تهران در حال فرونشست است

بر اساس مقاله‌ای که در مجلۀ معتبر «Nature» منتشر شد، دانشمندان داده‌های جمع‌آوری شدۀ ماهواره‌ای در سال‌های اخیر را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و دریافتند که برخی مناطق شهر و بسیاری از روستاها در منطقه شمال غرب تهران در حال فرونشست هستند. از جمله تبعات فرونشست می‌توان به پیدایش ناگهانی حفره‌ها و روزنه‌های عظیم در برخی مناطق اشاره کرد.

«علی بیت‌اللهی» رئیس زلزله شناسی در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تهران در گفتگو با مجله نِیچر بیان کرد: «در یکی از موارد، پس از اینکه  فرونشست بزرگی در زمین ایجاد شد، کشاورزی برای چندین ساعت در آن سوراخِ ۶ متری به دام افتاده بود. گودال‌های ایجاد شده در اطراف زمین‌های کشاورزی بر محصولات زراعی تاثیر می‌گذارد، چرا که آب‌های لازم برای آبیاری اراضی تشنه را خشک می‌کند.» در مطالعه جدیدی که بر روی داده‌های ماهواره‌ای انجام شد، محققان دریافتند که نرخ فرونشست فعلی تهران در میان بالاترین نرخ‌های ثبت شده در کل جهان است. لذا خشکسالی، سدسازی و جمعیتِ در حال افزایش از عواملی هستند که به از دست رفتن آب‌های زیر زمینی دامن می‌زنند. یکی دیگر از اکتشافات ناخوشایند این بود که بارش باران توانایی پر کردن مخازن آب‌های زیر زمینیِ تحلیل رفته را ندارد؛ پس شاید احیای اراضی قدری دیر شده باشد.

یافته‌های دانشمندان جواز انتشار در مجله «Remote Sensing of Environment» را کسب کرده است. تهران، تنها شهرِ در حال فرونشست نیست. مشاهدات ماهواره‌ای نشان می‌دهد که ونیز ایتالیا، بخش‌هایی از غرب تگزاس و لوئیزیانا، دره سن خواکین کالیفرنیا و فرودگاه بین‌المللی سانفرانسیسکو از جمله قربانیان پدیده فرونشست هستند. تحقیقات قبلی خشک شدن آب‌های زیرزمینی را بعنوان عامل فرونشست تهران اعلام می‌کردند که این امر در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی آغاز شده بود.

اولین نشانه‌های این پدیده در زمین‌های کشاورزی نمایان گردید؛ از سال ۲۰۰۳، این مشکل به نواحی شهری در شرق هم گسترش پیدا کرده؛ بطوریکه اثرات فرونشست تهران در جاده‌ها نیز مشهود است. حفر غیرقانونی چاه می‌تواند خطر فرونشست را افزایش بدهد. مقامات دولت ایران در تلاش هستند تا جلوی این حفره‌ها را بگیرند؛ اگرچه ۱۰۰۰۰۰ چاه غیرقانونی تاکنون احیا شده و زمین به حالت بازگشته است، اما هنوز ۳۰۰۰۰ چاه دیگر باقی است. اگر فرونشست تداوم داشته باشد، راه آهن، پل‌ها، خطوط لوله نفت و گاز و زیرساخت‌های الکتریکی با خطر جدی مواجه خواهند شد. پس باید هر چه زود تدابیری اندیشیده شود.

ترجمه: منصور نقی لو