پیچیدگی و شکنندگی اوضاع در خاورمیانه؛
پاسخ موشکی ایران به پایگاه آمریکا در قطر
وزارت خارجه روسیه حملات اولیه آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران را «بی‌دلیل» و «خطرناک» خواند و چین نیز هشدار داد که چنین اقداماتی می‌تواند به «سابقه‌ای بد» برای درگیری‌های جهانی منجر شود/ تحلیلگران بر این باورند که راه‌حل نظامی نه تنها به نتیجه مطلوب منجر نخواهد شد، بلکه می‌تواند تنش‌ها را تشدید کرده و پیامدهای ناخواسته‌ای به دنبال داشته باشد
درگیری با ایران، روزانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار برای رژیم صهیونیستی هزینه دارد
امیرحسین مصلی/ روزنامه نگار
جمهوری اسلامی ایران در روز ۳ تیر ۱۴۰۴ در پاسخ به حملات اخیر ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای خود، پایگاه نظامی ال‌اودید در قطر، که محل استقرار نیروهای آمریکایی است، را هدف حمله موشکی قرار داد. این اقدام تلافی‌جویانه که پس از حملات آمریکا به سه سایت غنی‌سازی هسته‌ای ایران صورت گرفت، موجی از واکنش‌های بین‌المللی و نگرانی‌های اقتصادی را به دنبال داشته است. اگرچه سیستم‌های دفاع هوایی قطر ادعا می‌کند موفق به رهگیری موشک‌ها شدند و تلفاتی گزارش نشده، این رویداد بار دیگر عمق تنش‌های منطقه‌ای و پیامدهای گسترده آن بر سیاست و اقتصاد جهانی را به نمایش گذاشت.
رویدادهای اخیر ریشه در حملات ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران دارد که در روزهای منتهی به ۳ تیر ۱۴۰۴ انجام شد. این حملات، که به گفته منابع خبری بخشی از درگیری‌های منطقه‌ای با رژیم صهیونیستی بود، خشم مقامات ایرانی را برانگیخت و منجر به این پاسخ نظامی شد. پایگاه ال‌اودید، یکی از مهم‌ترین مراکز حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه، هدف این حمله قرار گرفت. رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در واکنشی کنایه‌آمیز این حمله را «بسیار ضعیف» توصیف کرد و از ایران به دلیل عدم ایجاد تلفات تشکر نمود. با این حال، این رویداد به سرعت به موضوعی داغ در عرصه بین‌المللی تبدیل شد و نگرانی‌ها از تشدید درگیری‌ها در منطقه را افزایش داد.
دولت قطر این حمله را به شدت محکوم کرد و اعلام داشت که سامانه‌های دفاعی این کشور با موفقیت موشک‌ها را خنثی کرده‌اند. کشورهای حاشیه خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی، نیز این اقدام ایران را نقض حاکمیت منطقه‌ای و تهدیدی برای ثبات خاورمیانه دانستند و بیانیه‌هایی در محکومیت آن صادر کردند. در مقابل، روسیه و چین، به عنوان متحدان کلیدی ایران، موضعی متفاوت اتخاذ کردند. وزارت خارجه روسیه حملات اولیه آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران را «بی‌دلیل» و «خطرناک» خواند و چین نیز هشدار داد که چنین اقداماتی می‌تواند به «سابقه‌ای بد» برای درگیری‌های جهانی منجر شود. دبیرکل سازمان ملل متحد، آنتونیو گوترش، نیز با ابراز نگرانی عمیق، اعلام کرد که این تنش‌ها ممکن است به «جنگ گسترده‌تر» و «رنج انسانی عمیق‌تر» بینجامد و از همه طرف‌ها خواست خویشتنداری پیشه کنند.
از منظر اقتصادی، این درگیری‌ها تأثیرات قابل توجهی بر بازارهای جهانی به‌ویژه در حوزه انرژی به همراه داشته است. ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان عمده نفت جهان، نقشی کلیدی در تأمین انرژی جهانی دارد. تحلیلگران هشدار می‌دهند که ادامه تنش‌ها و احتمال بسته شدن تنگه هرمز می‌تواند قیمت نفت را به بیش از ۱۵۰ دلار در هر بشکه برساند. چنین افزایشی فشار سنگینی بر مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها در آمریکا و اروپا وارد خواهد کرد و اقتصاد آمریکا را که هم‌اکنون با چالش‌های تورمی دست‌وپنجه نرم می‌کند، با خطر کاهش رشد مواجه خواهد ساخت. از سوی دیگر، گزارش‌ها نشان می‌دهد که درگیری با ایران روزانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار برای رژیم صهیونیستی هزینه دارد، معادل ۵ درصد تولید ناخالص داخلی این رژیم در سال ۱۴۰۴. با این حال، بازارهای مالی واکنش‌های متفاوتی نشان داده‌اند؛ برای نمونه، شاخص اصلی بازار سهام تل‌آویو پس از این حملات به بالاترین سطح تاریخی خود رسید که می‌تواند نشان‌دهنده اعتماد بازار یا عوامل دیگر باشد.
کارشناسان دیدگاه‌های متفاوتی درباره این رویداد ارائه کرده‌اند. توبی دوج، استاد روابط بین‌الملل در مدرسه اقتصاد لندن، معتقد است که ایران از پایداری بالایی برخوردار است و حملات نظامی نمی‌توانند به راحتی توانایی‌های هسته‌ای آن را نابود کنند. او می‌گوید: «ایران با تاریخ طولانی خود در مدرنیزاسیون و گسترش تکنولوژیک، چیزی نیست که با بمب از بین برود.» در مقابل، دانیل سی کورتزر و استیون ان سایمون، کارشناسان آمریکایی، هشدار می‌دهند که این درگیری ممکن است ایران را به سمت انتقام از شهروندان آمریکایی سوق دهد و آمریکا را به تلاش برای تغییر رژیم در ایران بکشاند، تلاشی که به گفته آن‌ها حمایت عمومی کمی دارد. آندرئاس کریگ، استاد دانشگاه کینگز لندن، نیز با اشاره به تجربیات ناموفق در عراق و افغانستان، تردید دارد که حملات هوایی به تنهایی بتوانند نتیجه‌بخش باشند و تأکید می‌کند که «قدرت هوایی به تنهایی کارساز نیست و حتی حضور گسترده نیروی زمینی نیز تضمین موفقیت نیست.»
در جمع‌بندی، حمله تلافی‌جویانه ایران به پایگاه ال‌اودید در قطر و پیامدهای آن نشان‌دهنده پیچیدگی و شکنندگی اوضاع کنونی در خاورمیانه است. واکنش‌های بین‌المللی که عمدتاً بر محکومیت و درخواست کاهش تنش متمرکز شده، در کنار نگرانی‌های اقتصادی از جمله افزایش قیمت نفت و فشار بر اقتصادهای بزرگ، تصویری چندوجهی از این بحران ارائه می‌دهد. تحلیلگران بر این باورند که راه‌حل نظامی نه تنها به نتیجه مطلوب منجر نخواهد شد، بلکه می‌تواند تنش‌ها را تشدید کرده و پیامدهای ناخواسته‌ای به دنبال داشته باشد. در این میان، ایران با نشان دادن توان نظامی خود، بار دیگر جایگاه خود را به عنوان بازیگری کلیدی در منطقه تثبیت کرده است.