سرویس سیاسی

باز خبرهایی از جنس خون و نابرابری و خشونت علیه زنان منتشر شد که در انتها منجر به توقیف خبرگزاری نشر دهنده خبر آن شد، اما هنوز نقص قوانین این حوزه برطرف نشده است. در سال‌های اخیر به تناوب شاهد برخوردهای تند و غیرانسانی با زنان از سوی خانواده‌ها بوده‌ایم که تحت عنوان قتل یا ضرب و جرح و ناقص‌سازی ناموسی بوده‌ایم. جهت بررسی موضوع فوق گفتگو کردیم با مژگان ایلانلو مستندساز و فعال مدنی که سال‌ها در حوزه‌های زنان پژوهش و مطالعه انجام داده است. مشروح گفتگو را می‌خوانیم:

 در سال‌های اخیر بیشتر شاهد برخوردهای خشن و خشونت‌های خانگی و قتل‌های ناموسی بوده‌ایم؛ ماهیت و علت این حوادث چیست؟ اصولا در سال‌های اخیر شاهد چه موارد متمایزی در این زمینه بوده‌ایم؟

متاسفانه جامعه‌ی ما سال‌هاست که به شکل ترسناکی دچار فاجعه‌ای به نام قتل‌های خانوادگی شده است که تحت عنوان قتل‌های ناموسی شناخته می‌شود.

یکی از اصلی‌ترین دلایل آن این است که ما در قانون چیزی به نام خشونت خانگی نداریم مثلا اگر کسی به صورت تصادفی کسی را بکشد خیلی سخت‌تر مجازات می‌شود تا اینکه یک نفر به عمد چاقو بردارد و سر دختر یا همسرش را ببرد.

دلیل آن نیز این است که در طول این سال‌ها مجازاتی برای قتل‌های خانوادگی نداشتیم و چیزی به نام قتل‌های خانگی نداریم و قابل پیگرد قانونی نیست، این یکی از بزرگترین خلاءهای موجود در جامعه‌ی ماست.

این مسئله را بگذارید در کنار اینکه جامعه‌ی ما جامعه‌ی در حال گذار است، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و تغییر مناسبات خانوادگی و حضور بیشتر زنان در اجتماع باعث شده که ساختارهای سنتی بهم بریزد و تغییر کند.

طبعا برخوردها و تنش‌هایی در خانواده به وجود می‌آورد. وقتی شما از یک طرف قانون درستی ندارید که این قانون جامع و مانع باشد یعنی ممانعت کند از بروز چنین جرم‌هایی و جامعیتی داشته باشد که همه طرفین را در بر بگیرد و فضای فرهنگی و رسانه‌ای پر از تضاد باشد متاسفانه هر از گاهی شاهد جنایت‌های هولناکی می‌شویم که بدآموزی‌های بسیار بسیار بدتری را در بقیه آدم‌هایی که زنده می‌مانند دارد.

طبق گزارشی که الناز محمدی ارائه داده از سال ۹۸ تا ۱۴۰۰ فقط ۶۰ قتل ناموسی در استان خوزستان داشته‌ایم و در یک مورد از آن‌ها هم قاتل مجازات نشده است، مسئله‌ی بی‌کیفری اتفاق افتاده و قاتل آزاد شده است. نزدیکترین آن ماجرای فاطمه است که دو سال پیش پسر عمویش که همسر او بود سر او را برید و به دلیل گذشت اولیا آن قاتل آزاد شد. این مسئله خیلی دردآور است شما (با کیفر ندادن) چه پیامی به زنان و مردان می‌دهید؟

تدوین قانون خشونت‌های خانگی نه فقط زنان را از زیر داس و شمشیر و خودسوزی نجات می‌دهد بلکه به مردان کمک می‌کند که انسان‌های قاتلی نشوند و من واقعا متاسفم که در طول این سال‌ها عزم ملی برای چنین اتفاقی وجود نداشته است.

طرحی که در راستای حمایت از زنان و منع خشونت خانگی به مجلس ارسال شد در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آیا ممکن است به زودی به نتیجه برسد؟

متاسفانه هیچ عزم ملی برای مقابله با خشونت علیه زنان نداریم، چون قرائت خاص مردسالارانه و سنتی همچنان می‌خواهد مقاومت کند.

نگاه کنید؛ در سال آخر احمدی نژاد معاون زنان ایشان به همراه قوه قضاییه کمیسیونی را تشکیل دادند که قرار شد لایحه‌ای مبنی بر جرم‌انگاری خشونت‌های خانگی تدوین شود و چندین سال طول کشید تا خانم مولاوردی آمد و قانون تدوین شد و برای برخی بررسی‌ها به مجلس رفت و مشکلاتی داشت که برگشت خورد چون قوه قضاییه باید در این مورد نظر می‌داد.

چندین سال در دوره آقای آملی این موضوع مسکوت ماند وقتی آقای آملی رفتند تیم رئیسی با این شعار آمد که در برابر این موضوع عزم جدی وجود دارد و به سرعت این لایحه تصویب خواهد شد.

چند سال هم در دوره ریاست آقای رئیسی بر قوه قضائیه این قانون معطل ماند و برای مشورت به قم فرستاده شد. خیلی از گرو‌‌ه‌های خاص مربوط به زنان با این عنوان که این‌ها با توجه به مسئله تمکین زن از مرد همخوانی ندارد، مخالفت‌هایی را نشان دادند قانون نیز از قم برگشت و به کمیسیون لوایح دولت آمد.

مسئله قتل فجیع رومینا پیش آمد که رئیس جمهور دستور داد مسئله بررسی شود و خانم جنیدی این موضوع را بررسی کردند که به مجلس فرستاده شد اما مجلس اعلام کرده است این مسائل اولویت ما نیست.

شما نمی‌دانید در طول این ۱۱ سال در هر روز چه زنانی سوخته شدند، چه زنانی سر بریده شدند، اعضایی که قطع شد، چه زنانی که وقتی دیدند قانون از آن‌ها حمایت نمی‌کند دست به اقدام زدند و انتقام گرفتند. من می‌توانم این مسئله را به عنوان کسی که در جریان این موضوعات بوده است با قاطعیت اعلام کنم هیچ مسئله‌ای مهم‌تر از تصویب این قانون در بسترهای مختلف نیست.

در دولت جدید بنظر شما منع خشونت خانگی به چه مرحله‌ای می‌رسد؟ آیا امکان دارد دولت رئیسی اقدام مثبتی در این زمینه انجام دهد؟

آقای رئیسی وقتی به عنوان رئیس قوه قضاییه آمدند اسم لایحه را به صیانت و کرامت زنان تبدیل کردند اما وقتی به دولت برگشت خانم جنیدی گفتند کلمه صیانت حقوقی نیست، طی این ۱۱ سال فقط اسم این طرح عوض شده است و هیچ کاری صورت نگرفته است. من امیدواریم آقای رئیسی که قبلا شعار تصویب این طرح را می‌داد الان که در دولت هست برای تلاش این لایحه تصویب کند.

 نکته آخر

مسئولین یک لحظه فقط فکر کنند تمام زنانی که بدنشان به آتش کشیده می‌شود قطع عضو می‌شوند و... قطعا در لحظه آخر امید داشتند که کسی به آن‌ها کمک می‌کند، برای آن امید باید فریادها را بلندتر کرد.

من متاسفم که می‌گویم در یک سال اخیر به شدت شروع به برخورد با انتشار این مسائل کرده‌اند که منتشر نشود. شما وقتی جامعه‌تان در حال طوفان است چشم‌هایتان را ببندید تغییری ایجاد نمی‌شود بلکه باید خانه ایمن بسازید.

فضای مجازی الان مثل این شده است که فردی که گواهینامه ندارد را پشت ماشین بنشانید، اگر جاده را ببندید آن فرد از جاده دیگری می‌رود، اجازه دهید فعالان مدنی به مردم گواهینامه و آگاهی دهند. در برخی مراکز گفته‌اند اگر زنی گفت بدن او توسط همسر سوزانده شده فرض را بر خودسوزی بگذارید در یک مورد نیز فردی با دست بسته سوزانده شده بود که باز هم گفته بودند خودسوزی بوده است!

انکار هیچوقت راه به جایی نمی‌برد جز اینکه جامعه را به انفجار می‌رساند.