چه کسی جای بن‌سلمان را می‌گیرد؟
محمد بن سلمان، که از سال ۲۰۱۷ به‌عنوان ولیعهد معرفی شده، عملا قدرت را در عربستان سعودی در دست دارد و به احتمال زیاد پادشاه بعدی خواهد بود. صعود سریع او، که با کنار زدن رقبا و متمرکز کردن قدرت همراه بوده، سلسله‌مراتب سنتی خاندان سلطنتی را به هم ریخته است.
گزارش تازه فایننشیال تایمز به بررسی این موضوع می‌پردازد که چه کسی ممکن است پس از او به قدرت برسد آن هم با توجه به سن جوان او (۳۹ سال)، اصلاحات جاه‌طلبانه‌اش و چالش‌هایی مانند تنش‌های منطقه‌ای، وابستگی به نفت و فشارهای داخلی. گزینه‌های جانشینی احتمالی شامل اعضای نسل جدید خاندان سلطنتی و فرزندان خود بن‌سلمان است، اما عدم شفافیت و تمرکز قدرت، آینده را مبهم کرده است.
شتاب یک صعود
بن‌سلمان در سال ۲۰۱۷ با تصمیم پدرش، پادشاه سلمان، به‌عنوان ولیعهد انتخاب شد و محمد بن نایف، ولیعهد وقت را کنار زد. این اقدام، که برخلاف سنت انتقال قدرت بین برادران بود، به معنای انتقال قدرت به نسل جدید خاندان سلطنتی بود. از آن زمان، بن‌سلمان قدرت را در حوزه‌های کلیدی مانند اقتصاد، سیاست خارجی، و امنیت متمرکز کرده است. او به‌عنوان وزیر دفاع، رئیس شورای امور اقتصادی و توسعه، و معمار برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ (برای کاهش وابستگی به نفت) شناخته می‌شود. صعود او با اقدامات جسورانه‌ای همراه بوده، از جمله بازداشت شاهزادگان و مقامات ارشد در سال ۲۰۱۷ به اتهام فساد در هتل ریتز کارلتون، که رقبا را تضعیف کرد و ثروت هنگفتی (حدود ۱۰۰ میلیارد دلار) را به خزانه دولت بازگرداند. این اقدامات سلسله‌مراتب سنتی را مختل کرده و بسیاری از اعضای ارشد خاندان سلطنتی را به حاشیه رانده است.
محبوب جوانان؛ منفور غرب!
در سن ۳۹ سالگی، بن‌سلمان جوان‌ترین رهبر در میان کشورهای گروه ۲۰ است و احتمالاً برای دهه‌ها در قدرت باقی خواهد ماند، چه به‌عنوان ولیعهد و چه به‌عنوان پادشاه. اصلاحات او، از جمله اعطای حق رانندگی به زنان، کاهش قدرت پلیس مذهبی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عظیم مانند نئوم، او را به چهره‌ای تحول‌خواه تبدیل کرده، اما این اقدامات با انتقاداتی نیز همراه بوده است. سرکوب مخالفان، از جمله بازداشت فعالان حقوق زنان و قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار، در سال ۲۰۱۸، تصویر او را در غرب مخدوش کرده است. با این حال، در داخل کشور، او به‌ویژه در میان جوانان (که ۶۰ درصد جمعیت زیر ۳۰ سال هستند) محبوبیت دارد.
چالش‌های جانشینی
برخلاف سنت‌های گذشته که جانشینان به‌صورت مشخص تعیین می‌شدند، بن‌سلمان هنوز جانشین رسمی برای خود معرفی نکرده است. این موضوع، همراه با تمرکز قدرت، گمانه‌زنی‌هایی درباره آینده ایجاد کرده است. پادشاه سلمان، که اکنون ۸۹ سال دارد و از مشکلات سلامتی رنج می‌برد، احتمالا به‌زودی جای خود را به بن‌سلمان خواهد داد. اما سوال اصلی این است که پس از بن‌سلمان چه خواهد شد؟ انتقال قدرت به نسل جدید، که با بن‌سلمان آغاز شده، به معنای کنار گذاشتن بسیاری از شاهزادگان نسل قدیمی‌تر است. این موضوع می‌تواند تنش‌هایی در خاندان سلطنتی ایجاد کند. بن‌سلمان دارای چهار فرزند است، اما همه آن‌ها خردسال هستند (بزرگ‌ترین فرزندش حدود ۱۲ سال دارد). این موضوع احتمال انتخاب یکی از آن‌ها به‌عنوان جانشین را در کوتاه‌مدت منتفی می‌کند.
گزینه‌های احتمالی برای جانشینی
خالد بن سلمان (۳۷ ساله): برادر کوچک‌تر بن‌سلمان و معاون وزیر دفاع، که روابط نزدیکی با ایالات متحده دارد و در مذاکرات دیپلماتیک نقش داشته است. او به‌عنوان گزینه‌ای محتمل برای ولیعهدی پس از پادشاهی او دیده می‌شود.
عبدالعزیز بن سلمان (۶۴ ساله): برادر ناتنی بن‌سلمان و وزیر انرژی که نقش کلیدی در سیاست‌های نفتی اوپک دارد. با این حال، سن بالای او ممکن است مانع انتخابش شود.
شاهزادگان نسل جدید: برخی از نوه‌های عبدالعزیز آل‌سعود (بنیان‌گذار پادشاهی) که در پست‌های دولتی یا نظامی فعالیت دارند، ممکن است در نظر گرفته شوند. اما بن‌سلمان تاکنون قدرت را به نزدیکان خود محدود کرده است.
بیکاری جوانان و نارضایتی شاهزادگان
چشم‌انداز ۲۰۳۰ با هدف تنوع‌بخشی به اقتصاد پیش می‌رود، اما وابستگی به نفت همچنان بالاست. پروژه‌های عظیم مانند نئوم (شهر ۵۰۰ میلیارد دلاری) با انتقاداتی درباره پایداری مالی مواجه‌اند. اصلاحات اجتماعی بن‌سلمان هم با مقاومت‌هایی از سوی محافظه‌کاران مذهبی مواجه شده است. همچنین، بیکاری در میان جوانان و انتظارات بالای آن‌ها از دولت چالش‌ساز است. از سوی دیگر تمرکز قدرت در دست بن‌سلمان خطر نارضایتی در میان دیگر شاخه‌های خاندان سلطنتی را افزایش داده است. برخی شاهزادگان ممکن است در آینده علیه او متحد شوند.
انقلاب خاموش و شکننده
صعود بن‌سلمان یک «انقلاب خاموش» در ساختار قدرت عربستان ایجاد کرده، اما این تمرکز قدرت می‌تواند شکننده باشد. بدون یک سیستم جانشینی شفاف، مرگ یا ناتوانی ناگهانی بن‌سلمان می‌تواند به بحران منجر شود. روابط با ایالات متحده، به‌ویژه پس از انتخاب مجدد دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۵، تقویت شده است. دیدار اخیر بن‌سلمان با جرد کوشنر، داماد ترامپ، نشان‌دهنده ادامه همکاری نزدیک است. با این حال، موفقیت بلندمدت بن‌سلمان به توانایی او در تحقق وعده‌های اقتصادی و حفظ ثبات داخلی بستگی دارد.
ارسال نظر