اقتصاد پنهان مجالس ترحیم در مشهد: از گل‌آرایی تا خدمات پذیرایی در مشهد
در نگاه اول، برگزاری مراسم ترحیم فقط یک سنت دینی و اجتماعی برای ادای احترام به عزیزان درگذشته است.
اما اگر کمی با دقت بیشتری به آن نگاه کنیم، درمی‌یابیم که در دل این مراسم‌ها، یک چرخه اقتصادی منظم و قدرتمند شکل گرفته که از آن می‌توان با عنوان اقتصاد پنهان مجالس ترحیم در مشهد یاد کرد.
این شهر که یکی از اصلی‌ترین قطب‌های مذهبی کشور به‌شمار می‌رود، میزبان صدها مراسم سوگواری در هفته است؛ مراسم‌هایی که در مکان‌هایی شناخته‌شده مانند مسجد توفیق مشهد برگزار می‌شوند و به‌مرور زمان، زمینه‌ساز رشد خدمات مختلفی همچون گل‌آرایی، پذیرایی، سیستم صوتی، هماهنگی واعظ و مداح، تصویربرداری و حتی حمل‌ونقل شده‌اند.
در ادامه این مطلب، به بررسی ابعاد مختلف اقتصاد پنهان در این حوزه، نوع خدمات ارائه شده و تأثیر فرهنگی و مالی آن بر شهر مشهد می‌پردازیم.
مساجد؛ قلب تپنده اقتصاد ترحیم در مشهد
بسیاری از مردم مشهد برای برگزاری مجالس ترحیم خود به سراغ مساجدی می‌روند که نه‌تنها از جایگاه مذهبی بالایی برخوردارند، بلکه امکانات مناسبی هم برای میزبانی از جمعیت زیاد و اجرای برنامه‌های سوگواری نیز دارند. یکی از این مساجد شناخته‌شده، مسجد قبا خیام مشهد است که به‌دلیل موقعیت مکانی، فضای مناسب، پارکینگ و در دسترس بودن خدمات جانبی، به انتخاب اول بسیاری از خانواده‌ها برای برگزاری مراسم‌های ترحیم و مذهبی تبدیل شده است.
در کنار آن، مساجدی مانند مسجد توفیق، مسجد غدیر، مسجد امام حسن مجتبی و مسجد حضرت ابوالفضل (ع) در مناطق مختلف شهر نیز نقش مهمی در این چرخه دارند. هر کدام از این مساجد، مجموعه‌ای از خدمات جانبی و هماهنگی با تأمین‌کنندگان خدمات مجلس را دارند که به‌صورت یک زنجیره منظم فعالیت می‌کنند.
شرکت‌های خدمات مجالس؛ از گل‌آرایی تا چای زعفرانی!!
شاید یکی از پررنگ‌ترین بخش‌های اقتصاد ترحیم در مشهد، فعالیت شرکت‌ها و تیم‌های خدمات مجالس باشد. این شرکت‌ها با ارائه خدماتی مانند گل‌آرایی ورودی مسجد، نصب بنر تسلیت، آماده‌سازی پک‌های پذیرایی، تأمین آب معدنی، چای زعفرانی، خرما، کیک و دیگر اقلام، نقش مهمی در برگزاری منظم و محترمانه مراسم دارند. بسیاری از این خدمات به‌صورت پکیج‌های از پیش تعریف‌شده ارائه می‌شود که خانواده‌ها می‌توانند بسته به بودجه و نیازشان انتخاب کنند.
هزینه این خدمات بسته به سطح کیفیت، نوع مواد مصرفی و حجم پذیرایی متفاوت است و معمولاً قیمت‌های متغیری دارند. همین گردش مالی، بسیاری از افراد و شرکت‌ها را به این بازار جذب کرده است.
نقش مداحان، سخنرانان و روحانیون در اقتصاد ترحیم
یکی از عناصر مهم در برگزاری یک مراسم ترحیم، دعوت از مداحان و سخنرانان خوش‌نام است. این افراد نه‌تنها با صدای گرم و حضور معنوی خود مجلس را تأثیرگذارتر می‌کنند، بلکه گاه خودشان معرف و هماهنگ‌کننده دیگر خدمات نیز هستند. برخی از خانواده‌ها حتی از ماه‌ها قبل با مداح یا خطیب خاصی هماهنگ می‌کنند تا در مراسم حضور داشته باشد.
در این بین، بسیاری از مداحان با شرکت‌های خدماتی یا مساجد خاصی همکاری نزدیک دارند و به این ترتیب، به بخشی از ساختار این اقتصاد پنهان تبدیل شده‌اند.
پوشش رسانه‌ای و ثبت خاطرات باعکس و فیلم در اقتصاد ترحیم
گرچه عکس‌برداری و فیلم‌برداری از مجالس ترحیم هنوز هم موضوعی نسبتاً حساس است، اما در سال‌های اخیر، بسیاری از خانواده‌ها تمایل دارند مراسم را برای ثبت در حافظه خانوادگی یا ارسال برای بستگان غایب، تصویربرداری کنند. به همین دلیل، عکاسان و فیلم‌بردارانی با تجربه در این حوزه، با درک فضای معنوی مراسم، خدماتی تخصصی ارائه می‌دهند.
این خدمات نیز به بخشی دیگر از زنجیره اقتصادی این حوزه تبدیل شده‌اند که نه‌تنها باعث اشتغال‌زایی می‌شوند بلکه کیفیت برگزاری مراسم را هم افزایش می‌دهند؛ زیرا، این فیلم‌ها و عکس‌ها، معمولاً دوباره در مراسم نشان داده می‌شوند.
پذیرایی‌های لاکچری و لوکس!!
پذیرایی در مراسم‌های ترحیم مشهد، در بسیاری از مواقع فراتر از پذیرایی سنتی با خرما و چای می‌رود. امروزه شرکت‌هایی در مشهد فعالیت دارند که پک‌های اختصاصی با طراحی زیبا و حتی لوگوی خانواده یا عکس متوفی تولید می‌کنند. برخی خانواده‌ها حتی از شیرینی‌های سنتی، میوه و نوشیدنی‌های خاص استفاده می‌کنند تا از مهمانان با احترام بیشتری پذیرایی شود.
در بسیاری از این مراسم‌ها حتی نیروهای خدماتی با یونیفرم‌های رسمی حضور دارند و چای را با قندان‌های تزیین‌شده و سرویس مجلل سرو می‌کنند. این موارد نشان می‌دهند که کیفیت پذیرایی، به‌عنوان یک عامل مهم در جایگاه اجتماعی خانواده نیز محسوب می‌شود.
حمل‌ونقل، هماهنگی مهمانان و برنامه‌ریزی دقیق از دیگر موارد اقتصاد ترحیم
یکی از خدمات کمتر دیده‌شده اما بسیار مهم در برگزاری مراسم، بحث هماهنگی مهمانان و حمل‌ونقل است. بسیاری از خانواده‌ها برای راحتی مهمانان سالمند یا افرادی که از نقاط دور می‌آیند، ون یا اتوبوس اجاره می‌کنند. همچنین بعضی شرکت‌های خدمات ترحیم، مسئول هماهنگی زمان‌بندی، تعیین جایگاه سخنران، پذیرایی و تنظیم لیست مهمانان هستند.
برنامه‌ریزی دقیق این مراسم‌ها نه‌تنها باعث آرامش خاطر خانواده داغدار می‌شود، بلکه نشان‌دهنده حرفه‌ای شدن این صنعت بی‌صدا در شهر مشهد است.
از سنت تا صنعت؛ آیا باید اقتصاد ترحیم را جدی گرفت؟
شاید تا چند سال پیش صحبت کردن درباره صنعت ترحیم عجیب به نظر می‌رسید، اما اکنون این موضوع به واقعیتی انکارناپذیر تبدیل شده است. از آن جا که مشهد شهری مذهبی و پرجمعیت است، برگزاری مراسم‌های ترحیم با کیفیت و نظم بالا نه‌تنها به یک نیاز تبدیل شده، بلکه زمینه اشتغال صدها نفر را هم فراهم کرده است.
وجود مساجدی مانند مسجد توفیق و مسجد قبا، شرکت‌های تخصصی، مداحان حرفه‌ای و نیروهای خدماتی آموزش‌دیده، همگی نشانه‌هایی از اقتصاد پنهان در مراسم ترحیم هستند که هم نیازهای خانواده‌های داغدار و انواع مراسم‌های مذهبی را پاسخگو هستند و هم زمینه اشتغال و درآمد هزاران نفر را فراهم کرده‌اند.
اقتصاد مراسم ترحیم مشهد در یک نگاه
در نهایت، اقتصاد پنهان مجالس ترحیم در مشهد اگرچه در ظاهر فقط یک چرخه سنتی به‌نظر می‌رسد، اما در عمل باعث شده تا هم نیازهای خانواده‌های داغدار و هم نیازهای مذهبی مردم در مراسم‌های مختلف پاسخ داده شود و هم فرصت‌های شغلی زیادی برای جوانان ایجاد کرده است. انتخاب مساجد معتبر همچون مسجد توفیق احمدآباد مشهد و مسجد قبا خیام مشهد، همکاری با شرکت‌های خوش‌نام خدماتی و مدیریت صحیح این مراسم‌ها می‌تواند ضمن حفظ شأن و احترام متوفی و خانواده‌اش، به اجرای بی‌نقش انواع مراسم‌های ترحیم و مذهبی و اشتغال‌زایی افراد زیادی در جامعه کمک کند. امیدواریم با خواندن این مطلب اطلاعات کافی در این زمینه به دست آورید.
ارسال نظر