواریم که این نشست نتایج خوبی به همراه داشته باشد.

ارزیابی شما از روند مذاکرات تا پایان سال چیست؟

سیاست امر امکان است یعنی در سیاست هیچ چیزی محال نیست و هر پدیده‌ای امکان وقوع دارد و می‌توانیم تصور کنیم تا پایان سال مذاکرات به نتیجه برسد، اما مستلزم این است که دو طرف از مواضع خود گذشت کنند و مقداری از مواردی که خط قرمز نیست بگذرند تا به نقطه مشترک برسند.

اگر دو طرف چنین اقدامی انجام دهند ممکن است یک هفته آینده هم به نتیجه برسند هر چند که شما در تیرماه ۹۴ دیدید چگونه به توافق رسیدند.

ایران و آمریکا در آن دوره از بخشی از خواسته‌های خود گذشتند و مخالفین برجام هم دقیقا بر سر همان مواردی که ایران از آن گذشته بود انتقاد می‌کردند در آمریکا هم به همین شکل رفتار شد. اما اگر بخواهیم به نتیجه واقعی برسیم راه آن این است که دو طرف به سمت توافق حرکت کنند و برخی خواسته‌های خود را کنار بگذارند.