راز جذابیت کارت های بازرگانی یک بار مصرف

سیاست‌های غلط ارزی و تعدد بخشنامه های متفاوت برای تعهد ارزی صادرکنندگان طی ماه های گذشته فضایی را در حوزه صادرات ایجاد کرده که بازهم شاهد افزایش گزارش های مربوط به کارت های بازرگانی یک بار مصرف و اجاره ای هستیم.

موضوع وجود و فعالیت کارت های بازرگانی اجاره ای و سوءاستفاده از آنها مساله جدیدی در اقتصاد ایران نیست. طی ماه های گذشته دولت با کمک اتاق بازرگانی برنامه های مختلفی برای ساماندهی وضعیت کارت های بازرگانی در دستور کار قرار داده بود. پیش از این و تا قبل از نوسانات ارزی سال گذشته گزارش های مثبتی درباره آمار ابطال کارت های بازرگانی و ساماندهی آنها منتشر می شد، اما با رونق گرفتن صادرات و ورود خرده صادرکنندگان به این میدان، خبرهایی درباره سوءاستفاده از کارت های بازرگانی اجاره ای در بخش صادرات منتشر شد.

مردادماه سال گذشته بود که مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین اعلام کرد برخی صادرکنندگان برای آنکه ارز حاصل از صادرات را بازنگردانند انگیزه بیشتری به استفاده از کارت های بازرگانی یک بار مصرف دارند. ابتدای خردادماه سال جاری نیز احمد زمانی، معاون سازمان مالیاتی از کشف سوءاستفاده از ۳ هزار کارت بازرگانی با بررسی تراکنش‌های بانکی خبر داد و گفت: سال گذشته ۲۵۰۰ مورد فرار مالیاتی شناسایی شده بود.

براساس گزارش سازمان توسعه تجارت در فروردین امسال شاهد ادامه صادرات با کارت‌های جدید الورود بودیم و ۴۵۰ میلیون دلار توسط 1373 کارت بازرگانی فاقد سابقه، از کشور به بازارهای هدف صادر شده است. محمدرضا مودودی، سرپرست سازمان توسعه تجارت اواسط خردادماه سال جاری و در پنجمین نشست شورای راهبردی توسعه صادرات با اشاره به آمار کارت های بازرگانی فاقد سابقه درباره احتمال عدم بازگشت ارز صادراتی هشدار داد. او گفت: ما نمی‌خواهیم بگوییم که همه این افراد با نیت بازنگرداندن ارز صادراتی به چرخه اقتصاد بودند ولی این آمار می‌تواند یک زنگ خطر باشد.

در همین ارتباط رحیم زارع، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم در گفتگو با خبرنگار «مستقل آنلاین» با اشاره به ضرورت اصلاح بخشنامه های ارزی مرتبط با حوزه صادرات توسط بانک مرکزی، گفت: باید سیاست‌های ارزی به سمت سویی اصلاح شود که تا فضا برای بازگشت صادرکنندگان قدیمی و پرسابقه مهیا شود.

برخی گزارش های طی روزهای گذشته در رسانه ها منتشر شده که براساس آن پس از صدور بخشنامه های متعدد ارزی از سال گذشته تاکنون به دلیل محدودیت‌های ارزی و تعهدی که برای بازگشت ارز حاصل از صادرات بوجود آمده عده‌ای به عنوان حق‌العمل کار وارد کار صادراتی شده‌اند و با استفاده از کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف کالای برخی صادرکنندگان را صادر می‌کنند و به ازای هر دلار کالای صادراتی از صادرکننده حق‌العمل یا حق دلالی می‌گیرند. در این شیوه صادرکننده دیگر در قبال صادرات انجام شده تعهد ارزی ندارد زیرا دارنده کارت بازرگانی متعهد به بازگشت ارز صادراتی می‌شود.

گسترده شدن دامنه تخلفات کارت های بازرگانی

زارع، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس می گوید: تخلفات گسترده ای با کارت های بازرگانی اجاره ای گزارش شده و این کارت های اجاره ای یکی از بزرگترین دروازه های فرارهای مالیاتی کشور هستند. ادامه شیوه فعلی صدور و تمدید کارت‌های بازرگانی خلاف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با موضوع شفاف سازی و سالم سازی اقتصاد و فعالیت‌های تجاری است.

این نماینده مجلس دهم ادامه داد: سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی اجاره ای یکی از عواملی است که سبب نابسامانی در بازار ارز شده است. زمانی که نرخ ارز با نوسان همراه بوده یکی از راه‌های فرار افراد متخلف از ورود ارز حاصل از صادرات به بازار رسمی، سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای است.

زارع در پایان گفت: در سال های گذشته بحث مشکلات ارزی وجود نداشت و سوءاستفاده از کارت بازرگانی بیشتر به حوزه واردات و بحث فرار مالیاتی خلاصه می شد. اما در حال حاضر وضعیت متفاوت از گذشته است؛ اختلاف نرخ ارز باعث ایجاد پدیده رانت ارزی شده و جذابیت اخذ کارت بازرگانی و استفاده از کارت بازرگانی اجاره ای و یک بار مصرف هم بیشتر شده است.