ایران موشک‌هایش را برای دور جدید درگیری رو می‌کند

جنگ کوتاه اما شدید میان اسرائیل و ایران بار دیگر نشان داد که کشورها برای بقا و امنیت، هم به یک سپر مؤثر (سیستم‌های دفاع هوایی و موشکی) و هم به یک شمشیر نیرومند (توانایی انجام حملات دقیق علیه اهداف ارزشمند) نیاز دارند. علاوه بر این، داشتن ذخایر کافی برای تداوم عملیات در دوره‌های طولانی نیز اهمیت حیاتی دارد.

به گزارش خبر فوری به نقل از ژئوپتیکال مونیتور، اسرائیل با اتکا به سامانه‌های پیشرفته دفاع هوایی خود – که بخش بزرگی از آن با کمک آمریکا تقویت شده – و حملات علیه اهداف ایران توانست ضرباتی به ایران وارد کند اما ایران نیز با پرتاب‌های گسترده موشک‌های بالستیک و پهپادها، توانست آسیب‌هایی در خاک اسرائیل ایجاد کند و آسیب‌پذیری دفاعی این کشور را نمایان سازد. این حملات خسارات فیزیکی و روانی قابل توجهی بر جای گذاشتند.

برای اتحادیه اروپا که به دنبال توسعه توان دفاعی و نظامی مستقل خود است، این درگیری نمونه‌ای روشن از واقعیت‌های جنگ مدرن بود.

حملات دقیق و دفاع مقاوم، اما اشباع‌شده

در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، اسرائیل حمله‌ای گسترده علیه برنامه هسته‌ای و زیرساخت‌های نظامی ایران آغاز کرد. بنیامین نتانیاهو این اقدام را با استدلالی توجیه کرد که ایران «در آستانه ساخت سلاح هسته‌ای تهدیدکننده موجودیت اسرائیل» قرار دارد.

موج نخست حملات اسرائیل سامانه‌های دفاع هوایی و موشک‌های زمین به هوای ایران را هدف گرفت تا راه برای حملات بعدی باز شود. تا پایان درگیری، اسرائیل ۱۱ دانشمند هسته‌ای و ۳۰ مقام نظامی را هدف قرار بدهد. با وجود دقت حملات، از مجموع ۱۱۰۰ کشته‌شده، ۴۴۰ نفر غیرنظامی بودند.

در مقابل، ایران همان شب با پرتاب ۱۵۰ موشک بالستیک به اسرائیل پاسخ داد و در مجموع بین ۳۷۰ تا ۵۵۰ موشک بالستیک و بیش از ۱۰۰۰ پهپاد به کار گرفت. به ادعای مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، حدود ۵۰ پهپاد توانستند به اهداف اصابت کنند که منجر به کشته شدن ۲۹ نفر، زخمی شدن نزدیک به ۳۰۰۰ نفر و میلیاردها دلار خسارت شد.

با وجود رهگیری برخی از موشک‌های بالستیک، ضربات روانی شدیدی بر اسرائیلی‌ها وارد شد. روزنامه لوموند گزارش داد: «خیابان‌ها خالی، چهره‌ها مضطرب، فروشگاه‌ها، مدارس و کسب‌وکارها تعطیل‌. از زمان آغاز جنگ با ایران، کشور بار دیگر از حرکت ایستاده است.»

ایران قدرت موشکی‌اش را رو نکرد

پهپادهای ایرانی اما رهگیری شدند و نقش اصلی آنها نه در اصابت به اهداف کلیدی، بلکه در اشباع کردن سامانه‌های دفاعی بود.  این در حالی است که ایران موشک‌های کروز پیشرفته‌تری مانند «سومار» و «هویزه» در اختیار دارد که توانایی تغییر مسیر و پرواز در ارتفاع پایین – و بنابراین سخت‌تر شدن رهگیری – را دارند. این موضوع نشان می‌دهد ایران شاید عمداً این تسلیحات را برای بازدارندگی و مذاکرات آینده کنار گذاشته است.

 فشار بر دفاع چندلایه اسرائیل

حملات مداوم ایران سامانه چندلایه دفاعی اسرائیل – شامل گنبد آهنین، فلاخن داوود، سامانه باراک و پیکان، به همراه دو باتری آمریکایی تاد – را تحت فشار قرار داد. هر موشک یا پهپاد رهگیری‌شده نیازمند یک موشک رهگیر است و همین موضوع ذخایر اسرائیل و آمریکا را به سرعت مصرف می‌کرد.

کارشناسان هشدار دادند که نشانه‌های خستگی در شبکه دفاعی اسرائیل آشکار بود؛ باتری‌ها باید با سرعت بالا جابه‌جا و دوباره بارگذاری می‌شدند و این روند ناپایدار نشان داد که به سامانه‌های دفاعی مقیاس‌پذیر و خودکار نیاز فوری وجود دارد.

در نهایت، آمریکا در ۲۲ ژوئن رسماً وارد جنگ شد. در عملیاتی که، هفت بمب‌افکن B-2 آمریکا ۱۴ بمب سنگرشکن بر فراز تاسیسات هسته‌ای ایران رها کردند. هرچند تأثیر واقعی این عملیات بر برنامه هسته‌ای ایران محل تردید است، اما دو روز بعد، در ۲۴ ژوئن، با اعلام ترامپ، آتش‌بس برقرار شد.

 درس‌هایی برای اروپا

اروپایی‌ها در جریان این جنگ بیشتر نظاره‌گر بودند، اما این درگیری برای آنها آموزه‌های مهمی داشت. اروپا که تاکنون تمرکز خود را بر جنگ اوکراین گذاشته، باید توجه کند که بدون داشتن توانایی‌های دوگانه – هم دفاعی و هم تهاجمی – امنیت خود را تضمین نخواهد کرد.

در غیاب حملات دقیق علیه زیرساخت‌های موشکی ایران در مراحل نخست، حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌های ضد موشکی اسرائیل نیز می‌توانستند زیر حجم سنگین حملات از کار بیفتند.

اتحادیه اروپا چند ماه پیش از این جنگ «سند دفاعی – آمادگی ۲۰۳۰» را منتشر کرده بود که در آن بر استقلال بیشتر از آمریکا تأکید شد. این سند هفت اولویت دفاعی را مشخص می‌کند که شامل «دفاع هوایی و موشکی» و «سامانه‌های توپخانه‌ای و موشکی دوربرد برای حملات دقیق» است دقیقاً همان حوزه‌هایی که جنگ اسرائیل و ایران اهمیتشان را ثابت کرد.

 ظرفیت‌های صنعتی و گزینه‌های اروپایی

رئیس کمیسیون اروپا، اورسولا فون در لاین، تصریح کرده است: «ما باید بیشتر از اروپایی‌ها بخریم، این یعنی تقویت پایه صنعتی و فناوری دفاعی اروپا.» در حال حاضر، برخی کشورها همچنان به خرید تجهیزات آمریکایی مانند سامانه پاتریوت یا موشک‌های تاماهاوک علاقه دارند. با این حال، اروپا نیز گزینه‌های قابل توجهی دارد:

 سامانه دفاع هوایی SAMP/T NG و موشک‌هایCAMM،  موشک کروز هواپرتاب؛ استورم شادو/اسکالپ (فرانسوی-بریتانیایی) که در اوکراین کارایی خود را نشان داده است. موشک آلمانی-سوئدی تائوروس KEPD-350 و پروژه ELSA برای توسعه موشک کروز زمینی (برد ۱۰۰۰ کیلومتر به بالا) با همکاری فرانسه، آلمان، ایتالیا، لهستان و احتمالاً بریتانیا و سوئد.

اما مشکل اصلی تولید است. اروپا باید ظرفیت صنعتی خود را برای افزایش سرعت ساخت، افزایش ذخایر و تأمین مالی پایدار گسترش دهد. تنها با این اقدامات می‌تواند در آینده به‌طور مستقل عمل کند و از غافلگیری در برابر بحران‌های مشابه جلوگیری نماید.

منبع: خبر فوری