سه شرط جدید، یا بازتعریف مسیر دیپلماسی با آمریکا

اما یک نگاه دقیق‌تر نشان می‌دهد که این بیانات بیش از آن‌که «درِ مذاکره» را ببندد، در واقع مسیر جدیدی برای آن باز کرده است.

سال‌هاست روند مذاکرات، حتی در شکل غیرمستقیم، بر پایه شروطی بود که آمریکا روی میز می‌گذاشت: محدودیت هسته‌ای، کاهش توان موشکی و مهار نقش ایران در منطقه. اما این‌بار برای نخستین‌بار، تهران شروط خود را اعلام کرد:

 1. پایان حمایت واشنگتن از اسرائیل،

 2. جمع‌کردن پایگاه‌های نظامی از منطقه،

 3. توقف مداخلات سیاسی و امنیتی در کشورهای منطقه.

نکته مهم این است که این شروط نه برای مذاکره، بلکه برای «رابطه و همکاری» مطرح شد. کشوری که قصد مذاکره ندارد، اصولاً شرط همکاری تعیین نمی‌کند. اعلام شرط یعنی قبول اصل همکاری؛ اختلاف فقط بر سر چارچوب است.

این جابه‌جایی معنایی، پیام اصلی سخنرانی ایشان بود: اگر قرار است تعامل شکل بگیرد، این‌بار میز، دوطرفه است.

نه فقط میز مطالبات آمریکا، بلکه میز مطالبات ایران.

برخلاف برداشت عمومی، این سخنان نه اعلام قفل سیاسی، بلکه نشانه یک تغییر استراتژیک است:

ایران، بعد از سال‌ها موضع دفاعی در مذاکرات، اکنون در جایگاه طرف مطالبه‌گر ظاهر می‌شود. این زبان، زبان کشوری نیست که مذاکره را نفی می‌کند؛ زبان کشوری است که قواعد بازی را بازنویسی کرده است.

پیام روشن به دستگاه سیاست خارجی نیز معلوم است:

از نگاه تهران، «مذاکره بدون تعیین تکلیف متقابل» دیگر معنایی ندارد.

اگر آمریکا مطالباتی دارد، ایران هم دارد.

و همین، آغاز فصل جدید دیپلماسی است.

شاید برخلاف انتظارات عمومی، این سخنان به‌جای پایان مذاکره، مقدمه بازگشت آن باشد؛ مذاکره‌ای متفاوت، نه برای تسلیم یا معامله‌ یک‌طرفه، بلکه برای تعیین چارچوب همکاری در منطقه‌ای که پس از جنگ غزه دیگر مانند گذشته نخواهد بود.

به این ترتیب، پیام اصلی سخنان اخیر را می‌توان چنین تفسیر کرد:

دیپلماسی نه متوقف شده و نه رد شده؛ بلکه از حالت یک‌طرفه به حالت متقابل تغییر یافته است.

ایران اعلام کرده است اگر آمریکا فهرست مطالبات خود را دارد، تهران نیز فهرست راهبردی خود را روی میز قرار می‌دهد. این تحول، مذاکره را از سطح «پاسخ به فشار» به سطح «تعامل مبتنی بر برابری» منتقل می‌کند

پس در یک جمله 

دیپلماسی متوقف نشده، بلکه بازتعریف شده است.

ایران اعلام می‌کند که دوران مذاکرات یک‌طرفه به پایان رسیده است. هرگونه گفت‌وگوی آینده باید بازتاب‌دهنده نگرانی‌ها و خواسته‌های دوطرف باشد، نه فقط انتظارات ایالات متحده.

این یعنی مذاکرات جامع 

یاسر هاشمی