تجارت با اوراسیا یا به نام ایران به کام دیگران؟

گزارشی که از سوی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران گردآوری شده، نشان‌دهنده آن است که از میان کدهای تعرفه هشت رقمی مشمول تخفیفات ترجیحی اعطایی اوراسیا به ایران، تنها در 16کد تعرفه، کشورهای اوراسیا جزو سه مقصد عمده صادراتی ایران در سال 97 بوده‌اند و در سایر اقلام، کشورهای اوراسیا یا اصلا جزو مقاصد صادراتی ایران نبوده‌اند یا سهم آنها از صادرات ایران در آن محصول پایین بوده است.

ارزیابی صورت گرفته همچنین بیانگر آن است که تخفیف‌های تعرفه‌ای اعطایی از سوی اوراسیا به ایران، در بازه صفر تا 100درصد قرار دارد، این در حالی است که این اقلام کالا تاکنون نیز با تعرفه صفر به این اتحادیه صادر شده است. اکنون این سوال مطرح می‌شود که چرا برخی کدهای تعرفه در فهرست امتیازات اوراسیا به ایران مشمول تخفیف صفر درصدی هستند؟ از جمله این موارد می‌توان به تخفیف تعرفه‌ای صفر درصد برای صادرات کیوی اشاره کرد. در حالی که در شرایط فعلی هم نرخ تعرفه این محصول برای کشورهای اوراسیا صفر درصد درج شده است.  

از سوی دیگر، بررسی میزان صادرات ایران در کدهای تعرفه ترجیحی اعطا شده از سوی اوراسیا به ایران، نشان دهنده آن است که میزان صادرات این اقلام در سال 97، حدود 2.2میلیارد دلار به وزن بیش از 4میلیون تن بوده که نسبت به سال 96 افت ارزشی 24 درصد و افت وزنی 15 درصد داشته است. به عبارتی، کالاهای مندرج در فهرست امتیازات اعطایی اوراسیا به ایران، تنها حدود 5درصد از کل ارزش صادرات کالایی (به غیر از نفت خام) کشور را در سال 97، به خود اختصاص داده‌اند و با این شرایط می‌توان گفت چنانچه صادرات سال 97 را مبنا قرار دهیم، امتیازاتی که در مجموع از سمت اوراسیا به ایران اعطا شده، صرفا بخش محدودی از صادرات ایران را در برمی‌گیرد.

بررسی اقلام مندرج در فهرست امتیازات اعطایی اوراسیا به ایران همچنین نشان دهنده آن است که در سال گذشته از میان کدهای تعرفه ترجیحی ایران تنها در 84 مورد آنها سابقه صادراتی داشته است. به عبارتی دیگر، در بیش از 77درصد کدهای تعرفه هشت رقمی که مشمول تخفیفات ترجیحی اعطایی از سمت اوراسیا به ایران شده‌اند، سابقه صادراتی برای ایران در سال گذشته وجود نداشته است.   

از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان دهنده آن است که از میان کدهای تعرفه هشت رقمی مشمول تخفیفات ترجیحی اعطایی اوراسیا به ایران، تنها در 16 کد تعرفه، کشورهای اوراسیا جزو سه مقصد عمده صادراتی ایران در سال 97 بوده‌اند. در سایر اقلام کشورهای اوراسیا یا اصلا جزو مقاصد صادراتی ایران نبوده‌اند یا سهم آنها از صادرات ایران در آن محصول پایین بوده است.