همه به دنبال پهپاد ایرانی شاهد
وال استریت ژورنال: همه به دنبال پهپاد ایرانی شاهد هستند.
روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی نوشت که پهپادهای شاهد ساخت ایران به الگویی برای بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده‌اند.
روزنامه وال استریت ژورنال در مقاله مفصلی نوشت که پهپادهای شاهد ساخت ایران به‌دلیل قیمت پایین، سادگی طراحی، برد بالا و اثربخشی عملیاتی به الگویی برای بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده‌اند و اکنون قدرت‌های بزرگ از جمله آمریکا، چین، فرانسه و انگلیس تلاش می‌کنند نمونه‌هایی مشابه را تولید کنند.
در این گزارش آمده است که پهپادهای شاهد که در میدان جنگ اوکراین توسط روسیه به‌کار گرفته شده‌اند، توانسته‌اند فشار زیادی بر سامانه‌های دفاع هوایی دشمن وارد کنند. ویژگی اصلی این پهپادها هزینه ساخت بسیار پایین است؛ به‌گونه‌ای که هر واحد بین 35 تا 60 هزار دلار قیمت دارد، در حالی که موشک‌های هدایت‌شونده معمولی چندین میلیون دلار هزینه دارند. طراحی ساده و استفاده از بال‌های مثلثی امکان تولید انبوه را فراهم کرده است و تاکتیک حمله انبوه آن‌ها موجب شده است حتی سامانه‌های دفاعی پیشرفته نیز در برابرشان ناکارآمد باشند.
وال استریت ژورنال افزود: کشورهای غربی به‌دلیل هزینه بالای نیروی کار و مواد اولیه، در تولید پهپادهایی مشابه شاهد با مشکل مواجه‌اند، با این حال، شرکت‌هایی در آمریکا و اروپا همچون SpektreWorks و Griffon Aerospace در حال توسعه پهپادهای کم‌هزینه با الهام از شاهد هستند. نمونه‌هایی مانند پهپاد «Lucas» در آمریکا نیز با تمرکز بر مقرون‌به‌صرفه بودن ساخته شده‌اند، اما همچنان فاصله چشمگیری با شاهد از نظر قیمت و کارایی دارند.
این روزنامه همچنین خاطرنشان کرد که ظهور پهپادهای ارزان و دوربرد، قواعد جنگ‌های مدرن را تغییر داده است. به‌کارگیری شاهد در اوکراین نشان داد که حملات انبوه با هزینه کم می‌تواند کارآمدتر از استفاده محدود از تسلیحات گران‌قیمت باشد. یکی از تحلیلگران به وال استریت ژورنال گفته است: «اگر وارد جنگ شوی، نیاز به جیب بسیار عمیق داری»؛ اشاره به اینکه در نبردهای طولانی، صرفه اقتصادی و توان تولید انبوه اهمیت بیشتری از فناوری‌های پرهزینه دارد.
به‌نوشته این روزنامه، کشورها اکنون در تلاش‌اند با افزایش دقت، بهبود مقاومت در برابر جنگ الکترونیک و کاهش هزینه تولید، جایگاه خود را در رقابت آینده تسلیحاتی تثبیت کنند. وال استریت ژورنال تأکید کرده است که ورود پهپادهای کم‌هزینه به میدان نبرد می‌تواند مفهوم سلاح‌های هدایت‌شونده گران‌قیمت را به چالش بکشد و رقابت نظامی آینده بیش از هر چیز بر سر ابزارهای ارزان، مؤثر و قابل تولید انبوه خواهد بود.
زمینه تاریخی و فنی پهپاد شاهد
وال استریت ژورنال در بخشی از گزارش خود نوشت: پهپادهای شاهد، به‌ویژه مدل شاهد‌ـ136، توسط صنایع هوافضای ایران توسعه یافته‌اند. این پهپادها از مواد ساده مانند فوم و چوب ساخته می‌شوند و هزینه تولید هر کدام حدود 20 تا 50 هزار دلار است، در حالی که موشک‌های مشابه می‌توانند بیش از یک میلیون دلار قیمت داشته باشند. طراحی «پرتاب و فراموش Fire-and-forget» (پرتاب و رها) آن‌ها، با برد 1000 تا 2000 کیلومتر و کلاهک 40ـ50کیلوگرمی، آن‌ها را به ابزاری ایده‌آل برای حملات انبوه تبدیل کرده است. ایران از دهه 1980 در توسعه پهپادها فعال بوده و حتی از مهندسی معکوس پهپاد آمریکایی RQ-170 (که در 2011 به دست ایران افتاد) برای ساخت مدل‌هایی مانند شاهد‌ـ171 استفاده کرده است.
استفاده در درگیری‌ها و تأثیر جهانی:
جنگ اوکراین: روسیه از پاییز 2022 بیش از 8000 پهپاد شاهد (با نام گرن‌ـ2) علیه اوکراین شلیک کرده است. طبق تحلیل وال استریت ژورنال در می 2024، روسیه در شش ماه قبل 2628 پهپاد شلیک کرده که بیش از 80% آن‌ها توسط اوکراین رهگیری شده است، اما این حملات برای تست دفاع هوایی و اشباع رادارها استفاده می‌شوند. تولید روسیه در کارخانه الابوگا (تاتارستان) به 2000 پهپاد در شب رسیده و 90% بومی‌سازی شده است.
خاورمیانه: گروه‌های مورد حمایت ایران (مانند حوثی‌ها) از شاهد‌ـ131 برای حمله به کشتی‌ها در دریای سرخ و تأسیسات نفتی عربستان (2019) استفاده کرده‌اند. ایران همچنین در آوریل 2024 بیش از 100 پهپاد را به‌سمت اسرائیل شلیک کرد.
تغییر ماهیت جنگ
مقاله تأکید کرد که شاهدها جنگ را دموکراتیک کرده‌اند؛ همه کشورها می‌توانند با هزینه کم، حملات انبوه انجام دهند و دفاع هوایی را خسته کنند. این پهپادها "موتورهای جت کوچک" مانند چمن‌زن دارند و صدای آن‌ها مانند موتورسیکلت است، اما در گروه‌های بزرگ، رادارها را گیج می‌کنند.
کپی‌برداری توسط کشورها
روسیه: تولید انبوه گرن‌ـ2 بر اساس طرح ایرانی، با تغییرات در موتور و کلاهک. ایران از این معامله (1.75 میلیارد دلار در 2023) پشیمان است، زیرا روسیه وابستگی را کاهش داد.
ایالات متحده: در ژوئیه 2025، پنتاگون پهپاد LUCAS را رونمایی کرد که یک کپی واضح از شاهد‌ـ136 بود. وزن زیر 600 کیلوگرم، هزینه حدود 100 هزار دلار، و قابلیت‌های مدولار برای ضربه، شناسایی و پشتیبانی ارتباطی را داشت. این پهپاد برای شبیه‌سازی تهدید و رقابت در جنگ پهپادی طراحی شده و به‌درخواست ریاست‌جمهوری برای تولید انبوه ارزان‌قیمت ساخته شد.
چین و کره شمالی: هر دو کشور مدل‌های مشابهی بر اساس مفهوم شاهد توسعه داده‌اند، با تمرکز بر تولید انبوه برای جنگ‌های آینده.
وال استریت ژورنال در پایان هشدار داد که شاهد نه‌تنها یک سلاح ایرانی است، بلکه یک الگوی جهانی برای جنگ آینده شده است.
این روزنامه به رهبران غربی هشدار داد که ایالات متحده و متحدانش باید تولید انبوه کپی‌های خود را تسریع کنند تا در برابر تهدیدهای رو به رشد (مانند 50 هزار پهپاد روسی در سال 2026) عقب نمانند. این پهپادها نشان‌دهنده گذار به جنگ رباتیک و ارزان هستند، جایی که تعداد بر کیفیت غلبه دارد.
منبع: تسنیم