پیشنهاد برجام ۲

 ریچارد هاس- رئیس شورای روابط خارجی آمریکا

منبع: یورو آتلانتیک

مترجم: مریم اسعدی‌تهرانی

ایالات متحده از برجام خارج شد، یکی از شاخه‌های نظامی ایران (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) را به عنوان سازمان تروریستی خارجی معرفی کرد، تحریم‌های اقتصادی را بر علیه هزاران فرد و نهاد برقرار و گام‌هایی برداشت تا فروش نفت برای ایران بی‌نهایت دشوار شود.

این سیاست ایالات متحده جواب داد، از این رو که بیشتر کشورها از جمله آن‌هایی که با سیاست ترامپ موافق نیستند به این نتیجه رسیده‌ و تشخیص داده‌اند که بهتر است پیوندهای تجاری و سرمایه‌گذاری خود را نه با ایران که با ایالات متحده حفظ کنند.

صادرات نفت ایران به شدت کاهش یافته و انزوای اقتصادی این کشور نیز واقعی و در حال افزایش است. اقتصاد آنها حدود ۴ درصد در سال ۲۰۱۸ کوچکتر شده و پیش‌بینی می‌شود که امسال نیز ۶ درصد دیگر کوچک‌تر شود و ارزش پول ملی آنان نیز در حال پایین آمدن است.

گزارش‌هایی نیز هست که از بالا رفتن شدید قیمت‌ها، کمبود مواد خوراکی و دارو و کاهش نقل و انتقال مالی به حزب‌الله و شبه نظامیان مختلفی خبر می‌دهد که محور اصلی تلاش‌های ایران برای اثرگذاری در منطقه هستند.

اما با وجود اینکه این فشار(از سوی آمریکا) روشن و واضح است، هدف آن چندان مشخص نیست. بسیاری از مقام‌ها در دولت ترامپ از تغییر رژیم حمایت می‌کنند. اما بعید است که چنین چیزی اتفاق بیفتد. چهل سال پس از انقلابی که شاه را سرنگون کرد، به نظر می‌رسد حکومت و نظام سیاسی ــ دینی منحصر به فرد ایران آن قدر قوی باشد که در برابر فشار ایالات متحده دوام بیاورد و دشواری‌های اقتصادی را پشت سر بگذارد.

پیامد محتمل‌تر این است که جنگ اقتصادی ایالات متحده به جنگ واقعی منجر شود. ایران نشان داده که فقط درد و رنج را جذب نمی‌کند و می‌تواند صادرکننده‌ آن نیز باشد و به‌طور تقریبی شکی نیست که ایران در حملات اخیر به نفتکش‌ها در دریای عمان و حملات پهبادی به فرودگاه عربستان سعودی توسط حوثی‌های یمن نقش داشته است.

حکومت ایران نیز نیت خود برای خروج تدریجی از محدودیت‌های هسته‌ای وضع شده زیر نظر «برجام» را اعلام کرده است. طبق اعلام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به آهستگی در حال افزایش میزان تولید سوخت هسته‌ای خود است. همچنین، به نظر می‌رسد این کشور تصمیم گرفته میزان غنی‌سازی اورانیوم خود را به سطح تسلیحاتی نزدیک‌تر کند.

تمام این موارد در عمل خطر ایجاد یک درگیری پرهزینه بین ایران و یک یا چند تا از همسایگانش یا ایالات متحده را بالا می‌برد. این درگیری تقریباً بدون شک شدید و پر دامنه خواهد بود و به ایالات متحده، اسرائیل و ایران ضرر وارد خواهد کرد.

جایی بین یک جنگ پرهزینه و یک تغییر نظام غیر محتمل یک شکل سوم هم وجود دارد؛ این شکل سوم مستلزم آن خواهد بود که ترامپ به دنبال دیپلماسی برود. او مسیر تعامل با کره‌شمالی را تغییر داد و می‌تواند همین کار را با ایران بکند.

انتقاد دولت ترامپ از برجام بیشتر درست بود تا غلط. در حالی که این توافق باعث کاهش توان هسته‌ای ایران و افزایش زمان مورد نیاز برای گسترش‌ سلاح‌های هسته‌ای شد، محدودیت‌هایی که این کشور پذیرفت نسبتاً کوتاه‌مدت بودند زیرا در دهه‌ بعدی تمام می‌شوند. در آن زمان، ایران می‌توانست موارد کلی پذیرفته شده را رعایت کند، اما تمام موارد لازم برای ساخت تجهیزات هسته‌ای را بدون کوچکترین هشداری فراهم کند. چنین چیزی خروج ایالات متحده از برجام را توجیه نمی‌کرد (به خصوص با توجه به اینکه ایران کاملاً برجام را رعایت می‌کرد)، اما در عمل مورد مناسبی برای مذاکره‌ دوباره را فراهم می‌کند.