عبور از تحریم با ارزهای دیجیتال

بیت کوین و نسل‌های جدید ارزهای دیجیتال روز به روز در حال افزایش است و ایرانی‌ها نیز خود را علاقمند به سرمایه‌گذاری در آن نشان داده‌اند، چنانکه رییس کمیسیون اقتصادی مجلس طی گزارشی اعلام کرد تا پایان سال 96 ایرانی‌ها رقمی بالغ بر 2.5 میلیارد دلار در ارزهای دیجیتال سرمایه گذاری کردند، به عبارتی رقمی حدود 2.5 میلیارد دلار ارز از کشور در راستای اهداف نامشخصی از کشور خارج شد.

همچنین سایتی که در واقع یک استارت آپ خرید و فروش بیت‌کوین به شمار می‌رود، در آخرین گزارش‌های خود اعلام کرده که ایرانی‌ها در 6 ماه گذشته روزانه 16 میلیون دلار بیت کوین خرید و فروش کرده‌اند که رتبه ایران را در استفاده از بیت‌کوین به تنهایی 26 جهانی قرار می‌دهد. این رتبه در حالی است که سیاست‌گذار پولی کشورمان تاکنون هیچ واکنشی در مقابل استفاده از ارزهای دیجیتال نداشته است.

هرچند در اردیبهشت ماه سال جاری بانک مرکزی استفاده از ارزهای دیجیتال را ممنوع اعلام کرد و هدف از ممنوعیت آن را احتمال پول‌شویی دانست، اما محدودیتی برای فعالان استفاده از ارزهای دیجیتال پیش نیامد و حتی سایت‌های جدید ایرانی ارائه دهنده ارزهای دیجیتال ایجاد و گسترش پیدا کردند.

بررسی عملکرد بانک مرکزی نشان می‌دهد که هرچند بصورت سمبلیک با بکارگیری ارزهای دیجیتال موافقت نشده اما هنوز ظرفیت استفاده از آن‌ها برای شرایط دشواری نظیر تحریم‌ها برای بانک مرکزی مشخص نیست و تصمیم قاطعی برای رد استفاده از ارزهای دیجیتال اتخاذ نشده است.

گزارش‌ها نشان می‌دهد کشورهای توسعه یافته نیز استفاده از ارزهای دیجیتال و بویژه بیت‌کوین را قانونی شمرده و از ظرفیت آن استفاده می‌کنند، چنانکه آمریکا میزبان بیشترین تعداد کاربران ارز رمزپایه و بالاترین حجم معاملات بیت‌کوین در جهان است. این کشور از همان ابتدا با حمایت سیلیکون ولی، که مراکز متعدد ارزهای رمزپایه، استارتاپ‌های مربوط به بلاک‌چین و دستگاه‌های خودپرداز بیت‌کوین در آنجا قرار دارند، در عرصه‌ ارزهای مجازی پیشتاز بوده است و بسیاری از کشورها منتظرند عملکرد بیت‌کوین در آمریکا را ارزیابی کرده و سپس برای آن تصمیم‌گیری کنند.

 علاوه بر آمریکا‌، استونی، دانمارک، سوئد، هلند و فنلاند نیز با قانونی خواندن استفاده از ارز دیجیتال آن را مقدمه حذف پول نقد عنوان کرده‌اند.

هلند با شهر آرنهم که به شهر بیت‌کوین هلند معروف است، از معروف‌ترین کشورهای بیت کوین‌دوست در جهان است. قدرت خرید با بیت‌کوین در این کشور بسیار بالا است. با ارز قانونی بیت‌کوین می‌توان همه چیز از جمله گاز، مسکن و حتی خدمات دندانپزشکی دریافت کرد. استارتاپ‌های زیادی برای تنظیم استفاده از بیت کوین راه‌اندازی شده‌اند. خودپردازهای متعدد و همچنین سفارت بیت کوین در قلب آمستردام، نشان از مورد قبول بودن این ارز رمزپایه در هلند است.

علاوه بر این، سیستم بانکی کشور هلند، از بیت‌کوین به عنوان راهی برای ارتقای تکنولوژی خود و کاهش هزینه‌ها یاد می‌کند. میزبانی منظم شرکت‌های جهانی بیت‌کوین نظیر بیت‌پی در هلند به دفعات صورت می‌گیرد. علاوه بر هلند، فنلاند، کانادا، استرالیا و انگلستان نیز ارز قانونی بیت کوین را به عنوان یک سرویس مالی معتبر و قانونی اعلام کرده‌اند.

با وجود آنکه  هیچ برنامه رسمی برای استفاده از ارزهای دیجیتال در داخل ایران طراحی نشده است وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا با رصد تراکنش‌های ایرانیانی که در صرافی‌های متمرکز ارزهای دیجیتال اقدام به خرید و فروش می‌کنند، دولت ایران را متهم به استفاده از ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم‌های مالی کرده و از صرافی‌های آمریکایی عرضه‌کننده ارزهای دیجیتال خواسته تا از فروش کریپتوکارنسی به شهروندان و دولت ایران خودداری کنند.

ارز دیجیتال ظرفیت مناسبی برای تجارت‌های کوچک
بیژن عبدی، کارشناس اقتصادی، می‌گوید: آمریکا با اعمال تحریم‌های جدیدی علیه ایرانیانی که علاقمند به سرمایه‌گذاری در بیت کوین هستند اقدام به مسدودسازی آی‌پی‌های ایرانی در 2 صرافی Bitrex و Binance کرده است، که نشان دهنده آگاهی این کشور از ظرفیت ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم است. از سوی دیگر نشان‌دهنده رصد خزانه‌داری این کشور بر معاملات کلان بیت‌کوین است و می‌توان گفت اگر ایرانی‌ها می‌خواهند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند باید سراغ صرافی‌های کوچک دیگر بروند.

 وی افزود: مسلما برای تراکنش‌های با حجم بالا، چنین محدودیت‌هایی وجود دارد اما صرافی‌های دیگر بدون دریافت اطلاعات هویتی که بتوان بر مبنای آن تحریم کرد، تراکنش‌های کوچک را انجام می‌دهند. 

 عبدی در پاسخ به این  پرسش  که آیا با بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال، می‌توان تحریم‌های نفتی و شبکه انتقال پولی موجود را دور زد؟ گفت: ارزهای دیجیتال یک ابزار هستند و تبدیل کردن آن به یک استراتژی بلندمدت برای دور زدن تحریم‌ها کار غیرممکنی است؛ به عبارتی هرچند نمی‌توان این ارزها را برای دور زدن تحریم تجارت‌های بزرگ نظیر نفت استفاده کرد اما از این ظرفیت برای نقل و انتقال پول تجار با حجم‌های کوچک می‌توان بهره گرفت.

موانع موجود برای بکارگیری ارزهای دیجیتال در ایران
او ادامه داد: یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که در حال حاضر مانع فعالیت بازرگانان با ارزهای دیجیتال است، مشکل قانون اجباری بودن تحویل ارز پس از صادرات است. بر اساس پیمان‌سپاری ارزی که از اردیبهشت ماه سال جاری برای تمام بازرگانان اجباری شده است، بازرگانان باید عین رقم صادراتی خود را به صورت حواله در اختیار وارد‌کنندگان قرار دهند که اگر این عملیات نقل و انتقال با ارزهای دیجیتال صورت گیرد عملا قانون پیمان‌سپاری ارز غیرقابل اجراست.

وی تاکید می‌کند: همچنین به دلیل غیرقانونی اعلام شدن خرید و فروش ارزهای دیجیتال به اشخاصی که می‌خواهند در داخل کشور آن را نقد کنند به همین بهانه بهای کمتری برای ارزهای دیجیتال پرداخت می‌شود.

این کارشناس اقتصادی همچنین معتقد است: آخرین دلیلی که باعث می‌شود نتوان از ارزهای دیجیتال در ایران استفاده کرد نپذیرفتن این ارزها در اسناد گمرکی و ترخیص است، بدین معنی که اگر پیش‌فاکتور با ارز دیجیتال باشد عملا هیچ تعریفی در عملیات‌ بازرگانی ایران ندارد.

سید ناصر موسوی لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، همچنین درباره بکارگیری ارزهای دیجیتال می‌گوید: استفاده از ظرفیت ارزهای دیجیتال نیازمند بررسی‌های همه جانبه است و علت سکوت بسیاری از کشورها در قبال بلاکچین و ظرفیت ارزهای دیجیتالی را باید نامشخص خواندن مبدا و چگونگی تصمیم‌گیری برای ارزش آن دانست.

وی معتقد است: بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال نمی‌توانند بستری برای دور زدن تحریم‌ها باشند اما مسیرهای فرعی قابل تاملی به شمار می‌روند که سیاست‌گذار پولی و مالی با سنجیدن جوانب مختلف می‌تواند میزان استفاده از آن را بررسی و اعلام کند.

منبع: خانه ملت