وقتی علم به آستانه آغاز زندگی میرسد
با شبیهسازی پوشش رحم، دانشمندان توانستهاند بفهمند جنین چگونه به رحم متصل میشود و چرا این فرآیند گاهی شکست میخورد.
پژوهشگران مؤسسه بابراهام و دانشگاه استنفورد موفق شدهاند با طراحی یک سامانه پیشرفته که پوشش داخلی رحم (آندومتر) را با دقت زیستی بسیار بالا شبیهسازی میکند، برای نخستین بار امکان مشاهده و مطالعه لانهگزینی جنین انسان را فراهم کنند؛ مرحلهای بسیار حساس و در عین حال اسرارآمیز که تاکنون از دسترس پژوهشهای مستقیم دور مانده بود. این دستاورد علمی، دریچهای تازه به سوی درک تعامل ظریف و پیچیده میان جنین و رحم گشوده و میتواند به شناسایی دلایل شکست لانهگزینی (یکی از مهمترین علل سقطهای بسیار زودرس و عوارض بارداری) کمک کند.
دکتر پیتر راگگان، پژوهشگر ارشد این مطالعه، میگوید: »درک لانهگزینی جنین و رشد آن بلافاصله پس از این مرحله، از نظر بالینی اهمیتی حیاتی دارد، زیرا این بازه زمانی بیشترین احتمال شکست را دارد. بهویژه، نرخ بالای ناکامی در لانهگزینی یکی از اصلیترین موانع موفقیت درمانهای IVF به شمار میرود.»
حدود یک هفته پس از لقاح، جنین در حال رشد در دیواره داخلی رحم جای میگیرد. با این حال، به دلیل دشواری مشاهده مستقیم این فرآیند، این مرحله یکی از کممطالعهشدهترین و ناشناختهترین دورههای رشد انسان باقی مانده است.
تماشای لانهگزینی و آغاز زندگی
در این پژوهش، یک مدل سهبعدی پیشرفته طراحی شد که نهتنها ترکیب سلولی پوشش داخلی رحم، بلکه ساختار و رفتار فیزیولوژیک آن را نیز بازسازی میکند. پژوهشگران این مدل را بهصورت مرحلهبهمرحله و با کنار هم قرار دادن اجزای مختلف بافت آندومتر ایجاد کردند. حاصل این فرآیند، مدلی بود که از نظر معماری سلولی و پاسخ به هورمونها، شباهتی چشمگیر به آندومتر طبیعی انسان داشت و آمادگی لازم برای پذیرش جنین را نشان میداد.
پژوهشگران با استفاده از جنینهای انسانی اولیه اهدایی از درمانهای IVF، عملکرد این مدل را آزمایش کردند. نتایج نشان داد که جنینها که در این مرحله تودهای فشرده از سلولها هستند، مراحل طبیعی چسبندگی، نفوذ و استقرار در پوشش رحم را طی میکنند. پس از لانهگزینی، افزایش ترشح هورمون HCG (شاخص اصلی تشخیص بارداری) و سایر پروتئینهای مرتبط با بارداری مشاهده شد.
دکتر راگ-گان در این باره میگوید: »دیدن اینکه سامانه ما میتواند عوامل ضروری برای تغذیه جنین در هفتههای نخست بارداری را تولید کند، فوقالعاده هیجانانگیز بود؛ دستاوردی که مدلهای پیشین از رسیدن به آن ناتوان بودند«.
این مدل همچنین امکان بررسی رشد جنین پس از لانهگزینی را تا ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح فراهم کرد؛ بازهای که پیشتر تقریباً ناشناخته بود. در این مرحله، ظهور سلولهای تخصصیافته جنینی و شکلگیری سلولهای پیشساز جفت مشاهده شد که از نقاط عطف حیاتی رشد به شمار میروند.
گفتوگوی پنهان جنین و رحم
با بهرهگیری از تحلیل تکسلولی، پژوهشگران توانستند سلولهای موجود در مرز تماس جنین و آندومتر را بررسی کرده و به نوعی به گفتوگوی مولکولی میان این دو گوش فرا دهند. این یافتهها، درک تازهای از تعاملات ظریف و هماهنگی ارائه میدهد که پایهگذار رشد سالم جنین بلافاصله پس از لانهگزینی است. این دستاورد نهتنها دانش ما را درباره یکی از حساسترین مراحل آغاز زندگی گسترش میدهد، بلکه میتواند به ابزاری ارزشمند برای شناسایی علل فردی ناباروری تبدیل شود. از این مدل میتوان برای بررسی تفاوتهای پاسخ آندومتر در افراد مختلف و همچنین آزمودن درمانهایی استفاده کرد که پذیرش جنین را در رحم افزایش میدهند.
ترجمه و گردآوری، جوانه خانی