قمار بر سر ایران

سرویس ترجمه: مستقل آنلاین/امیرحسین نظری: هفته گذشته طی سفر محمدجواد ظریف به بیاریتز چه اتفاقی افتاد؟ از نگاه مقامات ایالات متحده، این اقدام رفتاری خودسرانه بود که امانوئل مکرون به قصد پیشرفت مذاکرات انجام داد، اما تنها موانع راه را یادآوری کرد.

منابعی که جو مذاکرات را توصیف کرده‌اند، نخواسته‌اند نامشان فاش شود. یکی از آنها درخصوص وضعیت جلسه گفته است: «مانند یک قمار به نظر می‌رسید». این اقدام، شرطی بود که مکرون روی علاقه ترامپ به نمایش بسته بود تا محلی برای ملاقات رودررو تهیه کند. یک سخنگوی سفارت فرانسه در واشنگتن نیز از اظهار نظر در این خصوص خودداری کرد.

مکرون در تلاش بوده است که ایران و ایالات متحده را با چرب‌زبانی به مذاکراتی هدایت کند که توافقی جامع‌تر از پیش به دست بیاید. سال 2018، او «چهار ستون» توافق بازبینی‌شده را مطرح کرد. مکرون می‌خواهد محدودیت برنامه موشکی ایران را به نسخه گسترده‌تر برجام اضافه کند.

مکرون که از اشتیاق ترامپ برای دیپلماسی مخرب باخبر بود، ظاهرا فکر کرده بود که اگر ظریف را به اجلاس گروه هفت بیاورد، امکان دارد دیدار ایران و ایالات متحده را تسریع کند تا سریعا صحبت‌ها را آغاز کنند. مکرون احتمالا تلاش‌های خود در 2018 را الگو ساخته است؛ آن زمان او المپیک آسیایی را به اهرمی برای مذاکره با کره شمالی تبدیل کرد و در نتیجه ترامپ با کیم جونگ اون ملاقات کرد.

قمار مکرون موفق نبود و دلایل واضحی برای این مسئله وجود دارد. مشکل، ظریف بود. او مذاکره کننده محبوب دولت اوباما بود و به همین دلیل مورد نفرت دولت ترامپ است. همچنین قرار نبود ظریف هیچ امتیازی از سوی تهران به ترامپ هدیه دهد. احتمالا اگر روحانی با پیامی پرمعنا به بیاریتز سفر می‌کرد، ترامپ مجبور می‌شد ملاقاتی نمایشی را در دستور کار خود قرار دهد.

رویکرد ترامپ در قبال این دیپلماسی خودسرانه با خجالت همراه بوده است. او از صحبت با ایران استقبال می‌کند اما هیچ‌یک از تحریم‌ها را تعلیق نکرده است. هنگامی که شینزو آبه به ایران سفر کرد، او می‌خواست میانجی‌گر مذاکرات صلح باشد. رابطه خوب آبه با ترامپ، او را به پیام‌رسانی مطمئن تبدیل کرده است.

اما شینزو آبه موفق نبود. رهبر ایران راه ارتباطی را مسدود کرد و گفت: « من شخص ترامپ را شایسته مبادله هیچ پیامی نمی‌دانم و هیچ پاسخی هم به او ندارم و نخواهم داد».

ترامپ، از اقدامات آبه تشکر کرد و با رنجیدگی خاطر توییت کرد: «من شخصا احساس می‌کنم که حتی برای فکر کردن به یک توافق هم زود است. نه آن‌ها آماده‌اند، نه ما!»

با وجود شکست آبه، رئیس جمهور فرانسه فکر کرد که ممکن است با «بسته‌بندی جدید» بتواند برجام را نجات دهد. مکرون مشاور ارشد خود را دو ماه متوالی به ایران فرستاد. پیام مکرون به ترامپ این بود که «فرصتی هم به من بده». ترامپ موافقت کرد، اما روز 8 آگوست توییت کرد «می‌دانم که نیت امانوئل مانند بقیه خوب است، اما هیچ کس به جز ایالات متحده از طرف ایالات متحده سخن نمی‌گوید. هیچ‌کس به هیچ شکل و مدلی، ما را نمایندگی نمی‌کند».

پس از قمار بیاریتز، شخص ترامپ مشتاق به نظر می‌رسید که روحانی را به یک دیدار دعوت کند. او روز دوشنبه، در خاتمه اجلاس G7 گفت: «من احساس خوبی دارم. فکر می‌کنم [روحانی] می‌خواهد دیدار کند و تکلیفشان را تعیین کند. آن‌ها شدیدا آسیب دیده‌اند». اما روز بعد آن، روحانی او را تحقیر کرد و گفت: «ثبت تصویر واقعی‌ آن [از توافق] امکان‌پذیر نیست مگر آنکه آمریکایی‌ها روزی از تمام تحریم‌های ظالمانه‌شان دست بردارند».

اینجا یک از المان‌های از ناهماهنگی شناختی[1] پدیدار می‌شود. ایالات متحده جنگ اقتصادی به راه می‌اندازد، اما بر مذاکره اصرار می‌کند. به نظر می‌رسد پنتاگون از اینکه پاسخ ایالات متحده به فعالیت‌های ایران وارد فاز نظامی نشده است، راضی است. وزیر دفاع ایالات متحده روز چهارشنبه گفت: «ما می‌خواهیم با ایران مذاکره کنیم و درخصوص مسیر دیپلماتیک روبه‌جلو صحبت کنیم». همزمان، وزارت امور خارجه، نگران است که ممکن است ایالات متحده پیام ضعف به ایران بفرستد.

واضح است که ترامپ به دنبال جنگ با ایران نیست. حامیان کلیدی ایالات متحده نیز از جنگ استقبال نمی‌کنند. امارات متحده عربی، اخیرا به دنبال ایده «توافق هلسینکی» با حمایت سازمان ملل بوده است. ایده‌ای که گفتگو میان ملت‌های مختلف خلیج فارس را ممکن می‌سازد و احتمالا در خصوص امنیت دریایی خواهد بود. ایالات متحده نیز هفته گذشته تایید کرد که با نیروهای حوثی مذاکرات مخفیانه داشته است.

ناقوس جنگ همچنان نواخته می‌شود، هفته گدشته اسرائیل ادعا کرد به نیروهای تحت حمایت ایران در عراق، سوریه و لبنان حمله کرده است. درخصوص اینکه تقابل ایران و آمریکا به کجا می‌انجامد سردرگم شده‌اید؟ ما هم همینطور.

[1] نوعی استرس ذهنی یا احساس ناخوش‌آیند است که بر اثر شرایطی همچون القای همزمان دو یا چند دیدگاه ناهمساز در یک فرد به‌وجود می‌آید.