گران شدن بنزین اجرای عدالت است؟

جامعه با طرح بنزینی دولت پزشکیان همراهی نشان خواهد داد

گزارش سیاسی مستقل آنلاین- گران شدن رسمی نرخ سوم بنزین از بامداد روز ۲۲ آذر ۱۴۰۴، آغاز شد. پزشکیان در حالی این گرانی را رقم زد که در زمان مناظره‌های انتخاباتی بار‌ها ادعا کرده بود که قیمت بنزین را تغییر نخواهد داد، اما در ماه‌های اخیر تأکید کرده است که اصلاح قیمت بنزین به منظور کنترل مصرف، جلوگیری از هدررفت منابع ضروری بود.

در ساختار جدید، دو نرخ یارانه‌ای همچنان پابرجا مانده‌اند. نرخ نخست، بنزین ۱۵۰۰ تومانی است که به‌عنوان پایه حمایتی خانوار تعریف می‌شود. نرخ دوم، بنزین ۳۰۰۰ تومانی است که محدوده مصرف متعارف فراتر از حداقل را پوشش می‌دهد. تغییر اصلی، افزوده شدن نرخ سوم یعنی بنزین ۵۰۰۰ تومانی است؛ نرخی که برای مصرف بیش از سهمیه یا سوخت‌گیری بدون کارت سوخت شخصی اعمال می‌شود.

دولت تأکید دارد این نرخ سوم نه برای جایگزینی نرخ‌های قبلی، بلکه برای اصلاح رفتار و کاهش اتکای رانندگان به کارت جایگاه طراحی شده است. به بیان ساده، بنزین هنوز برای اکثریت مردم گران نشده، اما پرمصرف‌ها هزینه واقعی‌تری می‌پردازند.

در سیاست جدید، کارت سوخت نقشی فراتر از یک کارت پرداخت پیدا کرده است. کارت سوخت اکنون شناسنامه مصرف هر خودرو محسوب می‌شود و تمایز میان مصرف یارانه‌ای و آزاد، صرفاً از طریق آن ممکن است. هر میزان سوخت‌گیری خارج از چارچوب کارت شخصی، مستقیماً وارد نرخ ۵۰۰۰ تومانی می‌شود. همین موضوع، کارت سوخت را از حاشیه به مرکز سیاست انرژی بازگردانده و اهمیت صدور، نگهداری و تمدید آن را دوچندان کرده است.

خبرآنلاین، رسانه نزدیک به دولت در همین رابطه نوشت: برخی تحلیلگران و اقتصاددانان هشدار می‌دهند که اجرای جراحی اقتصادی بنزین در شرایط فعلی اقتصاد ایران، با رکود گسترده، تورم بالا و محدودیت منابع مالی، ریسک بالایی دارد. افزایش نرخ آزاد و سه‌نرخی شدن بنزین می‌تواند فشار مستقیم بر دهک‌های پایین و خانوار‌های متوسط وارد کند و مصرف‌کنندگان پرمصرف را به سمت راهکار‌های غیررسمی مانند قاچاق یا استفاده از بازار سیاه سوق دهد. این گروه از کارشناسان بر این باورند که موفقیت اصلاحات قیمتی تنها زمانی محقق می‌شود که دولت همزمان با تغییر نرخ‌ها، برنامه‌های حمایتی دقیق، اطلاع‌رسانی گسترده و ابزار‌های مدیریتی مصرف را به‌کار گیرد تا اثرات اجتماعی و اقتصادی منفی به حداقل برسد.

ابراهیم فیاض در گفتگو با نامه نیوز درباره تفاوت طرح های اقتصادی دولت مسعود پزشکیان با دولت های گذاشته گفت: این دولت مردمی است و به شدت رویکردهای مردمی خود را دنبال می کند چون می خواهد عدالت را به اجرا درآورد اما دولت‌های قبلی حتی وقتی شعار عدالت می دادند سوژه‌ای عمل می کردند و یکباره تصمیمات‌شان را از بالا به اجرا می گذاشتند.

وی با اشاره به رضایت مردم از طرح بنزینی دولت پزشکیان افزود:‌ دولت سه نرخی کردن قیمت بنزین را از شنبه 22 آذر اجرا کرده و قبل از اجرای طرح خیلی خوب جنبه روانی-اجتماعی موضوع را مدیریت کرد که از جنبه اجتماعی و مردمی نکته ای مثبت تلقی می شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه خود مردم هم به ارزان بودن قیمت بنزین اشاره می کردند،‌ یادآور شد: امیدوارم دولت بتواند تا پایان دوره خودش بتواند آرام آرام نرخ بنزین را اصلاح کند. در کنار این موضوع یک سوال همواره مطرح بوده که ما باید با ریاضت اقتصادی وحشتناک به سمت پیشرفت برویم یا نیل به سوی پیشرفت باید همراه با یک رفاه نسبی باشد.

وی ادامه داد: حتی دولت ابراهیم رئیسی نیز برای اصلاح قیمت ها راه ریاضت وحشتناک اقتصادی را در پیش گرفت و به یکباره ارز ترجیحی را حذف کرد و قیمت کالاها در بازار 5 برابر شد و نرخ تورم به 53 درصد رسید. شخصا به چشم دیدم چه طور سفره های مردم ناگهان خالی و زندگی های مردم نابود شد. متأسفانه اسم این اقدام را هم اجرای عدالت گذاشتند.

 وی افزود: زمان احمدی نژاد یادم می آید که وقتی دولت افزایش قیمت بنزین را اعلام می کرد صف های کیلومتری جلوی جایگاه های سوخت تشکیل می شد. این نوع رویکردها همه شوک روانی به جامعه می دهد اما امروز دولت دارد خیلی دقیق عمل می کند.

این تحلیلگر مسائل اجتماعی با بیان اینکه جامعه شدیدا با طرح بنزینی دولت پزشکیان همراهی نشان خواهد داد، اظهار کرد: دولتی که می خواهد زمینه های پیشرفت را در جامعه فراهم بیاورد باید یک رفاه عمومی را نیز همراه آن به اجرا درآورد؛ این رویکردی است که دولت آقای پزشکیان دارد انجام می دهد یعنی به جای یک ریاضت اقتصادی وحشتناک، ابتدا یک رفاه نسبی ایجاد و اصلاحات اقتصادی را به تدریج اعمال کند. این رویکرد به عدالت خیلی نزدیک است.