پیشرفت پروژه‌ تلسکوپ غول‌پیکر ماژلان

سایت تلسکوپ غول‌پیکر ماژلان (GMT) در نزدیکی شهر لاسرنا (La Sirena) در شیلی قرار دارد. ارتفاع منطقه‌ای که به عنوان محل قرارگیری تلسکوپ ماژلان انتخاب شده حدود ۲۵۰۰ متر است. عملیات خاک‌برداری سایت رصدخانه در ماه گذشته میلادی آغاز شده است. علاوه بر این تیم پروژه به تازگی پیمانکار ساخت مقر تلسکوپ را نیز انتخاب کرده‌ است. ساختاری که آینه‌های عظیم تلسکوپ ماژلان و ابزارهای علمی تلسکوپ روی آن قرار خواهند گرفت. ساخت مقر چیزی در حدود ۱۲۰ میلیون تا ۱۴۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت و بخش زیادی از هزینه‌ی نهایی پروژه را شامل می‌شود. پیش‌بینی می‌شود بودجه‌ی مورد نیاز برای کل پروژه به یک میلیارد دلار برسد.

تلسکوپ ماژلان از هفت آینه‌ی اصلی تشکیل خواهد شد که در کنار هم آینه‌ای به قطر ۲۴/۵ متر را شکل خواهند داد. این در حالی است که قطر آینه‌ی بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های فعلی حدود ده متر است. تاکنون تنها یک آینه‌ی این تلسکوپ به طور کامل آماده شده است. آینه‌های تلسکوپ ماژلان در دانشگاه آریزونا ساخته می‌شوند. قطر هر آینه‌ی تلسکوپ ماژلان ۸/۴ متر است و برای انتقال آینه‌ها به شیلی راهی به جز استفاده از کشتی وجود ندارد.

تلسکوپ ماژلان در زمینه‌های مختلف علم اخترشناسی به کمک دانشمندان خواهد آمد. از بررسی جو سیارات فراخورشیدی نزدیک و جست‌وجو برای یافتن نشانه‌های حیات در آن‌ها تا بررسی چگونگی شکل‌گیری اولین کهکشان‌ها و جمع‌آوری اطلاعاتی که شاید به حل معمای ماده‌ی تاریک و انرژی تاریک کمک کند.

احتمالا تلسکوپ ماژلان در سال ۲۰۲۶ با چهار یا پنج آینه کار خود را آغاز خواهد کرد. طبق گفته‌ی مسئولان پروژه با آماده شدن چهار یا پنج آینه، مقر، گنبد و تعدادی از ابزارهای علمی، رصدخانه‌ی ماژلان شروع به فعالیت خواهد کرد. این کار باعث خواهد شد تا مطالعات مهندسی و آزمایش‌های مورد نیاز نیز پیش از آغاز به کار اصلی تلسکوپ انجام شود. در نهایت تلسکوپ احتمالا در سال ۲۰۲۸ با تمام توان آسمان را رصد خواهد کرد.

تلسکوپ ماژلان یک پروژه‌ی خصوصی است و به همین دلیل تامین هزینه‌های آن کار آسانی نیست. دانشگاه‌ها و موسسه‌های علمی بخشی از هزینه‌های این پروژه را تامین می‌کنند تا به زمان رصد و داده‌های پروژه دسترسی پیدا کنند. گرفتن بودجه در زمان پیش‌بینی‌شده یکی از چالش‌های اصلی تیم پروژه‌ی تلسکوپ ماژلان است.

ماژلان تنها تلسکوپ غول‌پیکر دهه‌ی ۲۰۲۰ نخواهد بود. تلسکوپ سی متری در هاوایی و تلسکوپ فوق‌العاده بزرگ (ELT) در شیلی دیگر پروژه‌هایی هستند که قرار است در دهه‌ی ۲۰۲۰ افتتاح شوند.

داده‌های این سه تلسکوپ غول‌پیکر تا سال‌های سال ارزشمند و کم‌نظیر باقی خواهند ماند و نوید جهشی بزرگ را در علم اخترشناسی می‌دهند. این در حالی است که برنامه‌های مختلفی برای ساخت تلسکوپ‌های فضایی نسل جدید نیز در دستور کار قرار گرفته است.

امیررضا کامکار